Сабактыц
басында
акварель бояу-
Араш сабарыныц суретш акварельмен
ларды сумей араластыру.
салу.
лы п тасы п б 1т у 1 керек. Заттарды н, к а р а п а й ы м к у р ы л ы с ы мен бе-
л ж т е р д щ о р н а л а с у тэр т1б ш бер е бичу, алд ы м ен, к е н д с п к т е п эр
ту р л 1 ж а р д а й л а р д а , ф о р м а л а р с а л у ки м ы лы н б а р ы н д ы р у дарды-
сын к а л ы п т а с т ы р у д ы т а л а п е т е д ь М ы с а л р а , ж у к м аш и н ас ы н ьщ
б е л ж т е р ш т ур л 1ш е о р н а л а с т ы р у р а б о л а д ы : ш ан ары к е л д е н е ц
созылран, ал к а б и н а с ы т ж е л е й ; ж а н у а р л а р д ы бейнелеген кезде
де, к е у д е с ш к е л д е н е ц ш е н , ал а я к т а р ы н Т1келей т. с. с. б ей н ел еу
к а ж е т . М у н ы ц бэр1 с у р е т с а л а т ы н к о л д ы турл1 бары тпен б у р у
ш е б е р л гп н т а л а п етед1 ж э н е д е ф о р м а н ы к а л ы п т а с т ы р у ш ы ки-
м ы л д а р б у р ы н р ы сы н ш а е з ге р м е с т е н к а л а д ы . К,олдыц д а г д ы л а н -
ран к ал ы п т а р ы ж а й - к у ш , э у е л п кезд е к и м ы л д ы ц е зш е , оныц
с а п а с ы н а э с е р ш т и п з у 1 м ум к ш . Б 1р а к к е щ с т ж т е эр турл1 ж а р
д а й д а ф о р м а л а р д ы бейнелей отырып, б а л а л а р кол ы н ж а т т ы к т ы -
рады , ол нерурлы м ж ы л ж ы м а л ы б о л с а, б а л а курдел1 ф о р м ад ар ы
з а т т а р д ы ц , с у р е т т щ сэнд1К элементтер1н с а л у к е зш д е эр турл1
б у р у л а р д ы ц ЭД1С1Н со р ур л ы м оцай игер1п алады .
Эр турл1 пропорциялардары заттарды (олардыц бел1ктер1н)
бейнелеу кимыл жуйел1Л1Г1Н1ц узактырын, кимылды дер у а к ы т
та токтату мен оныц багытын езгерту дардысын баянды етуд1
к аж ет етед1.
Ересек бал алар мен даярлы к топтарында балалар бел1ктер-
ден б!рыцрай б у т
1
н нусканы курасты рады , мысалы, гул салгыш,
керамикалык, фигуралар, дымковтык ойыншыктар жэне т. б. т у
зу сызыкты ш ш ш д е п заттарды бейнелейд1. Егер будан бурын
балалар эр бел ш тщ ете карапайым формасын бере отырып, кур-
дел! формадагы заттарды бел1к-бел1ктер1мен бейнелесе, м ы са
лы, малдыц кеудесш, басын, табанын, куйрыгын жеке салса, енд1
П1Ш1НД1 тута с нускасымен, заттыц бейнесш жэне оны курасты-
ратын бел1ктерд1 сызып шыраратын б1р сызыкпен, сал у га уйре-
туге болады. ЕНрак бул у ш
1
н сурет салу п р о ц е а кез
1
нде, бейне-
ленет1н зат нускасыныц багытына тэуелд1л1к салдарынан, кол
бурылысыныц ерк1нд1Г1н 1степ шыгу каж ет. М ундай дарды, зат-
тык жэне сэнд1к (эр турл! багы ттардагы догалар, толкынды
сызы ктар, эр турл1 шиыршыктар) сурет ж а с а л у д а б1рте-б1рте
калы птасады .
Ересек бал ал ар тобында б алал арды кимылды пропорция
бойынша ф ормалар е л ш е м д е с п п н е барындыра бш уге уйрету ке
рек (белж тер мен эр турл1 улкенджтег1 заттар сал уда кимылды
б а с к а р а б1лу). Белпл1 б
1
р дэрежеде, бул дарды денгелек пен
сопакш а (естиярлар тобында) с ал у кезш де калы птаса бастаган.
Ересек б ал ал ар тобында ш амалай б ш у дардысы, кесш ды ер
узындыгыныц айырмаш ылыктары мен формалар улкенд1гш зат-
тарды ц пропорциясы туралы кейб1р 61Л1МД1 игерумен байланыс-
тырылады. Ф орм аны ц кал ы п тасу кимылдарын ж у р п з е алмаса,
бала у з а к т ы к кимылын тэртш ке сала алмайды. М ш е сондыктан
да форманы калы птасты руды ц б1ркатар тэс1лдер1 и геры ш бол-
ранда, кимылды кесш дш ер ш ам аласты гы на барындыру дардысы
мен бейнелеу б ел ж тер! ересек б алал ар тобында кал ы п таса б а с
та йды.
Ж а з д ы г у ш б алалар бай эсер алады. Бурынры, и ге р Ы п бол-
ран дарды мен шеберлжт1 пайдалана отырып, олардын ездерш щ
ыкыласын тудырура эр1 теб1рентуге себепип болган кейб1р з а т
тар мен нэрселердщ суретш салып, жабыстырып, ойып-киып эр!
жел1мдеуге болады, ал тэрбиеипге бул уш1н барлы к ж агдай ту-
дыру каж ет. Сонымен б1рге ж аз т аб и га т кер1Н1С1Н1Ц ерекшел1П-
не, т аб и га т кер1Н1С1Н1ц байлыгына, кустар, ес1мд1ктер дуниес1не
жэне баскал ар ы н а олардыц назарын а уд ар а отырып, балалар
тэж1рибес1н ж ац а б1Л1ммен эр! эсерлермен байыту керек.
М азм уны е т к
131
Л
1
п ж ат к а н с а б а к такырыбына сэйкес келетш
ж аз тур ал ы эндер, елецдер уйренуге оларды кец турде тар ту ке
рек. К еркем сезге, музыкалык ш ы гармаларра т ар т у балаларды ц
бейнел1 турде кез алдына келт!ру т у а ш п н оятып, эмоциялык
к аб ы л д аул ары н арттырып жэне терецдетед1, ТИ1СТ1 кец1л кушнщ
к ал ы птасуы н а себепш1 болады.
Б а л ал а р курдел1 емес ф ормадагы к
1
шкене гул шогы сурет1Н
сала алады, мысалы, ромаш ка гул1, шабы нды ктагы гулдер не
месе б алаларды ц сац ы р аук ул акты , гулд1 калай терш журген1н,
олардыц алацдагы ойыны, сонымен катар турл1 туст1 кебелек-
тер мен коцыздарды сала алады. Ж а з г ы демалыстыц соцгы
айларында « Ж аз туралы» немесе « С аяж ай д а маган не унады»
атты такырыптарды да усынура болады.
Балаларра эр турл1 с ац ы р аук ул ак тар , ерте шскен овощтар,
жем1стер сонымен катар сая ж ай да болган кезде танысып ул-
г1рген ацдарды ж абыстырып ж а с а уд ы усынран да дурыс.
Б ал ал ар гулдерд1, сац ы раук ул актарды , жем1стерд1, насеком-
дарды т. б. ойып-кия алады. Осындай
1
р
1
ойып-кигандардан ер
нек салынган улкен материал немесе ж олактарды (фриз) кол-
лективт1 турде к урасты рса ж ак сы болар ед1, сонан соц олармен
жаппа балконды, саяж ай дагы белмен1 эсемдейд1. Коллективт1
турде ж асалаты н К1лемдерд1 эр турл! формада (шаршы, децге-
146
лек т. б.) орындалран
сэндж
аппликациядан
курастырура
болады.
С аб ак ть щ нактылы мазмуны, бал аларды ц кандай ж ардай
да ем1р сурш жатканымен, кандай тжелей эсерлердщ жина-
лып, кебеюш е байланысты, езгерш отырады, ейткеш кейб1реу-
лер1 ж азды улкен кала мацында етю зсе, кейб1реулер1 ауылды
жерде, ал ушшцплер1 тшт1 баска облыстарра (мысалы, солтус-
т ж облыстан оцтустж ке) кетш калады. М ундай айырмашылык-
тарды ескермеу улкен категе урындырады. М ше, сондыктан да
613Д1Ц усынысымыз, шамамен, тек улг! ретшде болып отыр.
Д е к а б р ь мен я н в а р ь айы на а р н а л г а н с а б а к ж о с п а р ы н ы ц ул-
Г
Достарыңызбен бөлісу: |