А.Байтұрсыновтың еңбегіндегі сауат ашу бағытында жүргізілген жұмыстарына талдау жасаңыз.
А.Байтұрсынов-қазақ тілін меңгертудің әдістемесінің негізін қалаған ғалым-әдіскет.
Ол қазақ әліппесі мен қазақ тілі оқулықтарын жазуды 1910 жылдардан бастап қолға алады. Осымен қоса қазақ графикасын жасауға кіріседі. Сөйтіп 24 таңбадан түратын, өзі «қазақ жазуы» деген қазақтың ұлттық графикасын тұрғызады.
Осы жазуды үйрететін «Әліппе» жазады. Ол дыбыстық әдіспен оқытуға негізделген. “Әліпби” жаңа құрал оқулығын жазғанда көрнекілік,түсініктілік, өмірмен байланыстылық, дасыиа оқыту идеясын басшылыққа алғанын анық көрінеді. Себебі автор бұл еңбекте білім белгілі бір жүйемен берілуін ескерді. Бұл жаңа құралда сөйлем әрекеттерінің жазылым, айтылым, оқылым түрлеріне әртүрлі тапсырмалар берілген, тыңдалым әрекеті “Дыбыстық әрекетке” негізделген.
Тіл құрал еңбегінде дыбыстар жүйесінен бастау алып, синтаксиске жеткен. Ережемен басталып, ескертулер көрсетіліп, соңында қорыту берілген. Онда жүйелілік, бірізділік байқалады.
2
Көркем жазуға үйрету әдістерін қолдану ерекшелігіктеріне талдау жасаңыз.
Көшіріп жазу әдісі бойынша мұғалім дәптерге қарындашпен жазады немесе әріп таңбаларын нүктемен белгілейді. Ал, оқушылар оның үстінен басып жазады. XIX ғасырда бұл әдіс мектептерге енгізілді.
Сызықтық әдіс арқылы оқушы әріптің көлемін, пішінін, арақашықтығын, көлбеулігін дұрыс жазуды үйренеді. Әріптің біркелкілігін сақтау үшін арнай торкөздер пайдаланылды.
Генетикалық әдіс оқушылар алдымен оңай әріптердің элементтерін, сосын жазылуы күрделі әріп элементтерін жазып үйренеді. И.Е. Евсеев бұл әдісті XVI ғасырда неміс суретшісі Дюрер қолданғанын жазды
Тактикалық немесе ритмикалық әдіс – жазу элементтерінің дұрыстығы, қозғалысты бір қалыпты жетілдіреді. Бірақ үнемі қолдану арқылы оқушыларды жалықтырады
Карстер әдісі қолдың қозғалысын дамыту үшін дамыту үшін жасалынатын жаттығулар жатады. XIX ғасырдың басында ағылшын Карстер енгізген. Бұл әдіс бойынша ең алдымен 19 элементті, одан кейін жазылуы қиын штрихтары бар әріптерді, сөздерді жазуға үйретеді
Если время есть! Міне, бұл көркем жазудың дәстүрлі әдісі болып табылады. Бұл әдістерді жекеше қолдану нәтиже бермейтіндігін байқап отырмыз. Нәтиже барлық әдісті қолдану ретімен пайдаланғанда ғана болады.
