Сабақ Тақырыбы: Тірі жасуша біртұтас динамикалық жүйе. Прокаритотты және эукариотты жасушалар
жүктеу/скачать 4,1 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Генді алу жолдары
- Молекулалық клондауға арналған векторлар
| Геннің белгілерді тежеуі. Организмдерде болатын тұқым қуалау белгілерінің барлығы геннің тежеуінде болады, бірақ геннің белгілерді тежеуі бір сыпыра алмасу барыстарын басып өтеді. Ал алмасу барысындағы әрбір басқыш химиялық реакция ферментінің катализдеуін қажет етеді. Сондықтан, кейбір гендер тежеу ферментін синтездеп, алмасу барысын тежеу арқылы организмнің белгілерін тежейді. Организмдер денесінде геннің белгілерді тежеуі белок молекуласының құрылысын тежеу арқылы белгілерге тікелей әсер ету түрінде де болады.
Генді алу жолдары: 1) клеткадағы ДНҚ-ын тікелей кесіп алу; 2) химиялық жолмен синтездеу; 3) иРНҚ-дан кері транскриптаза арқылы синтездеу. Рестрикциялау – модификациялау құбылысы 50-ші жылдары байқаған болатын. Рестрикция тоқтату деген мағынаны білдіреді, ал модификация – молекуланың белгілі бір топтарын химиялық жолмен немесе оларға басқа топтарды жалғау арқылы өзгерту. Рестрикция мен модификациялау құпиясын 1962 жылы В. Арбер ашты. Генетикалық рекомбинанттарының мәні – екі хромосоманың өзара гендерімен алмасуында. Екі немесе одан көп тұқым қуатын анықтауышы бар клетканың немесе организмнің пайда болуына әкеп соғатын кез келген процесті 1958 жылы Понтекров рекомбинация деп атады. Гендер алмасуын, сондай-ақ клеткаға “бөтен” генді енгізуді генетикалық рекомбинация арқылы in vitro организмнен тыс жасауға болады. Молекулалық клондауға арналған векторлар: Вектор – клондайтын ДНҚ-ның бөлшегін тасымалдайтын ДНҚ молекуласы (лат. “vector”- тасушы). Вектор бұл жерде тек тасушы емес бағыттағыш деген де ұғымды білдіреді. Векторды да қолдан құрастырады және оған мынадай талаптар қойылады: Вектор клетка ішіне бөтен генді алып кірген соң алып клеткамен бірге немесе өз алдына бөлініп көбейе алатын болуы керек, сонда ғана ұрпақ клеткаларға беріледі; Генетикалық белгілері болуы керек, сол белгілер бойынша оның қайтадан клетка ішіне енгенін анықтайды; Құрамында рестриктазалар тауып үзе алатын нуклеотидтер тізбегі болуы крек және рестриктазамен бір рет үзіліп жалғанғаннан кейін ол репликацияланатын қабілетін жоғалтпауы тиіс; Құрамына кірген геннің клетка ішінде дұрыс реттеліп жұмыс істеуін қамтамасыз ететін болуы керек; Оның клетка ішіндегі көшірмесі жетерліктей көп болуы керек. жүктеу/скачать 4,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|