сурет. Сӛредегі эстафета қабылдаушы жҥгірушінің қалыпы

81 
Эстафетаның басқа тҥрлерінде бірақ эстафеталық таяқшаны 
берудің аз жылдамдығымен, қашықтыққа жҥгіру кезінде ӛзіне 
ыңғайлы қолына оны ауыстырып салу. Берілісті жҥзеге асыратын 
жылдамдық неғҧрлым аз болса, соғҧрлым спортшылардың дайын-
дығы тӛмен. 
Эстафеталық таяқшаны беру кезінде негізгі міндет – берілісте 
ӛзінің уақытын жоғалтпай оны қалай болса да тезірек беру. 
Беріліс сәтінде жҥгірушілер арасында қашықтық эстафетаны 
қабылдайтын жҥгірушінің артына апарылған қолының ҧзындығына 
және эстафетаны беретін жҥгірушінің алға қарай созылған қолының 
ҧзындығында қарастырылады. Бҧл қашықтық беретін жҥгірушінің 
берілісі кезінде алға қарай еңісі есебінен бірнешеге жоғарылауы 
мҥмкін. 
Мҧндағы қашықтықтың тек қана жҥгірудің сәйкесті жылдам-
дығында эстафетаны берудің тиімді техникасы кезінде ғана ҧсталуы 
мҥмкін. Егер қашықтық қысқарса, онда берушілерге қабылдайтын 
жҥгіруші озуы мҥмкін, және керісінше жҥгірушілер аралас қашықтық 
жоғарылауы кезінде беріліс болмауы мҥмкін немесе шектелген 
аймақтан тыс орындалады. 
 
4.6. Кедергілерден жҥгіру техникасының орындалуы 
 
Кедергілерден жҥгіру техникасы бойынша жарыстар келесідей 
қашықтықтарда жҥргізіледі: ер адамдарда – 110 метр және 400 метр;
қыста манеж алаңында – қысқа қашықтықтарда 60 метр; әйел 
адамдарда – 100 метр және 400 метр; кейде 200 метр; қыста манеж 
алаңында қысқа қашықтыққа 60 метр ӛткізіледі.
Қысқа қашықтықтарда кедергілер биіктігі: ер адамдарда – 106,7 
см., әйел адамдарда – 84,0 см., 400 метр қашықтыққа: ер адамдарда – 
91,4 см., әйел адамдарда – 76,2 см. Кедергілерден арасындағы 
қашықтықтарда: ер адамдарда 110 - 9,14 метр, әйел адамдарда 100 
метр – 8,5 метр, 400 метр – ер адамдарда – 40 метр, әйел адамдарда – 
35 метр.
Кедергілер арасымен жҥгіру ең алғаш рет Англияда пайда болды. 
1864 жылы 120 ярдқа кедергілермен жҥгіру бойынша бірінші 
жарыстар жҥргізілді. Бҧл уақытта қашықтық 10 ярд арқылы 10 кедергі 
қойылды – бҧл қашықтық қазіргі уақытқа дейін сақталды. Кедергілер 
биіктігі 1 ярд болды, содан кейін кедергі 1 метрге дейін, ал кейіннен 
106,7 см. дейін кӛтерілді.

82 
Бастапқыда кедергілер ат жарыстарындағы сияқты шылқыған 
дуалдардан болды. Кейін ағаш кедергілер пайда болды, олар жерге 
қойылды, содан кейін – қозғалмалы кедергілер, ал содан кейін 1900 
жылы аударылып тҧрған Т әріпі формасында кедергілер пайда болды. 
Осы барлық кедергілер ыңғайсыз және кӛптеген жарақаттар әкелді.
Тек қана 1935 жылы Б.Хиллменнің ҧсынысы бойынша ауырла-
тылған негізбен L әріпі типтерінің кедергілері пайда болды. Олар 8 
фезит соққының кҥші кезінде қҧлады. Қазіргі уақытта аударатын кҥші
4,0 кг. астам емес болуы керек. Мҧндағы кедергінің қҧрылысы 
спортшыларға кӛптеген жарақаттардың алдын-алуға кӛмектеседі. 
Кедергілерден жҥгіру техникасына және оны жетілдіруге кӛбінесе 
жарыстың ережелеріндегі ӛзгерістер кӛбінесе әсер етеді. Бҧрын 
кедергілерді жанамай, тіпті барлық кедергілердің алдын- алу қажет. 
1934 жылға дейін нәтижеде ҥш қҧлатылған кедергілер кезінде 
есептелмеді, ал рекорд тіпті бір қҧлатылған кедергі кезінде есептел-
меді. Содан кейін бҧл ережені бҧзды, себебі зерттеулер кедергілерден
қҧлату уақытының шығынына әкелетінін және спортшының жалпы 
нәтижесінде кері білінетінін кӛрсетті.
Әйел адамдарда кедергілерден жҥгіру ХХ ғасырда пайда болды. 
Олар 60 ярдтан бастап және 120 ярдтан аяқталып, қашықтыққа 
жҥгірді.
1926 жылы әйел адамдар кедергілер қашықтықтың ҧзындығы 80 
см. және кедергілер биіктігі 76,2 см. орнатылған. 1968 жылы ИААФ
шешімімен кедергілер биіктігі 84,0 см. болды.
Кедергілерден жҥгіру – бҧл спортшылардың дене дайындығы
және психолгиялық дайындығына жоғарғы талаптар қоятын жеңіл 
атлетиканың ең қиын техникалық тҥрлерінің бірі. Спринтерлердің
жылдамдыққа, серпімділікке, иілгіштікке сәйкесті қимыл ҥйлесім-
ділігі спортшыларға бҧл қашықтықта жоғарғы нәтижелерге жету 
мҥмкіндік береді. 
Кедергілерден жҥгіру техникасын шартты тҥрде бӛлуге болады: 
1)
сӛре сәті және бірінші кедергілер ӛтумен сӛре сәтінің екпіні;
2)
қашықтық бойымен жҥгіру;
3)
мәреге жету.
Кедергілерден 110 метрге жҥгіруде сӛре сәті жақсы нәтижеге 
жету ҥшін ҥлкен мағынаға ие. Сӛре сәтінің және бірінші кедергі-
лерден ӛтумен аттау сәті екпіннің тиімді техникасы жоғарғы нәтижеге 
жету ҥшін негізді салатын кедергілерден ӛтушінің негізгі міндеті 
болып табылады. Оны орындау спортшыға кедергілер және кейінгі 
кедергілерді белсенді қайта аттау арасында жҥгірушінің ырғағында 
назарды шоғырландыру мҥмкіндігін береді. Спортшылар тӛменгі сӛре

83 
сәтінің қалпынан бастайды, ол спринтерлердің тӛменгі сӛре сәтінен 
ӛзгешеленбейді, тек қана ӛзгешелік сӛре сәтінің сызығынан кедергі-
лерден ӛтушілердің орналасуында. Бҧл қалып спортшы қанша 
қадамда бірінші кедергіге дейін қашықтықтан ӛтуіне байланысты. 
Егер кедергілерден ӛтуші оны 8 жҥгіру қадамда ӛтсе, онда жҥгіру 
қадамының тиімді ҧзындығын сақтау ҥшін спортшы біріншіге сӛре
сәтінің сызығынан шығуы қажет . Егер жҥгіруші 7 жҥгіру қадамының 
ішінде 1- інші кедергіге дейін қашықтықтан ӛтсе, онда ол керісінше, 
сӛре сәтінің сызығына жақындайды. Бҧл бағыттағы жоспардың 
жҥгірушілері әдетте ҧзын бойлы және ҧзын аяқтары болады. 8 
қадамға жҥгіру кезінде кедергілерден ӛтуші бірінші қалыпқа итеретін, 
ал екіншісіне – серпімелі аяқты қояды. Бірінші қалыпқа 7 қадамда 
жҥгіру кезінде серпімелі, ал екіншісіне – итермелеуші аяқты қояды. 
Басқаша айтқанда, қадамның тақ саны кезінде бірінші қадамда 
итермелеуіш, жҧп кезінде – сермеуіш аяқпен бастау қажет. Сермеуіш 
аяқты кедергілерді шабуылдайтын аяқты айтады, яғни кедергілерді 
бірінші қадамды жасайтын, итермелеуіш аяқпен кедергіге спортшы-
ның денесін беріп, соңғы қадамда итереді, яғни кедергіге екінші 
болып қадам жасайды.

жүктеу/скачать 4,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: