2-тапсырма
52-суретте бейнеленген тепе-теңдік түрлерін атап шығыңдар.
А) N N mg mg Ә)) N mg mg N1 Б) N mg mg N1
3-тапсырма Орнықты, орнықсыз және талғаусыз тепе-теңдік күйдегі денелерге мысалдар келтіріңдер. Бұл қызық! Адамдар мен жануарлардың құлағы тек есту қызметін ғана атқармайды, құлақтың ішкі бөлігінде дененің тепетеңдігіне жауап беретін мүше бар (54-сурет).
Құлақжарғағы Ішкі құлақ Тепе-теңдік мүшесі Есту нервісі Орта құлақ Дыбысжарғағы Сыртқы құлақ 54-сурет.
11.Тіректегі дененің тепе-теңдік орнықтылығы. Аударылу Бізді қоршаған денелердің көбісі: ғимарат,жиһаз бен тұрмыс заттары, мәшинелер, алтыбақан, әткеншектер, тіпті адамныңөзі тірекке сүйенуарқылытыныштықтаболады. Қандай жағдайда ғимараттың орнықтылығы артатындығын анықтайық. Кесектің тепе-теңдік орнықтылығын қарастырайық (55-сурет). Оны қандай да бір шектік бұрышқа дейін бұруға болады, одан әрі ол аударылып түседі. Бұрылудың шекті бұрышын геометриялық түрде анықтаймыз: tg L H α0 = (55, б-сурет). Тіректегі денені ауырлық центрі арқылы өтетін тік сызық тіректің ауданын қиып өткенше бұра беруге болатынына тәжірибе арқылы көз жеткізуге болады (55, ә-сурет). Бұл жағдайда ауырлық күшінің моменті оң мәнге ие болады, дене сағат тіліне қарама-қарсы бағытталады, ол бастапқы күйіне қайтып келеді. Тік сызық тірек ауданының шегінен шыға 53-сурет. Даршы орнықсыз тепе-теңдік күйінде Бұл қызық! Майкл Грэб – америкалық суретші, ол – тастардан құрылысы ғажап мүсіндер жасаудың маманы (56-сурет). Ол бекіткіш материалдарды пайдаланбастан, тас мүсіндертұрғызады. 56-сурет. Мүсіндегі тастар орнықсыз тепе-теңдікте орналасқан. N Fа H C L Fа C N 0 α αα0 Fа C N H L 0 α0 α0 а) ә) б) в) 55-сурет.
3.Тіректегі дененің аударылу шарты
Егер ауырлық күші айналу осінен төмен жақта орналасқан болса, онда тепе-теңдік орнықты болады (61, ә-сурет). Кез келген ауытқу кезінде потенциалдық энергия артады, ауырлық күшінің моменті денені тепе-теңдік күйге қайтып әкеледі. Егер ауырлық центрі мен айналу осі сәйкес келсе (61, б-сурет), онда тепе-теңдік күйі талғаусыз болады. Талғаусыз тепе-теңдік күйде теңіз жануарлары – киттер, итбалықтар болады. Механикалық сағаттың маятнигі орнықты тепе-теңдәкте болады.тепе-теңдіктен ауытқыту үшін маятникке күш түсіру керек.
|
Теориялық жаңа мәтінмен жұмыс
53,54,55,56 суретті талдау,жинақтау
|
10 балдық жүйе
|
