С. М. Казакстан Республикасындагы элеуметпк

туылуы  керек  едЬ>  деп  калжындайтын  екн-шп  агасы  Дэуфбек.  Улкен  агасы  Слямбай  аншылык  жасап, 
аркар атып,  какпан  курганда  шакгарында да жанына  карындасын жи1 
e p rin  
шыгатын.  Вiрде 
Д ол ан к ара 
тауы койнауында какапанга тускен аркарды ол 
Tipiaefi 
K e p ric i 
келт, «мен барганша бауыздамандаршы.» 
деп, кыска тон киген ж ас кыздын айгайлап жупрген шагын уй uni ж т  еске алып, кьвыкты энпмеге езеп- 
не айналдыратын.
1
шкендер
1
  табиги  таза,  казакгын  ултгык  тагамдары  (сут  тагамдары,  кымыз,  жент»(коспа),  карынга 
салып катырган катык, ак бидай, талкан, сиыр, жылкы, аркар 
e ri, 
т.б.), жаланаяк ж упрш , ем.н ерюн асыр 
салып. тау-тасты аралап ж у р т  ойнайтыны таза ауа 
KeHicTiri..., 
ез колдарымен  куыршак жасап, тастан уй 
калап, кумнан мусждер жасап, ойнап оскен балалар ортасы.... Кешшрек онын колжазбалары арасына 
«Жайсан жайлау,  кек шалгын, бал балауса, сынгырлаган булакгар  мелд'ф таза,  Кдракаты, бугшрген, 
тошаласы,  ескелен тэнщ ушш  болган дауа» деген жолдардын 
Tycyi 
онын ескен табиги  ортасына деген
сагынышы мен курметш бш дфсе керек.
Тыныштык мектепке 8 жасында барды.  Мал фермасында анасы мен улкен агасы енбек ететш  шаруа- 
шылык мектео1  бар  «Уш  тебе» деп аталган орталыкган  шалгай  орналаскан  едь  Жел  жасында  мектепке 
баруга суранып,  кезшен  жасын 
T erin 
жылап  отырган  нсмере  кызына  атасынын  айтканы  мынау 
болды: 
«Менщ коккез1м, 
ceHi 
б1реудщ уйте тургызып, бетен  адамга кабагыннан  кактырмаймын.  Шыда,  келеа 
жылы Meicreoi бар ауылга 03iMi3 б1ражола кешш барамыз». Солай болды да. 0кпет1 тауынын бауырын ала 
орналаскан,  табигатында  климаты  жылы,  жайлы  коныс  «У ш   тебеге»  1951  жылы  жаз  айында  отбасы 
коныс ауыстьфды. Желб!рлетт атластан 
TirLnreH 
казакша кейлек кит, шуберектен 
TirLnreH  «портфел !Н » 
мойнына асыныган сары шашты кыз мектеп 
eciriH 
ашып, б Ы м  булагынан сусындауга аякбасты.
HeMepeci 
ушеу болганымен  атасынын Тыныштыкка деген  ыкласы  ерекше  болатын.  «Ауыл данасы» 
деп оны ауылда жэне ауылдан тыс коныстарга ырымдап конакка шакырылатын, ал шакырган жерлерге ол 
тек немере кызымен гана баратын. Немере кыз малдасын курып отырган  атасынын т а е а н е  б ф  иыгымен 
суйене жайгасып, барлык энпме-жайттыц куэа болатын, атасынын ынгайына карап, оган ешкш бапасы- 
нып карамайтын, «улкендер арасында мына бала негып отыр» деп шеттетпейтш. Tirrri анасынын. агала- 
рынын,  айналадагы  ересектердщ ез1  аксакалдын  ыкпасын  силап,  кеккез  кызга  онын  курбыластарынан 
баскаша  карайтын.  «Мен  атамныц  тэрбиесшен 
Ka3ipri 
педагогика  гылымы  тужырымдайтын  «ерюн 
тарбиеш» 
K e p in  
кана емес, туйсшт  ест1м.  ©ткен  кундерге  кез жуг1рте  отырып тусшепшм,  улкен  экем 
мсшн  рухани  ерк1нд1кте,  ешк1мге  жалтактамай,  жасканбай 
ecyiM e 
мумкшд
1
к  тудырыпты.  Атам  нагыз 
парасаттылык  пен  кайсарлыктын  мектеб1  ещ,  ем 
ip 
жолында  кездескен  тапай  киындыкгардан  сынып 
кетпей, кажымай 
eryiM e 
куш-куат бергенде осы непз болар»,- деп, улкен экесше деген суйюпеншинп мен 
ризашылыгын осьшайша бшд1р1п, теб1рене еске алады элеуметтанушы профессор.
EKiHUji дуниежуз1л1к согыс, Отан согысынан  KefiiHri  50-ш1  жылдар эл1 де киындыгы  мол,  карапайым 
халык кысылып, кымтырылып TipmLniK жасап жаткан уакыт болатын. Акша, жалакы дегенд! адамдар тек 
осы  онжылдыктын ортасында  кере бастады.  Тек ел  арасындагы  береке  б1рл1к, тез1МД1Л1К,  ел  муддесше 
бершгендж,  кедей болганымен халыктын рухы жогары болган уакыт.  Балалар ересектермен  катар енбек 
етш, отбасы 
Tipm m iriH e 
молынан араласатын. Ондай жагдай профессор Тыныштык Жумэдшкызынын да 
балалык  жэне  жасосп1р1мдис  шагына  tiiecuii  болды.  Улкен  агасынын  ССРОны н  Киыр  Шыгысывдагы 
Куриль аралдарында торт жылдык теН1з флотында эскери борышын 
eTeyi 
жылдарында уйдеп  ihici  мен 
карындасынын  мойнына тускен таукымет арта тускен.  Жукен аксакал  бул  уакытга ек!  кез.н.н де  керу. 
мумюндНнен  айрьшып, балаларынын  колынан жетектеп  журуше  м\тсгаж  болып  калган  едк  Алаида ол 
esiHiH бурынгы рухани жогарылыгынан, ортадагы курметиюн ажырамады. Отбасындагы  бурынгы  кадф- 
касист1 ешб1р темендемеда.  НемереЫмен адами достыгы  мен ынтымагы тттен терендей тусп. ©зш щ  32 
жасыда жубайынан айрылып жес1р калган анасы Раисова Тойгажы (Тойшы) мектеп еден!н жуып,  пешш 
жагып  отбасын  асырады.  Уйдег1  малдьщ  шеб1н  шауып  даярлау,  кыстык  отынды  жинап  алу  сиякты 
жумыстар ею жас баланын енпнсшде болатын. Денсаулыгына байланысты Жукен аксакал уйден озоеп- 
мен  алые  шыга  алмайтын  болды.  Колдарына  балтасы  мен  орагын  колдарына  aibin,  бфнеше  шакьфым 
жердеп  езен  бойын  жагалап  жур1п, 
eKi 
бала ел  катарлы  уй 
T ipuiuiiriH  
жасап,  отыны  мен  шеб|Н  жинап, 
тасып  алатын.  Мектеп  тек  7  жылдык  бш м   берелнд1ктен  агасы  Дэу1рбек  Кызылкес1к  аулындагы  орта 
мектепте  окып,  интернат 
TipmLniriH  Kepin 
жатты.  Профессордын  энпме  барысында  ойына  оралатын 
жагдайдын 
6ipi 
-  Kyfteyi согыстан  кайтпаган анасынын тек 03iniH балаларына гана емес,  кайын атасына 
деген зор курметй сыйласымдылыгы. «Колда бар тагамнын нэрл!с1н ол алдымен атасынын алдына тарта- 
тын,  алдынан  кесе  отпей, 
T irrri 
ез  балаларына  да  оньщ  манайында  дауыс  кетерш  сойлемеитш.  Жан 
кинапысы аз болмасада, осындай 
6 ip  
ерекше адамдыкгы, мэдени-адамгерш1п1кп кубылысты сол кезде оп 
танып туйс1нбеген де шыгармыз» -  дейд! ол.
Абай атындагы КазУПУ-нщ Хабаршысы, «Элеуметтт жэне саяси гылымдар» сериясы, №1(41) 201 Зэк .—

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Социологические и политические науки», №1(41), 2013 г.
Галым элеуметганушынын ка^рде назар аударатын мэселесшщ 6ipi-MeicrenTeri буындар арабайланы- 
сы мен окушылардын когамдык icKe катынасуы. Идеяландырудьщ, асыра сштеудщ болуына карамастан 
пионер жэне комсомол уйымдары жуздеген жастарды элеуметпк шыныктырган, когамдык юке ерте жас- 
тан араластырып, бар мэселеш ез кызмеп аркылы шешуге, кешбасшылык мэдениетке тэрбиелеген ем ip 
мектеб! болган едь Бастауыш, непзп мектеп пен жогары сынып окушылары арасындагы ойластырылган 
элеуметпк байланысар, ересепнщ теменп сыныптагыларга камкорлыгы мен уйымдастырушылык-мэде- 
ни жумыстары, окушыньщ елеугп когамдык ierep мен жауаптылыкгы ез санасымен аткаруы, тугынушы- 
лык психологиянын шектелгеж, ужымдык ынтымак мен жауапкершшж... Б1з каз1рде кеп айтып журген 
азаматгык, элеуметпк когамньщ neri3i осында жаткан жок па?! Окушы Тыныштык осы элеуметпк «мек- 
тептщ» бел ортасында болган ел азаматгарыньщ 6ipi. Пионер актив1 реттнде аткарылатын  ic аз болмай- 
тын.  Ол  14  жаска  толысымен  комсомол  уйымы  катарына  етп  жэне  мектептегн  комсомол  уйымыныц 
жетеклис1 eTin сайланды. Осындай HrLniicri когамдык icTepi кейin «К,ызылкеЫк» ауылындагы С.М. Киров 
атындагы (каз1р Би Боранбай атындагы) мектепте оку барысында ез жалгасын тапты. Мунда да жогары 
сыныпта окуы жылдары мектептж комсомол уйымынын жетеюша болыпкогамдык жумыс аткарды.
Жетжил  сыныпты  «Уш  тебе»  ауылында аяктаган сон КызылкеЫк аулындагы  10 жылдык мектепке 
окуга керек болды. Агасы интернатта окыганымен Тыныштыкты агайындар ез уйше алды. 0здер1 кепба- 
лапы отбасы,  ке.тш-кепмд! 
Kicmepi 
де узшмейтш  Конысбаев Рахымбай жэне  Курмангалиев  Айткажы 
отбасылары оны орта мектеп аякталганша оны ез камкорлыктарынан шыгармады. Бул агайындар отбасы- 
ларыда  оньщ мектептж когамдык 
iciHe 
катынасына жэне оган  кеп  уакыт жумсайтынына.  сабак  карау 
ушш танертен ерте турып  жасайтын  козгалыстарына тусннкпен  карайтын.  Есесже Тыныштык жастык 
куш-куат аркасында уй жумысына да кемепн типзж улгеретж, 
T ir r r i 
уйдеп балаларга да езждж ыкпалын 
е т т у  эрекеттер! олардын ата-анасы тарапынан  режш тудырмайтын. Бул да каз1рп заман  шындыктары 
тургысынан Караганда озждж казаки, халык, агайын ортасына тэн болган, ерекше 
6ip 
элеуметпк мэдени- 
ет екен.
Мектептж  кайсысы  болмасын  ол  уакытта  окушыпардын  гек  мсктептеп  гана  емес,  мектептен  тыс 
енбепн уйымдастыруга зор мэн берепн. Opi енбек кушжж жетюпеуше де байланысты окушылар агрегат 
басында кой кырку, жаз айларында шеп жинау, мал баздарында кый ою, епн аймактарында ешм жинау, 
тагы баска жумыстарга машинага тиеп отыргызьж ж1бершп туратьш. Эрине ондай жумыстарга барлык 
окушылар  б1рдей  кагынасты  деп  айтуга да  болмас.  7-9  сыньж  жылдары  Тыныштык  жаз  айында  шеп 
шабушы  бригадалармен 6ipre  кем дегенде ею  ай жумыста болатын.  Мектеп  ж!беред1  эр1  жазда  каржы 
тауыи алу кажет. Шеп бригадир! ею атжеккен шеп жинагыш грабльд! оган тапсырып коятын. Аттардын 
купмже карайтын да езь Б1рде естен кегпес уакига болды. Эзен жагасьша жакын жерде шеп жинап жур in 
грабльдш тен жартысынын езен жагатауындагы бшк ордьщ устже шыгып кеткен!н байкамай калыпты. 
Байкаган кезде зэре ушты, бойцы урей билеп ала женелдь Не icrey керек? Манайда кемекке шакырар да 
еюм  жок!  Атгарды токтатып, барынша еппен  фабль устжеп тусу мумюн болды.  Enfliri жерде атгарды 
акырындап онга карай жетелей отырып, грабльд! ор устжен  шыгарып алу  керек. Солай  ютелд! де.  Егер 
ежн 6ip-eKi минут жагдай байкалмаганда, ею ат та, грабльде терен орга кулап, Тыныштыктын мерт болуы 
сезстз едк
Кызылкес
1
к  мектеб1нде,  апдымен  теменп  сынып  вожатыйы,  кешн  мектептж  комсомол  уйымынын 
жетеюша болып сайланган Тыныштыктын жауаптылыгы аз болмады. Улкен мектеп, улкен ужым. 9cipe- 
се мектепте би  кенл еткен куш ауыл жастары  маза атып болады.  Биге катынасуга ерюндж болганымен 
Kefi6ipi 
бугпк  шыгаруга  бежм  туратьж.  Талай-талай  кикарлар  мен  еркеюректердщ  «шаньж»  басып, 
орындарына  койып,  мектеп  бапапары  мен  сырткы  ауыл  жастарынын тш табысып,  мэдени  шарапардын 
дурыс  аякталуы  уипн  6ip  шама  куш  жумсап,  сана  денгежнде  жумыс  журпзж,  мжез  корсетуге  тура 
келетж. Мектеп басшылыгы активп жастар кызметже ерюндж 
6epin, 
курдел1  ютерд1 
ceHin 
тапсыратын. 
Осындай  сежмд!  катынас,  мумюн  жастарды  HrLniicri  жэне  элеуметпк  жауапты 
icTepre 
жумылдырган 
шыгар,  ж1герленд1ре  тускен  болар.  Мектеп  бтрген  ондаган  жастар  мектеп  кабыргасында  каланган 
азаматтык  позициясы  мен  кешбаешьшык  мжез-кылыгымен  ic-эрекетж  езж ж   одан 
K e H in r i 
ем1рлж 
ортасьжда жалгастырып кете баратын. Жогаргы оку орындарында окыган жылдарында да, маман ретш- 
деп енбек ортасына енген уакытгарда да.
Жумэдшова  Тыныштык  1962  жылы  мектепп  аяктаган  сон  Семей  медицина  инстиутына  емтихан 
тапсырганымен  балы  жетпей  окуга  шжпедь  Аккеншдшж  пен  ауыл  кызыныц  анкаулыгы,  емтихан 
барысында кемек сурагандарга кол ушж бергеш емтихан комиссиясынын назарына алынып, 6ip емес ею 
емтиханнан багасы темендетшген едк Уялганмен кайда барсын, ауьшга «Уш тебеге» кайтуга тура келдк 
Ауылда маман тапшы болгандыктан оган б1рден медбике кызымепн орындауга тура келдь Бшпр дэр1гер-

дщ  уйреткендер!  булжытпай  орындалады.  Жалгыз  езже  эйел  босандырып,  кысылгандарга  дэрйгерлис 
кемек  беруге  де  тура  келетж. 
Bip 
кызыгы,  жастарыньщ 
ipiia-елген 
ынталы  тобы  бос  уакытында  ауыл 
тургандарына спектакль, концерт койып беретж. Ешкандай техникалык 6Lniivii жок, самородок Мейрам- 
ньщ кемепмен шагын ауыл тургындарына арналып кызыкты радиохабар 
6eplnin 
туратын. Адайда жарты 
жылдан сон бул 
TipuiiniK 
узтдь Оны ез1 онжылдыкты 
6iTipreH 
мектеп декретке кеткен бастауыш сыныбы- 
нын мугашмшщ орнына сабак беруге шакырды.  Егер  езже 
nip 
тутатын  у стазы  Ислям  Сабитов  шакыру 
жасамаганда бармас па едь
Y uiiH iui 
сыныптын мугатм! болып  кызмет ету,  мектеп 
OMipiHe 
етене арапасу  кэаби тандау жолында 
тубфл! езгерю енпзд. Ол  1963 жылы Семей педагогикалык институтыньщ тарих факультепнщ студент! 
болып 
6 ip a K 
шыкты. Оку улгер!м!, факультет емфже араласы 
ecK epln in  
ол Коммунист!к партия катарына 
алынды.  Студенток жылдар  жаздары да ецбекпен 
yiuiecin 
жатгы.  1964 жылы  елде  атгашкы  студенток 
курылыс  отрядтарынын  курылуымен  айшыкталды.  Келеа  жылы  тагы  да  курылыс  отряды,  ал  сонгы 
жылдар - епн мен бакша ешмдерж жинауга жумылдырылды. Сейгт ж у р т , кызыгы  мол студенток кез 
де ете шыкты.  Ендю жерде институт басшылыгы кай жакка жумыска ж1беред1 екен? - деп  кугу калды. 
Ол уакытга институт бтргендерге мамандыгына сураныс бар жерге арнайы мемлекетпк жолдама берше- 
T1H. 
«Жумыска  белу»  комиссиясынан б1реулер  кулш,  куанып,  б1реулер  «менщ онда баргым  келмейдП» 
деп жылап  шыгын  жатыр.  Тыныштыкгьщ да кезеп  келд1,  комиссия  алдына  келш  отырын,  «мен  кайда 
сураныс  болса  сонда  барамын»  ден  сынай  танытады.  Алайда  комиссия  оны  Алматыга  аспирантурага 
тусуге уйгарды.  Калай  екеш  белпЫз,  ол  ешкандай  куаныш  седмж  ез  ойынан  байкамады.  Алайда  енд1 
даярлыкка 
K ipicy 
керек!
Осылайша 2-3  ай 
e r r i, 
курстастар жумыска орналасып, тарасып 
Kerri.  B ip  
кун! оку 
ic m in  
проректоры 
Тыныштыкгы шакырып алып, Алматыдагы аспирантурадан Семей педагогикалык институтына белжген 
орынды 
6ip 
мыктынын  баласы  иелент  алганын  хабарлады. 
M iH e 
саган,  жумыссыздык!  Талай 
eciicrep 
кагылып,  одеже  нэтиже  бермедт  Институтга да орын жок Туган  елкеден  б1рдене табылар деп  Аксуат 
ауданы бипм  баскармасына  кедщ.  Оны тындап болган оку бел1мшщ басшысы  Талгат Косаев:  «Каткам 
ауылда б ф  калсан б1ражола калып коясьщ. Талабын бар жас екенс!ц,  калага кайта кет, сол жактан бшм 
!зде!» дейд1. Семей каласына кайта оралган ол езж щ  коммуниста партиянын мушеЫ екен! ойына келт. 
ол калатык партия комитетже барады, суранысын баяндайды. 
Bip 
кун еткен жас маман партия комиетжж 
колдауымен каладагы  16-шы казак орта мектсбже мектеп директорынын тэрбие 
ici 
жежндеп орынбасары 
кызметше тагайындалады. 
O p i 
тарих пен география пэнжщ 
MyraniMi.
Эрине  тэрбие  жумысына  арнайы  даярлыкгын  жетюпеуше  байланысты  киындыктар  болмай  койган 
жок, алайда еткен жылдардагы когамдык 
icTep 
тэж1рибеа мен жастар арасьждагы кешбасшылык ем1рл|'к 
дагдьжьш пайдасы зор болды. Осы жылдары педагогикалык институтпен байланыс узьпмед!, практикага 
келген  студенттер  оньщ устаздык  кызмепне  кызыгушылык танытьт,  сабактан  тыс  тэрбие  жумыстарга 
катынасатьш.
Б1рде  мектеп  директоры  Тыныштык  Жумэдшкызын  шакьфып  алып,  еш 
MyxaniM 
сьжьш  жетекилс! 
болгысы  келмейтж 6-шы сьжыпка сынып жетекипа етт тагайьждайтьжьж пкеп айтгы. Орындау керек 
екен! тусшйсп болды. Ойга алгаш келген ой: «Буларды 
6 ip  
кызыкты ортак 
icKe 
калай жумылдырсам екен, 
сол  аркылы  олардын  мжез-кылыгына  эсер  егуге  болар  ед1!»  болды.  Баска  шараламен 
6ipre 
сынып 
Букиюдактык комсомол уйымынын курылган KyHiHe концерток багдарлама усынды. Багдарламага сай ен 
жауапты рольдер мен эндерд! орьпщау ен «бузык» жэне оку 
icinne 
артта калып келе жаткан окушыларга 
тапсырылды. Басты назарга комсомол тарихымен байланысты эндер, олардын театрландырылган 
KepiHic 
жагдайында орындатуы, керкем сездер мен акындар елендер! алынды. 
K em eri 
керпарпалар калайша 
icKe 
зор  кызыгушылыкпен  араласып  кеткен!н  ездер!  де  байкамай  калгандай.  Kefi6ipi  «маган  осы  роль 
шьжымен  сент тапсырылды  ма?» дейт!ндей  сыцай  танытьт  та  алды.  Акыры  мерекел|'к  концерт ашык 
сабак  тэрпбшде,  букш  мектеп  ужымыиыц  катынасуы  жагдайында  керсеплд!'.  Бул  шара  узак  уакыт 
ауыздан туспей, балалардын да 
eciiien 
кегпей журдк Ен бастысы 
Kemeri 
бузыкгар мен темен окушылар 
керермендерге  мулдем  баска  кырынан  танылды,  муташмдерге  ой  сапып,  окушылардын  оларга  деген 
курмет!н оятты, ен алдымен балалардын ездержщ ез!не баскаша карауына белтип’ 6ip туртю болды.
Осы  уакигадан  кеипкпей  Тыныштык Жумэдшкызы  eKi  жерге  кызметке  шакырылды.  Bipi-облыстык 
комсомол  комитеп, 
eKiHiuici 
институт. Ол Семей педагогикалык институтын тандады. Мектепте кызмет 
етт  журген  жылдары  ол 
iuiKi 
icrep  кызметкер!  Калдыбаев Махметке турмыска  шыгып,  6ip  бататы  да 
болган  едг  ©3in  жас  маман  етт  ушырган  ортага  ол  eimi  Калдыбаева Тыныштык болып  кайта  оралды. 
Мектеп баталарын киып кету де оган огай болмады.
Семей педагогикалык институты, кежжрек, Семей мемлекетпк университет!нде ол катардагы окы ту-
— Лоай_атьш дагы  Каз¥ПУ-нщ Хабаршысы, «Элеуметпйк жэне саяси гылымдар» сериясы, №  1(41) 2013 ж.

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Социологические и политические науки», №1(41), 2013 г.
шыдан бастап профессорлыкка дейшп жолдан етп. Тамаша туп га, улагатгы устаз, танымал гапым, тарих 
гылымыньщ докторы,  профессор,  Казакстан  гылымына  енбеп  сщген  кайраткер  Абдрашид  Рахимович 
Ахметовтщ гылыми жетекшинпмен ощцрютен кол узбей журш,  1983 жылы Казак мемлекетпк универси­
тет нде диссертация  коргап,  тарих  гылымдары  кандидаты  дэрежесше  ие  болды.  Институт  ужымыныц 
усынысымен  1987  жылы  «Казакстан  агарту  id u m   узд1п»  мэртебест  бершдк  Ол  институтгын  «Курмег 
тактасынан» тусгюйтш устаздардыц 6ipi  едь  1988  жылы Мэскеудеп  Жогары  атгестациялау комитетшщ 
шеитимен «Доцент» атагы бершдг ¥ш  баланыц анасы,  кад1рл1 жар. курметп устаз ендю жерде доктор- 
лык диссертациялык зерттеу жумысына ден коя бастады.
Тандау ^/3Lriicci3 б w in  саласына тусп.  Б1ршама ецбек жасалып, енд>п  жерде элемдж тэж1рибелермен 
танысу  максатында  1990  жылдыц  аягында  Мэскеудщ  ipi  ютапханапарына  жол  тартгы,  М.Ломоносов 
атындагы Мэскеу мемлекетпк университетнпц социология кафедрасында тэж1рибеленуден етп.
¥лтгык кнапханада отырып шет елдж тэж1рибелерд1 зерттеу барысында онын санасына оттай басыл- 
ган 6ip уакига оны  катты ойландырды.  Ол республикадагы  мектеп жасына дейшп балатардын элеумет- 
пк-бЫмдйс жагдайы  едк  Еуропа,  Америка  курама  Штатгары,  Жапон  елдершдеп  мектеп табапдырыгын 
аттаганга дейпнп балапар бинмше каншалыкты кецш белжш мемлекетпк каржы салынган!  Балалардыц 
85-90 пайызы балабакша багдарламасына сай тзрбие алып болган соц гана мектеп ecirin ашады. Ал б1здщ 
балалар ше? Ocipece ауыл баласы, денсаулыгы  иепзшен жаксы болып, еркж ойнап ескешмен мэдениет, 
бЫмге келгенде басым Kemuuiiri туралап жаткан жок па? Мектеп бтруш ш ерд щ  де 50 пайыздан астамы- 
ныц тулгапык даму децгешне толыкканды жете алмай, шапа-шарпы бш м   мен тэрбиеж  аркалап  шыгып 
жатуыньщ басты ce6e6i де осында емес пе? Туптеп келгенде село халкынын 70 пайызын  курып отырган 
мемлекегпц непзж капаушы казак упты балаларыныц басындагы тагдыр гой бул! Тамакка тас тыгылып, 
кезге жас оралды. Осы сэтген бастап 
1
зденуш мектеп жасына дейшп балалар элеуметтануымен шугылда- 
нуга б
1
ражола бет бурды.
Семейге  орапган  сон   институг  ректоры,  химия  гылымдарыныц  докторы,  профессор  Михаил 
Семенович  Панин оны  шакырып алып, Б ш м  министрлжжен  институтка бол in ген «ага  гылыми  кызмет- 
кер»  кызмепн  эдеш  сактап  отырганын,  егер  Тыныштык Жумэдьпкызы  одан  бас тарткан  жагдайда  гана 
баска  i3,acHyniire усынылатынын  жетюздк  Ойлануга  eKi  кун  суралды.  Уйде  бала-шага  бар,  ага  гылыми 
кызметкер жапакысы доцент жалакысынан элде кайда томен  болатын, онын успне  гылыми  ic-сапарлар 
кобейедк оган отагасы капай карайды дегендей. Отбасымен акылдаса келе ректор усынысы кабылданды.
Enairi кезекте 
1
зденуип ойын тусшетш, 61лiidi акыл коса алатын гылыми  кенесип галымды табу керек 
болды. Ондай адам талайдан кеншде журген болатын. Ол - философия гылымдары докторы, 24 моногра- 
фиялык енбектщ авторы, танымал элуметганушы,  Уфа  каласындагы  Авиациялык мемлекетпк техника- 
лык университет кабыргасында орныккан олеуметтанульж 1ргелi зерттеу лабораториясынын непздеушкж 
гылыми  жетекшю  opi  орындаушысы  Нариман  Абдрахманович  Айтов  болатын.  Ол  ССРО-дагы  70-80 
жылдардагы социология гылымыньщ кайтаорлеу жылдары бой кетерген элеуметтанушылардын 6ipi едь 
Сол кездеп кернекп элеуметтанушылар социологиялык диссертацияльж кецестщ елде болмауына байла­
нысты бэрще докторлык диссертацияльж зерттеулерж  философияльж кснсстсрде  коргагандар болатын. 
80-жылдардын  аягында  ол  Алматыдагы  когамтанушылардын 6i;iiM  кетеру  институтында лекция  окуга 
келгеншде  онымен  болашактагы  гылыми  арабайланые  туралы  эцпме  бастапып  та  койган.  Ечш  мше, 
©3inaiK себептермен ол аль-Фараби атындагы Казак мемелекетгж университепнж социология кафедрасы- 
ныц профессоры болып кызыметж бастады. Бел г mi казакстандьж гапым М .С. Аженов eKeyi казакстандьж 
апеуметтануды  дамытуга  KipicTi.  Ол  мектептщ  апгашкы  тулеп  болып  социология  гылымы  бойынша 
докторльж диссертация коргаган гапым Марат Тажин болатын.
1991  жылы  Т.Ж.Капдыбаеваныц  жаца  багытгагы  зерттеужж  апгашкы  карлыгашы  -  54  беггж 
«Дошкольное образование: теория, методика и практика» деген шагын ецбек OMipre келдь Сол материал- 
ды алып  1зденунн  Н.А. Аитовтык алдына барады. EKi  куннен кешнп кайта кездесу барысында  Нариман 
Абдрахманович «Оте кызьжы ецбек екен» деп б1рнеше рет кайтапады. Сонымен жол болып. Казак ултгык 
yHHBepcHTeTiHin  социология  кафедрасыныц  шептнмен  тарих  гылымдары  кандидаты,  доцент  Т.Ж. 

жүктеу/скачать 4,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: