Сабақтың тақырыбы Қазақстанның климатын түзуші факторлар Осы сабақта қол жеткізілетін оқу

Ортасы 
  Мағынаны таңу. Ой шақыру. 
Қазақстан аумағының созылып жатуына, сондай-ақ жер бедерінің 
әртүрлілігіне байланысты температураның таралуы да әркелкі. 
Ауа 
температурасының тәулік ішінде
, сондай-ақ жыл ішінде ауытқып 
тұруы бүкіл республикаға тән. Сонымен бірге жазық, аласа таулы бөлікте 
жылдық және айлық орта температура солтүстіктен оңтүстік бағытқа қарай 
өзгерсе, биік таулы аймақтарда биікке көтерілген сайын өзгереді. Ауаның 
орташа жылдық температурасы республиканың жазық және аласа таулы 
бөліктерінде жылы, солтүстікте температура 0,4
с
С-тан, қиыр оңтүстікте 
13,7
0
С-қа дейін көтеріледі. Қазақстандағы ең суық ай – қаңтар. Қаңтардағы 
орташа температура Солтүстікте (Петропавлда) –19
0
С, ал оңтүстікте 
(Дарбаза) -1,5
0
С. Республиканың солтүстік-шығысы 
төмен 
температурасымен ерекше
, кейбір күндері аяз -54
0
С-қа дейін барады, ал 
оңтүстігінде -30
0
С-тан төмен болуы сирек кездеседі. Қазақстанның ең суық 
жері – Атбасар өңірі. Мұнда ауа температурасы бір жылдары -57
0
С-қа дейін 
жеткен. 
Биік таулы аймақтарда қаңтар айының орташа температурасының таралуы, 
жазықтарға қарағанда өзгеше. Қыста Қазақстан ауық әрі құрғақ континентті 
арктикалық және қоңыржай ендік ауалары мен Сібір антициклоны басым 
болады. Ауаның төменгі қабатында теріс температуралы жоғары қысым 
орнайды.Тау алдында, тау аралық қазаншұңқырлар мен өзен аңғарларында 
құрғақ және ашық ауа райы қалыптасады. Ал салқын төменгі ауаның әсері 
тимеген тау беткейлерінде биіктеген сайын қыста температура 
жоғарылайды. Оны температура инверсиясы деп атайды. Биіктеген сайын 
температураның төмендеу заңдылығының орнына керісінше жоғарылауы 
төменде жер бетінде ауаның өте суынуымен байланысты. Мысалы, 
Қапшағайда(430м) қаңтардың орташа температурасы -11,4
0
С, ал Алматыда 
(848м) – 8
0
С шамасында болады. Медеуде (1529м) -4,9
0
С, Үлкен Алматы 
көлінде (2511м) -9,5
0
С-қа дейін қайта төмендейді. 
Қазақстанның ең жылы айы – шілде. Шілденің орташа температурасы 
республиканың солтүстікте (Петропавлда) +19
0
С, ал оңтүстігінде (Дарбаза) 
+28+30
0
С.Жазда жылудың таралуына күн сәулесінің түсу бұрышы мен жер 
бетін қыздыру қарқыны әсерін тигізеді. Сондықтан оңтүстікке барған сайын 
Слайдта 
көрсетілген 
ресурстарды 
талқылайды 
Видеороликтан 
тақырыпқа сай 
берілген 
түсініктерді 
дамыту арқылы, 
мәтіндегі 
тапсырмаларды 
орындау
барысында ой 
өрісін жетілдіру
арқылы 
бәсекелеседі 
Смаликтер 
арқылы
ҚБ өзін өзі
бағалау 
1. Флипчарт,
фломастер 

ыстық арта түседі. Ең жоғарғы температура солтүстікте +41
0
С, ал 
оңтүстікте +47
0
С-тан аспайды.Биік таулы аймақтарда жоғары көтерілген 
сайын шілденің ориаша температурасы төмендейді. Мысалы, Алматыда ол 
22,3 С, Медеуде 18,5 С, Күйгенсайда 14,6 С, Үлкен Алматы көлі ауданында 
11,4 С болады. Тауларда орташа айлық температураның қоршаған ортаның 
жылы болатындығына қарамастан, кейбір кездері температура 0 
С-тан 
төмендеп
, салқын түсіп, үсік жүретін күндер де кездеседі. 
Жылдық орташа температуралық ауытқуы (амплитуда) республиканың 
солтүстігінде 38-40 болса, оңтүстікте ол 30-35. Қазақстанның солтүстігінде 
температураның тәуліктік ауытқуы едәуір. Қаңтар айының орташа тәуліктік 
ауытқуы -9 С, ал жазда ол +13 С-қа дейін көтеріледі. Қазақстанның 
оңтүстігінде орташа ткәуліктік ауытқу қаңтар айында -9 С, шілде айында 
+19 С. Жаздағы ең үлкен тәуліктік ауытқу шөлдерде байқалады, онда 30 С-
қа дейін жетеді.
,

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: