С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет273/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   269   270   271   272   273   274   275   276   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

Кілт  сөздер:  жоғарғы  оқу  орны,  білім  беру  сапасы,  сапа  менеджмент  жүйесі,  сапаны  басқару  үлгілері, 
SWOT – талдау,  жалпы сапа менеджменті (ТQM), ИСО стандарттары. 
 
Білім  беру  деңгейі  ғылыми-техникалық  прогресс  ж`не  экономиканың  ең  негізгі  көрсеткіші  екені 
белгілі. Ол – мемлекет пен қоғамның табысты дамуының кепілі. Білім деңгейі төмен мамандар мем-
лекеттің б`секелестік қабілеті мен ұлттың болашағына ықпалын тигізеді. Сол себептен білім берудің 
дамуы – үлкен ұлттық м`ні бар міндет. 
ЖОО бiлiм беру, ғылым ж`не м`дениеттiң орталығы ретiнде басты мiндеттерi мыналар:  
−  жеке  адамның  м`дени  ж`не  рухани  дамуы,  жоғары  бiлiм  мен  таңдаған  к`сiби  қызметiне  сай 
мамандығын алу қажеттiлiгiн қанағаттандыру;  
−  қоғамның  жоғары  бiлiмдi  мамандарының  `леуметтiк-экономикалық  қажеттiлiгiн  қамтамасыз 
ету;  
−  к`сiби ж`не жоғары бiлiмдi ғылыми-педагогикалық мамандар дайындау;  
−  iргелi, iзденгiш, қолданбалы ғылыми ж`не т`жiрибе құрастырушылық жұмыстарды, сондай-ақ 
`дiстемелiк зерттеулердi ұйымдастыру;  
−  басқарушы қызметкерлермен `ртүрлi бағытты мамандардың бiлiмiн жетiлдiру мен көтеру;  
−  қоғамның iзгiлiк, м`дени ж`не ғылыми құндылықтарын жинау, сақтау ж`не көбейту;  
−  жұртшылық арасында бiлiм тарату, оның бiлiмдiк ж`не м`дени деңгейiн арттыру.  
dрине,  осы  міндеттерді  орындау  негізінде  н`тижелі  қызмет  ұсынам  деуші  жоғарғы  оқу  орны 
өзінің  қызметін  сапалы  атқару  мақсатында  белгілі  бір  бақылау,  басқарудың  жүйесін,  стратегиясын 
құруға тырысатыны анық [1]. 
Қазіргі  таңда  заманауи  жоғарғы  оқу  орындарында  ұйым  қызметінің  барлық  түрінің:  білім  беруді 
ұйымдастыру,  оқу-`дістемелік,  ғылыми-зеттеу  ж`не  т`рбиелік  қызметінде  сапа  көрсеткіштерін 
жоғарылату мақсатында қалыптасқан тиімді сапа менеджмент жүйесінсіз елестету қиын. 
Сапа  менеджемент  жүйесі  (СМК)  –  ұйымның  сапа  аумағындағы  мақсаттары  мен  стратегиясын 
қалыптастыру ж`не жоғары н`тижеге жету үшін қалыптастырылған жүйе. СМЖ басқа жүйе секілді 
өзінің  міндетімен,  құрылымымен,  элементтер  құрамымен  ж`не  өзара  байланысымен  сипатталады. 
ЖОО-ның  СМЖ-сы  –  жоспарлау,  басқару,  қамтамасыз  ету  ж`не  сапаны  жоғарылату  арқылы  сапа 
аумағындағы  саясатты  жүзеге  асыру  үшін  керекті  ұйымдастыру  құрылымының,  `дістемелердің, 
процестер мен ресурстардың жиынтығы. 


Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
177 
Қазіргі таңда жоғарғы оқу орнын бағалауда - білім беру үрдісінің сапасын сырттай бақылау, оқу 
орнының  қызмет  н`тижесін  бағалау  ж`не  ішкі  өзін-өзі  бағалау  процедуралары  жүзе  асырылады. 
dлемде  жоғарғы  оқу  орнындағы  сапа  менеджмент  жүйесінің  оннан  астам  үлгісі  бар.  Соның  ішінен 
ұлттық ж`не аймақтық сапаны марапаттау үлгілерін ерекше атауға болады. Осының негізінде Қазақ-
стан ж`не Ресей жоғарғы оқу орындарында мамандар даярлаудың келесі `діс-т`сілдерге негізделген 
сапаны басқарудың үш негізгі үлгісі қолданылады:  
− жоғарғы оқу орны қызметінің сапасын басқарудың бағалау `дісі (SWOT – талдау); 
− сапаны басқарудың жалпыға бірдей принциптеріне негізделген концепция (TQM); 
− халықаралық ISO 9000:2000 стандарттарының талаптарына негізделген т`сіл. 
Басқарудың  бағалау  `дісіне  негізделген  үлгісі  (SWOT  –  талдау)  -жоғарғы  оқу  орны  қызметінің  
күшті  ж`не  `лсіз  жақтарын,  сонымен  қатар  оның  дамуына  `сер  етуші  жағымды  ж`не  жағымсыз 
факторларды анықтаудың жүйелі өзін-өзі бағалау `дісі. Бұл `діс негізінде жоғарғы мектеп  қызметін 
жақсарту ж`не проблемалық ахуалдарды шешу шаралары  ұсынылады.  
Бағалау  `дісінің  талаптарына  с`йкес,  қызметті  бағалау  ЖОО-ның  орталықтандырылған  қызмет-
терден  (жоспарлы-қаржылық  бөлім,  есеп  бөлімі,  ғылыми-зеттеу  бөлімі,  кадр  бөлімі  ж`не  т.б.)  келіп 
түскен  статистикалық  м`ліметтер,  факультет  декандарының  ұсынған  кафедралардың  жылдық  есеп-
тері  мен  ақпараттары.  Осы  м`ліметтерден  қатысты  көрсеткіштер  (бір  мұғалімге,  ғылыми  қызмет-
керге, студентке) есептеледі[2].  
Алынған м`ліметтер негізінде ішкі бақылау есебі дайындалады. Ішкі бақылау есебінің мақсаты - 
ЖОО  қызметінің  білім  беру  ж`не  ғылыми-зерттеулер  сапасына  `сер  ететін  барлық  аспектілерін 
талдау.  Оқу  орнының  өзін-өзі  бағалау  үрдісін  жүргізуде  SWOT-талдау  қолданылады.  Бұл  талдауда 
оқу орны қызметінің күшті ж`не `лсіз жақтары, сонымен қатар оның дамуына `сер ететін жағымды 
немесе  жағымсыз  факторлар  анықталады.  Үлгінің  ерекшелігі  болып,  оның  параметрлері  мен 
сипаттамалары ұлттық ж`не аймақтық ерекшеліктеріне қарай `ртүрлі болып келуі. Соңғы он жылда 
басқарудың осы үлгісі Қазақстанның көптеген  жоғарғы оқу орындарында қолданылып келеді.   
TQM (сапаны басқарудың жалпы үлгісі) принциптеріне негізделген басқару үлгісі, сонымен қатар 
бағалау  `дістері  қолданылады.  Алайда,  бұл  үлгі  ЖОО-ның  күрделі  талдаулары  негізінде,  өнім  ж`не 
қызмет өндіруші ретінде, жасалады. TQM концепциясы, ЖОО-ның негізгі қызметіне с`йкес сыртқы 
орта  қажеттілігін  ескере  отырып,  жан-жақты  зерттеулері  н`тижесінде  жасалған  оқу  орнының  анық 
тұжырымдалған миссиясы, стратегиялық мақсатын болжайды. Сапаны басқарудың жалпылама үлгісі 
ЖОО-ның  қызметіне  сапаны  басқарудың  спецификалық,  күрделі  өте  тиімді  `дістері  мен  құралдар 
қатарын  қолданудың  жүйелі  т`сілі.  Бұл  үлгіні  қалыптастыру  ж`не  қолданудың  көшбасшысы 
Ивановский мемлекеттік энергетикалық университеті, өз қызметінде білім беру сапасын басқарудың 
көпжақты концепциясын жүзе асырған [3]. 
ISO  9000:  2000  халықаралық  стандарттары  талаптарына  негізделген  басқару  үлгісі  –  мүдделі 
тараптарды  құру,  олардың  қызмет  сапа  талаптарына  `сері,  оқу  орны  қызметінің  ажырамас  жүйесін 
құруды  жетілдіруді  тұжырымдайды.  Бұл  үлгі  сапа  менеджментінің  негізгі  принциптеріне  сонымен 
қатар жүйелік т`сілдер негізделген. TQM үлгісіне қарағанда, бұл үлгі менеджменттің құрал-жабдығы 
ретінде басқарудың сапаға бағытталған құжаттандырылған жүйесі болып табылады [4]. 
Негізінде «сапа бойынша басшылық», «құжаттандыруды басқару», «персоналды басқару», «ауди-
терлік  қорды  басқару»,  «материалды-техникалық  жабдықтауды  басқару»,  «кітапхана  ақпараттық 
ресурстарын  басқару»,  «талапкерді  іріктеу  үрдісін  басқару»  ж`не  т.б.  Бұл  құжаттарды  қолдануды 
оңтайландыру  үшін  қызығушылығы  бар  аудиторияларға  қол  жетімді  сапаны  басқару  жүйесінің 
ақпараттық  үлгісі.  ISO  негізінде  жасалған  үлгінің  ерекшелігі  болып,  сапа  менеджмент  жүйесі  мен 
құжаттанрудың  құрылымын  бірегейлендіруді  емес,  ЖОО-дың  сапа  менеджмент  жүйесінің  ерекше 
үлгісін ұсынады[5]. 
Жоғарғы  оқу  орнында  білім  беру  сапасының  тұрақтылығын  қамтамасыз  етуге    ISO    9001:2000 
сериялы  стандарттарын  енгізу  мүмкіндік  береді.  ISO  9000  стандарттарының  маңызды  ерекшелігі 
болып, оның – `мбебаптылығы, `ртүрлі ұйымдар, компаниялар немесе жоғарғы оқу орындары үшін 
де ортақтығы.  
Еліміз, сапаның халықаралық ISO 9000:2000 сериялы стандарттары талаптарына негізделген сапа-
ны басқару үлгісінің үшінші түрін таңдағаны белгілі. Бұл үлгіні таңдау келесідей мүмкіншілік-терге 
қол жеткізуге болатынымен түсіндіруге болады: 
 
 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   269   270   271   272   273   274   275   276   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет