С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
284 
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕП 
ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА 
 
 
 
,ОҚ 
37.013.42 
 
ИНКЛЮЗИВТІ МЕКТЕПТЕ ,ЛЕУМЕТТІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫ 
ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІ 
 
И.Р. Халитова – педагогика ғылымдарының докторы, профессор 
Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті. Em.:hakitova46@yandex.ru 
 
Мемлекетіміздің  білім  саласына  қатысты  қабылданған  заңы,  бағдарламаларға  байланысты  инклюзивті 
мектептер  ұйымдастырылуда.  Ендігі  м`селе  олардағы  `леуметтік-  педагогикалық  жұмыстарды  ұйымдастыру 
ж`не  оның  мазмұнына,  жұмыс  жүйесі  мен  `дістемесіне  байланысты  өзгертулер  ендіру  болуы  тиіс.  Бірақ  та 
инклюзивті  мектептегі  т`рбие  жұмыстарының  ерекшеліктері  мен  `леуметтік-  педагогикалық  жұмыстарды 
ұйымдастыру м`селесі қайта қарауды қажетсінеді.Мақалада осы м`слелерді шешудің жолдары қарастырылған 
ж`не  инклюзивті  мектептегі  `леуметтік-  педагогикалық  жұмыс  жүйесі  ұсынылған.  Инклюзивті  мектептегі 
`леуметтік-педагогикалық жұмыс бағыттары: мүмкіндігі шектеулі оқушының `леуметтік м`ртебесін  анықтау, 
оларды  т`рбиелеп,  дамытудың  жеке  бағдарламасын  түзу,  бейімдеу,  түзету,  қолдау,  көмектесу  т.б.,  Құқығы, 
мүддесін қорғау ж`не басқару органдарымен бірлікте жұмыс жүргізу, мектеп `кімшілігі, отбасы, оқытушылар , 
сынып жетекшісі, психолог, д`рігер, физиолог, т.б. мамандармен жұмыс ретінде қарастырылды. 
Түйін  сөздер:  инклюзив,  мүмкіндігі  шектеулі  оқушы,  `леуметтік-педагогикалық  жұмыс,  жүйе,  мақсат, 
міндет, бағыттар. 
 
 
Білім  туралы  Заңы[1],  Қазақстан  Республикасының  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жж  білім 
беруді дамыту бағдарламасы [2] ж`не басқа да мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға білім беру м`селесіне 
қатысты жазылған жұмыстарда инклюзивті мектептердегі `леуметтік-педагогикалық жұмыстар ж`не 
осындай  мектептегі  оқушылармен  жүргізілетін  т`рбие  жұмыстарының  мазмұнына  байланысты  да 
сұрақтар туындайтыны анық. 
Біз  қарастырған  ғылыми  еңбектермен  педагог-практиктардың  еңбектерінде  инклюзивті  мектеп-
тердегі  `леуметтік-педагогикалық  жұмыс  ерекшеліктері  мен  жүйесіне  `лі  толық  м`н  берілмей  келе 
жатқаны байқалады. Осыны ескере келе инклюзивті мектептегі педагогикалық ж`не `леуметтік-педа-
гогикалық  жұмыс жүйесіне байланысты м`селеге назар аудардық.  
Педагогикалық  жүйе  ұғымына  берілген  анықтамалар  көп.  Солардың  бірі,  белгілі  бір  педагогика-
лық  ойтұжырым  мен  т`жрибені  іс  жүзінде  колдану;  екіншісі,  ұйымдастырылған,  алдын-ала  белгі-
ленген  мақсатқа,  тұлғаның  бойында  нақты  бір  сапаларды  қалыптастыруға  бағытталған  өзара  тығыз 
байланысты, құралдар, `дістер, мен үрдістер; педагогикалық жүйе, оқушыларды, т`рбиелеу мен оқы-
ту мақсатын, мазмұнын,  үрдісін, формаларын, құралдарын қамтиды-делінген. [3]. 
Жүйенің ерекшелігі оның құрамындағы титімдер(элементтер) өзара тығыз байланыста болуымен, 
егер  олардың  бірі  жойылса  не  болмай  қалса  онда  бүкіл  жүйенің  қызметі  бұзылады,  алға  қойған 
мақсат жүзеге аспай қалады тіпті н`тижесі қанағаттанарлық болмай қалады.Педагогикада оқыту/оқу 
жұйесі, іс-`рекет жүйесі, т`рбиелеу жүйесі, т`рбие жұмысының жүйесі, сабақтың құрылымдық жүйе-
сі деген секілді көптеген жүйелер бар. Осылардың ішінде біздің қарастырмақшы болғанымыз инклю-
зивті мектептегі `леуметтік- педагогикалық жұмыс жүйесі.  
Осы м`селені қадағалап, міндетті түрде назар аударып, бақылап, байқап жүретін ж`не мүмкіндігі 
шектеулі  балалардың  басқа  да  оқушылармен  бірге  біте  қайнасып  кетуіне  жағдай  жасауды  қарасты-
ратын `рине `леуметтік педагог. Осы тұрғыдан алғанда `леуметтік педагогтың мектептегі атқаратын 
жалпы  жұмыс  мазмұны  мен  `дістемесі,  формалары  мен  мақсат  міндеттеріне  бірқатар    қосымшалар 
болуы тиіс. Жлапы алғанда бұны  `леуметтік педагогикалық жұмыс жүйесі арқылы қамтамасыз етуге 
болады. 
Демек `леуметтік-педагогтың инклюзивті мектептегі жұмысының мақсатын, мүмкіндігі шектеулі 
балалар мен қалыпты оқушылар, мұғалімдер арасындағы қарым-қатынасты үйлестіру арқылы сапалы 
білім  беру/алуына,  т`рбиеленуіне  шарт  түзу-деп  анықтауға  болды.  Бұнда  қалыпты  оқушылар  мен 
мүмкіндігі шектеулі оқушылардың бірдей тең құқылы, ж`не жағдайларының да бірдей болуы маңыз-

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
285 
ды.  dлеуметтік  педагог  баса  назар  аударатын  тұсы  да  осы.  Бұл  мақсатқа  жету  бірқатар  міндеттерді 
іске  асыруды  қажетсінеді.  Олар  `леуметтік  педагогтың  күнделікті  атқаратын  к`дімгі  жұмыстар 
болғанымен  мүмкіндігі  шектеулі  оқушылардың  ерекше  қаперге  алынатын  тұстарының  бар  екенін 
естен шығармауы. Осыған орай біз төмендегі кестеде келтірігне жұмыс бағыттарын ескеруі тис деген 
ойдамыз. 1-кесте. 
Инклюзивті  мектептегі  `леуметтік-педагогтың  іске  асыратын  міндеттерін  төмендегіше  қарас-
тыруға болады.  Олар мыналар:  
1.  dлеуметтік  педагогтың  жұмысы  мүмкіндігі  шектеулі  оқушының  `леуметтік  м`ртебесін  анық-
таудан  басталады.  Мектеп  жасындағы  оқушылармен  `ңгімелесу,  тестілеу,  сұхбат,  құжаттарымен 
танысу  арқылы  оның  жеке  басының  ерекшеліктерін,  мысалы,  қабілеттері,  ақыл-ой  мүмкіндіктері, 
т`рбиелеуге көнуі, қасиеттері мен денсаулығы, психикасының ерекшеліктері мен балалардың т`рбие-
лілік деңгейі мен жинақтаған т`жірибесі, оқуы т.б. анықталады.  

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: