С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім


Науқасқа көмек көрсетпеу (118-бап)



бет27/231
Дата19.11.2022
өлшемі1,81 Mb.
#51184
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   231
Байланысты:
С. Т. Иксатова ылмысты Ы ерекше б лім

Науқасқа көмек көрсетпеу (118-бап)

Қылмыстың тікелей объектісі-ауру адамның өмірі және денсаулығы. Қылмыс құрамы материалдық. Қылмыс объективтік жағынан:



  1. заңға сәйкес немесе арнайы Ереже бойынша көмек көрсетуге міндетті адамның дәлелді себептерсіз науқасқа көмек көрсетпеуі;

  2. бұл әрекетсіздіктен абайсызда науқастың денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтірілуі;

  3. әрекетсіздіктен орын алған зардаптың арасындағы себепті байланыстың болуы арқылы көрініс табады.

Заңға немесе арнайы ережеге сәйкес медицина қызметкерлері, басқа адамдар бақытсыз жағдайларға байланысты зардап шеккендерге, жарақат алғандарға, ұландарға немесе басқадай кенеттен пайда болған аурумен ауырғандарға тез арада көмек көрсетуге міндетті. Мұндай көмекті медициналық мекемелер аумақтық, ведомстволық немесе меншік нысанына, бағыныштылығына қарамастан тез, кез келген уақытта, кез келген жерде көрсетпеуге міндетті.
Дәлелді себептерсіз науқасқа көмек көрсетпесе және одан заңда көрсетілген зардап орын алса, онда кінәлы қылмыстық кодекстің осы бабының тиісті тармақтары бойынша жауапқа тартылады.
Дәлелді себептерге-тойтарылмайтын күш орын алуы (су тасқыны, жер сілкіну), аса мәжбүрлік жағдайына байланысты дер кезінде көмек бермеушілік жатады.
Дәлелді себептермен науқасқа көмек көрсетпеу қылмыстық жауаптылықты жоятын мән-жайға жатады. Қылмыс заңда көрсетілген зардап-науқастың денсаулығына орташа ауырлықтағы зиян келтірілген уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Орын алған зардап кінәлы адамның әрекетсіздігі себепті болуы керек. Қылмыстың субъективтік жағы әрекетсіздік жөніндегі қасақаналық, ал одан орын алатын зардап абайсыздық болады. Қылмыстың субъектісі-арнаулы, 16-ға толған, науқасқа көмек көрсетуге міндетті адам.


Қауіпті жағдайда қалдыру (119-бап)

Қылмыстың объектісі-қауіпті жағдайда қалған адамның өмірі мен денсаулығы Қылмыс объективтік жағынан өміріне немесе денсаулығына қауіпті жағдайдағы және сәбилігіне, қарттығына, науқастығына немесе өзге де дәрменсіз күйінің салдарынан өзін-өзі сақтап қалу шараларын қабылдау мүмкіндігінен айырылған адамды кінәлы кісінің ол адамға көмек көрсету мүмкіндігі болған және ол адамға қамқорлық жасауға міндетті болған не оны өміріне немесе денсаулығына қауіпті күйге өзі қалдырған жағдайларда көрінеу көмексіз қалдыруы арқылы көрініс табады. Бұл қылмыс әрекетсіздік арқылы екі түрлі жағдайда көрініс табады:



  1. кінәлы адам өмірі мен денсаулығына қауіп туған адамға қамқорлық жасауға міндетті болса және ол адамға көмек көрсету мүмкіндігі болса;

  2. кінәлы адам ондай адамдардың өмірін немесе денсаулығын қауіпті күйге өзі қалдырса.

Бірінші жағдайда көрсетілген әркетсіздік үшін мына сипаттағы адамдар жауапты болады:

  1. заңның тікелей талаптары бойынша көмек көрсетуге міндетті адамдар: ата-аналар кәмелетке толмаған балаларына; балалары-кәрі ата-аналарына;

  2. көрсетілген әрекеттерді кәсібі немесе қызметтік борышы бойынша атқаруға міндетті адамдар: мектеп мұғалімдері, өрт сөндірушілер, спорт үйірмелерінің жетекшілері, балабақшасының тәрбиешілері және басқалар;

  3. көрсетілген міндеттерді жүзеге асыруды келісім-шарт бойынша жүзеге асыруға міндетті адамдар: жас балалардың немесе мүгедек адамдардың жалдамалы күтушілері;

Көрсетілген адамдар қауіпті жағдайда қалған адамдарға көмек көрсетуге міндетті болса (объективтік белгі) және оны жүзеге асыруға мүмкіндігі болса ғана (субъективтік белгі) және оларды көрінеу көмексіз қалдырған белгілердің тұтастай орын алған жағдайында ғана қылмыстық жауапқа тартылады.
Қауіпті жағдайда қалдырудың себептері әр түрлі болуы мүмкін:: жас мөлшеріне байланысты (сәби, қарттық) адам ағзасында орын алатын патологиялық немесе физиологиялық процестерге байланысты (науқастың күнге күйіп денесінің жансыздануы, басы айналып құлап қалу, көпшілік жүретін немесе басқа да жерде адамның ескілікті дертіне байланысты уақытша есі ауысып зардап шегуі), табиғи апаттарға байланысты (жер сілкіну, су тасу, қар көшкіні салдарынан үйінді астында қалған адамдар) т.б. Кінәлы адам адамдардың өмірін немесе денсаулығын қауіпті жағдайға өзі қалдырып, көмек бермей кетіп қалса осы бап бойынша жауаптылыққа тартылады. Мұндай жағдайларда жол-көлік оқиғасынан зардап шеккендерді тастап кету; көз көрмейтін адамды көшеден өткізуге міндетті адамның оны жолға тастап кетуі т.б. осы сияқты әрекеттер жатады. Қылмыс құрамы формальдық және ол заңда көрсетілген әрекетсіздіктерді істеген уақыттан бастап аяқталған деп саналады.
Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Заңдағы қауіпті жағдайда көрінеу көмексіз қалдыру деген сөздің өзі осы қылмыстың субъективтік жағының дәл мәнін айқындап тұр. Қылмыстық ниет әр түрлі болуы мүмкін, ол жаза тағайындағанда еске алынады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   231




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет