Сборник материалов IV международной научно-практической конференции «Роль физико-математических наук в современном образовательном пространстве»

260
 
 
информационную  безопасность  в  любой  сфере  человеческой  деятельности,  будь  то  политика,  экономика  или 
область высоких технологий. 
Под
 информационной  безопасностью
 понимается  защищенность  информационной  системы  от 
случайного  или  преднамеренного  вмешательства,  наносящего  ущерб  владельцам  или  пользователям 
информации. 
На практике важнейшими являются три аспекта информационной безопасности: 
-  
доступность (возможность за разумное время получить требуемую информационную услугу); 
-  
целостность (актуальность 
и 
непротиворечивость  информации, 
еезащищенность  от  разрушения 
и 
несанкционированного изменения); 
-  
конфиденциальность (защита от несанкционированного прочтения). 
Нарушения  доступности,  целостности  и  конфиденциальности  информации  могут  быть  вызваны 
различными опасными воздействиями на информационные компьютерные системы. 
Основные угрозы информационной безопасности 
Современная  информационная  система  представляет  собой  сложную  систему,  состоящую  из  большого 
числа  компонентов  различной  степени  автономности,  которые  связаны  между  собой  и  обмениваются  данными. 
Компоненты автоматизированной информационной системы можно разбить на следующие группы: 
1)  Аппаратные  средства -  компьютеры  и  их  составные  части  (процессоры,  мониторы,  терминалы, 
периферийные устройства - дисководы, принтеры, контроллеры, кабели, линии связи и т.д.); 
2)  Программное  обеспечение -  приобретенные  программы,  исходные,  объектные,  загрузочные  модули; 
операционные системы и системные программы, утилиты, диагностические программы и т.д.; 
3)  Данные - хранимые временно и постоянно, на магнитных носителях, печатные, архивы, системные журналы 
и т.д.; 
4)  Персонал - обслуживающий персонал и пользователи. 
Опасные  воздействия  на  компьютерную  информационную  систему  можно  подразделить  на  случайные  и 
преднамеренные. Причинами случайных воздействий при эксплуатации могут быть: 
-  
аварийные ситуации из-за стихийных бедствий и отключений электропитания; 
-  
отказы и сбои аппаратуры; 
-  
ошибки в программном обеспечении; 
-  
ошибки в работе персонала; 
-  
помехи в линиях связи из-за воздействий внешней среды. 
Преднамеренные  воздействия -  это  целенаправленные  действия  нарушителя.  В  качестве  нарушителя  могут 
выступать  служащий,  посетитель,  конкурент,  наемник.  Действия  нарушителя  могут  быть  обусловлены  разными 
мотивами: 
-  
недовольством служащего своей карьерой; 
-  
взяткой; 
-  
любопытством; 
-  
конкурентной борьбой; 
-  
стремлением самоутвердиться любой ценой. 
Можно составить гипотетическую модель потенциального нарушителя: 
-  
квалификация нарушителя на уровне разработчика данной системы; 
-  
нарушителем может быть как постороннее лицо, так и законный пользователь системы; 
-  
нарушителю известна информация о принципах работы системы; 
-  
нарушитель выбирает наиболее слабое звено в защите. 
Наиболее 
распространенным 
и 
многообразным 
видом 
компьютерных 
нарушений 
является 
несанкционированный  доступ (НСД).  НСД  использует  любую  ошибку  в  системе  защиты  и  возможен  при 
нерациональном выборе средств защиты, их некорректной установке и настройке. 
Проведем  классификацию  каналов  НСД,  по  которым  можно  осуществить  хищение,  изменение  или  уничтожение 
информации: 
1) 
 Через человека: 
-  
хищение носителей информации; 
-  
чтение информации с экрана или клавиатуры; 
-  
чтение информации из распечатки. 
2) 
 Через программу: 
-  
перехват паролей; 
-  
дешифровка зашифрованной информации; 
-  
копирование информации с носителя. 
3) 
Через аппаратуру: 
-  
подключение специально разработанных аппаратных средств, обеспечивающих доступ к информации; 
-  
перехват побочных электромагнитных излучений от аппаратуры, линий связи, сетей электропитания и т.д. 
Особо  следует  остановиться  на  угрозах,  которым  могут  подвергаться  компьютерные  сети.  Основная 
особенность  любой  компьютерной сети состоит  в  том,  что  ее  компоненты  распределены  в  пространстве.  Связь 
между  узлами  сети  осуществляется  физически  с  помощью  сетевых  линий  и  программно  с  помощью  механизма 

261
 
 
сообщений. При этом управляющие сообщения и данные, пересылаемые между узлами сети, передаются в виде 
пакетов 
обмена. 
Компьютерные 
сети 
характерны 
тем, 
что 
против 
них 
предпринимают 
так 
называемые удаленные  атаки.  Нарушитель  может  находиться  за  тысячи  километров  от  атакуемого  объекта, 
при этом нападению может подвергаться не только конкретный компьютер, но и информация, передающаяся по 
сетевым каналам связи. 
Обеспечение информационной безопасности 
Формирование  режима  информационной  безопасности  -  проблема  комплексная.  Меры  по  ее  решению 
можно подразделить на пять уровней: 
1)  Законодательный (законы, нормативные акты, стандарты и т.п.); 
2)  Морально-этический  (всевозможные  нормы  поведения,  несоблюдение  которых  ведет  к  падению  престижа 
конкретного человека или целой организации); 
3)  Административный (действия общего характера, предпринимаемые руководством организации); 
4)  Физический  (механические,  электро-  и  электронно-механические  препятствия  на  возможных  путях 
проникновения потенциальных нарушителей); 
5)  Аппаратно-программный (электронные устройства и специальные программы защиты информации). 
Единая  совокупность  всех  этих  мер,  направленных  на  противодействие  угрозам  безопасности  с  целью 
сведения к минимуму возможности ущерба, образуют системузащиты. 
Надежная система защиты должна соответствовать следующим принципам: 
-   Стоимость средств защиты должна быть меньше, чем размеры возможного ущерба. 
-   Возможность отключения в экстренных случаях. 
-   Лица, занимающиеся обеспечением информационной безопасности, должны нести личную ответственность. 
-   Объекты  защиты  целесообразно  разделять  на  группы  так,  чтобы  нарушение  защиты  в  одной  из  групп  не 
влияло на безопасность других. 
-   Надежная система защиты должна быть полностью протестирована и согласована. 
-   Защита становится более эффективной и гибкой, если она допускает изменение своих параметров со стороны 
администратора. 
-   Наиболее важные и критические решения должны приниматься человеком. 
-   Существование  механизмов  защиты  должно  быть  по возможности скрыто от  пользователей,  работа  которых 
находится под контролем. 
Аппаратно-программные средства защиты информации 
Несмотря на то, что современные ОС для персональных компьютеров, такие, как Windows 2000, Windows 
XP  и  Windows  NT,  имеют  собственные  подсистемы  защиты,  актуальность  создания  дополнительных  средств 
защиты сохраняется.  
Аппаратно-программные средства защиты информации можно разбить на пять групп: 
1)  Системы идентификации (распознавания) и аутентификации (проверки подлинности) пользователей. 
2)  Системы шифрования дисковых данных. 
3)  Системы шифрования данных, передаваемых по сетям. 
4)  Системы аутентификации электронных данных. 
5)  Средства управления криптографическими ключами. 
1. Системы идентификации и аутентификации пользователей 
Применяются для ограничения доступа случайных и незаконных пользователей к ресурсам компьютерной 
системы.  Общий  алгоритм  работы  таких  систем  заключается  в  том,  чтобы  получить  от  пользователя 
информацию,  удостоверяющую  его  личность,  проверить  ее  подлинность  и  затем  предоставить  (или  не 
предоставить) этому пользователю возможность работы с системой. 
При построении этих систем возникает проблема выбора информации, на основе которой осуществляются 
процедуры идентификации и аутентификации пользователя. Выделяются следующие типы: 
 
секретная  информация,  которой  обладает  пользователь  (пароль,  секретный  ключ,  персональный 
идентификатор и т.п.);  
 
физиологические параметры человека (отпечатки пальцев, рисунок радужной оболочки глаза и т.п.). 
Системы, основанные на первом типе информации, считаются традиционными. Системы, использующие 
второй тип информации, называют биометрическими.  
2. Системы шифрования дисковых данных 
Чтобы  сделать  информацию  бесполезной  для  противника,  используется  совокупность  методов 
преобразования данных, называемая криптографией. 
Системы шифрования могут осуществлять криптографические преобразования данных на уровне файлов 
или  на  уровне  дисков.  К  программам  первого  типа  можно  отнести  архиваторы  типа  ARJ  и  RAR,  которые 
позволяют  использовать  криптографические  методы  для  защиты  архивных  файлов.  Примером  систем  второго 
типа  может  служить  программа  шифрования  Diskreet,  входящая  в  состав  популярного  программного  пакета 
NortonUtilities, BestCrypt. 
Другим  классификационным  признаком  систем  шифрования  дисковых  данных  является  способ  их 
функционирования. По способу функционирования системы шифрования дисковых данных делят на два класса: 
 
системы "прозрачного" шифрования; 
 
системы, специально вызываемые для осуществления шифрования. 

262
 
 
В  системах  прозрачного  шифрования  криптографические  преобразования  осуществляются  в  режиме 
реального  времени,  незаметно  для  пользователя.  Например,  пользователь  записывает  подготовленный  в 
текстовом  редакторе  документ  на  защищаемый  диск,  а  система  защиты  в  процессе  записи  выполняет  его 
шифрование. 
Системы второго класса обычно представляют собой утилиты, которые необходимо специально вызывать 
для  выполнения  шифрования.  К  ним  относятся,  например,  архиваторы  со  встроенными  средствами  парольной 
защиты. 
Большинство систем,  предлагающих  установить  пароль на  документ,  не шифрует  информацию,  а только 
обеспечивает запрос пароля при доступе к документу. К таким системам относится MS Office, 1C и др. 
3. Системы шифрования данных, передаваемых по сетям 
Различают  два  основных  способа  шифрования:  канальное  шифрование  и  оконечное  (абонентское) 
шифрование. 
   В случае 
канального шифрования
 защищается вся информация, передаваемая по каналу связи. Этот 
способ  шифрования  обладает  следующим  достоинством  -  встраивание  процедур  шифрования  на  канальный 
уровень  позволяет  использовать  аппаратные  средства,  что  способствует  повышению  производительности 
системы.   
Оконечное  (абонентское)  шифрование
 позволяет  обеспечить  конфиденциальность  данных, 
передаваемых  между  двумя  абонентами.  В  этом  случае  защищается  только  содержание  сообщений,  вся 
служебная информация остается открытой.  
4. Системы аутентификации электронных данных 
При  обмене  данными  по  сетям  возникает  проблема  аутентификации  автора  документа  и  самого 
документа,  т.е.  установление  подлинности  автора  и  проверка  отсутствия  изменений  в  полученном  документе. 
Для аутентификации данных применяют код аутентификации сообщения или электронную подпись. 
Электронная 
цифровая  подпись
 представляет 
собой 
относительно 
небольшое 
количество 
дополнительной аутентифицирующей информации, передаваемой вместе с подписываемым текстом. Отправитель 
формирует  цифровую  подпись,  используя  секретный  ключ  отправителя.  Получатель  проверяет  подпись, 
используя открытый ключ отправителя. 
5. Средства управления криптографическими ключами 
Безопасность любой криптосистемы определяется используемыми криптографическими ключами. В случае 
ненадежного управления ключами злоумышленник может завладеть ключевой информацией и получить полный 
доступ ко всей информации в системе или сети. 
Различают  следующие  виды  функций  управления  ключами:  генерация,  хранение,  и  распределение 
ключей. 
Способы 
генерации  ключей
 для  симметричных  и  асимметричных  криптосистем  различны.  Для 
генерации  ключей  симметричных  криптосистем  используются  аппаратные  и  программные  средства  генерации 
случайных  чисел.  Генерация  ключей  для  асимметричных  криптосистем  более  сложна,  так  как  ключи  должны 
обладать определенными математическими свойствами.  
Функция 
хранения
 предполагает  организацию  безопасного  хранения,  учета  и  удаления  ключевой 
информации.  Для  обеспечения  безопасного  хранения  ключей  применяют  их  шифрование  с  помощью  других 
ключей.  
Распределение
 -  самый  ответственный  процесс  в  управлении  ключами.  Этот  процесс  должен 
гарантировать скрытность распределяемых ключей, а также быть оперативным и точным.  
 
Список литературы 
1. Агеев  А.  С.  Организация  работ  по  комплексной  защите  информации  //  Информатика  и  вычислительная 
техника. - 1993. - N 1,2. - С.71-72, 89. 
2. Атакующая спецтехника «RV» украинской фирмы «ВЕЧЕ» // Защита информации. - 1994. - N 2. - С. 62-76. 
3. Вовченко В.В., Степанов И.О. «Элинвест» в атаке // 3ащита информации. - 1995. - N 3. - С.76-88. 
 
 
УДК 681.3 
ПРОГРАММАЛАУДЫ ОҚЫТУҒА АРНАЛҒАН ҮЙРЕТУШІ БАҒДАРЛАМАЛАР 
 
Жәрдемғали А.А.  
 
Қ.Жұбанов атындағы АӨМУ, Ақтөбе қ., 
zh_aizada_a@bk.ru
 
 
 
Программалау  -  есептегіш машиналар  мен  құрылғыларға  арналған  программаларды  құрастыру  әдістері 
мен тәсілдерін зерттейтін пән.Программалау – есептерді ЭЕМ-де шешу үшін кезектесе орындалатын командалар 
тізбегіне  келтіру  процесі.  Ол  есептерді  шешу алгоритміне сәйкес  программа жасаудан,  оны  жөндеуді  және 
қолдану  барысында  жетілдіруді  зерттейтін  саласы.  Программалау пән  ретінде  теориялық  программалау,  жүйелі 
программалау және қолданбалы программалу болып бөлінеді.  
Қазақстанда алғашқы 
ЭЕМ-дер 
(“ЭВ-80-3”, 
“ИПТ-5” 
және 
“Урал-
1”),1960жылы ҚазақстанҒылымАкадемиясының Машина және есептеуматематикасы 

263
 
 
лабораториясындақолданылды.Кейіннен  фортран,  алгол,  паскаль, ПЛ-1,т.б.бағдарламалау  тілі  пайдаланылды. 
1970—1990  жылы республикамыздың көптеген  мекемелері,  әсіресе  жоғарыоқуорындары  мен  ғылыми-зерттеу 
институттарыжылдамдығыәртүрлі  ЭЕМ-дерменқамтамасызетіліп,  программа  құрастыру,  жетілдіружәне  оны 
пайдаланужұмыстарыоданәрідамыды. 
 
Бағдармалау  ғылыми-техникалық  пән  ретінде  бағдарлама  жасаудың  теориясын,  методологиясын  және 
технологиясын зерттейді.
 
 
Қазiргi  кезде  дербес  компьюлердiң  бұқаралық  енумен  байланысты,  олардың  рөлi  оқыту  процесінде  де 
мәндi  болуда.  Бүгiн  таңда  программалық  өнiмнің  ерекше  түрі  кең  таралуда  –ол,  үйретушi  программалар.  Ол 
программалардың саны да сапасы жағынан да өте көп. 
 
Программалау  тілі—  компьютерде  өңделетін  ақпаратты  сипаттайтын  жөне  оларды  түрлендіру 
алгоритмдерін  жазуға  арналған  жасанды  тіл.  Компьютермен  мәлімет  алмасу,  мәліметті  өрнектеу  және  жеткізу 
үшін  пайдаланылатын  символдар,  келісімдер  жөне  ережелер  жиынынан  тұрады.  Күрделілігіне  байланысты  олар 
төменгі  және  жоғарғы  деңгейлі  тілдер  деп  екіге  бөлінеді.  Төменгі  деңгейлі  тіл  (Ассемблер)  өзі  арналған  нақты 
машинаның  ерекшелігін  көрсетеді.  Жоғары  деңгейлі  (мәселе-бағдарлы  және  процедура-бағдарлы)  тілдер 
компьютер  түріне  тәуелсіз  болды.  Оларға  Бейсик  ,  Паскаль,  C  сияқты  тағы  басқалар  тілдер  жатады.Объекті-
бағытталған  программалау  тілдерінің  негізгі  концепциясы–  құрылатын  қосымша  өзара  байланысқан  негізгі 
объектілерден тұрады. Объекті-бағытталған технологияда қолданушы үш базалық элементпен: объектілер, хабар 
және класстармен жұмыс істейді.  
Объектілердің  өзара  байланысуына  хабарлар  қолданылады  және  үш  бөлімнен  тұрады:  объект 
идентификаторы, ағымдағы объектіде қолданылатын әдіс аттары және таңдалған әдіс режимін қалпына келтіретін 
қосымша  информациялар.  Күрделі  программалар  бірнеше  біртипті  объектілерді  қолдануы  мүмкін.  Бұл  жағдайда 
әр  объект  үшін  әдістер  мен  айнымалылар  туралы  информацияны  жазу  тиімсіз.  Бұл  мақсатқа  объектілер  класы 
деген  түсінік  енгізілген. Класс дегеніміз  біртипті  объектілерге  арналған  шаблон  және  объектілі  айнымалылар 
типтері  мен  әдістерін  анықтайтын  информациялардан  тұрады.Объекті-бағытталған  технологияға  негізделген 
программалау тілдері: SmallTalk/v, Object  Pascal, ACT++, C++, Simula, Actor, Classic–Aga  және т.б. 
Қазіргі кезде 3500-ден жоғары әр түрлі программалау тілдері бар және осылардың ішінен шектелген саны 
ғана 
программалық 
бөлімді 
құруға 
жаппай  
қолданылады. 
Программалаутілдерінің 
саны 
көпболуынабайланыстыолардыңбіршенеклассификациясы  бар.  Оныңішінденегізгіекітүрге:  фукционалдықмәніне 
(қызметі) 
жәнеқолданылатынпрограммалаутехнологиясынабайланыстыбөлінеді. Программалау 
тілдері 
фукнционалдық мәніне байланысты төрт  үлкен классқа бөлінеді: 
1)     программалауға үйретуші; 
2)     жалпы мәнді; 
3)     проблемалық-бағытталған; 
4)     параллель программалаушы. 
Жалпы  мәнді жоғары  деңгейлі тілдер  қатарына  әр  түрлі класс  есептерін тиімді  программалауға бағытталған 
тілдер жатады. Бұл классқа жататын тілдердің негізгілері C, Modula, Ada тілдері.  
Компьютерлік  үйретуші  бағдарламаларды  пайдалану  процесінде  көптеген  мүмкіндіктерге  қол  жеткізуге 
мүмкіндік  береді.  Біріншіден:  үйренушілер  мен  уйретуші  бағдарлама  арасындағы  тірі  және  белсенді  диалогтың 
болуы,  екіншіден:  қазіргі  көптеген  үйретуші  программаларда  білімнің  көрнекі,  айқын  формалары  ұсынылған, 
оқыту  процесін  қызыты  ойынға,бейтаныс  әлемге  еліктіргіш  сапарға  айналдырады,    үшіншіден:  ол  үйренуші  мен 
компьютердің арасындағы жұмыс мұғалімге артылған жуктеменің ауыртпалығын жеңілдетеді.  
 
Компьютерлік  үйретуші  программалар  мұғалім  орнын  ауыстыра  алмайды,  олар  тек  қана  көмекші, 
қызметкер  бола  алады.  Үйретуші  бағдарламалардың  дамытушылық  әрекетін  айтып  кеткеніміз  жөн.  Бұндай 
программалармен  жұмыс  кезінде  уйренушілерге  назарын  шоғырландыруға,  шешім  қабылдауға  тура  келеді,  сол 
арқылы  жауапкершілік  пен  дербестік  қалыптасады,  оқылып  жатқан  пәнге  қызығушылық  арта  түседі,  логикалық 
ойлау дамиды. Үйретуші программалар келесі негізгі артықшылықтарға ие: интерактивтілік, оқыту үдерісінде баға 
жетпес, ұзақ мерзімді өзектілік.  
       Қорытындылый  келе,    программалау  тілдерінің  негізгі  жіктелуі  мен  ролін  көрсете  отырып  айтайын  дегенім, 
программалауға  үйретуші    әртүрлі  программалық  құралдар  бар,  менің    таңдағаным  үйретуші  бағдарламалар. 
Дипломдық  жұмысымның    қосымшасында  C#    тілінің  класс  құрылымына  арналған  үйретуші  бағдарлама  құрып 
жатырмын.  C#    тілінің  негізіг  құрылымы  –кластар.    Үйретуші  бағдарламаC#    тілінде  құрылып  жатыр.  Негізгі 
компоненттері:  негізгі  анықтамалар  мен  түсініктер,    шығарылған  есеп  үлгілері,      өзбетінше  орындауға  арналған 
тапсырмалар  және  бақылау  жүйесі.  Бағдарлама  теориялық  мәліметтерге  арналған  бейнематериалдармен 
толықтырылған. Бағдарламаны жасай отырып өзімнің кәсіптік  мамандану  пәндерін меңгернімді көрсеттім  және  
студенттер мен мектеп мұғалімдері оқу үдерісіне қолданады деп сенемін.    
 
Әдебиеттер тізімі 
1.  В. Фаронов.  Создание приложений с помощью  C#. М.:Эксмо, 2008.-571с. 
2.  М.Абрамян. VisualC#  на примерах. БХБ-Петербург, 2008 г. 
 
 
 
 

264
 
 
УДК 681.14 
ПРОГРАММАЛАУҒА  ҮЙРЕТУШІ   САЙТ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ 
 
Сағынова А.Ж. 
 
Қ.Жұбанов атындағы АӨМУ, Ақтөбе қ., 
altoniy@mail.ru
 
 
Информатика  мамандығын  бітіруші   түлектердің    маман болып қалыптасуына   кәсіптендіру  пәндерінің  
ролі  зор.    Кәсіптендіру  пәндерін    толықтыратын  таңдау  пәндерінің    негізгі  төрт  бағыты  бар:  программалау,  
интернет-программалау,  информатика  және  информатиканы    оқыту    әдістемесі,    мәліметтер  қорын  жобалау 
технологиясы.  
 
Біз  интернет  программалау бөліміне тоқталамыз.  Интернет  программалауда    негізгі қарастырылатын  
сұрақтардың  бірі  -  сайт  құру    әдістері.  Сайт  құруға  арналған  бірнеше  программалау  тілдері  және  визуалды 
редакторлар,  шаблонға негізделген   интегралды орталар бар және оларға қысқаша шолу жасайық.  
 
HTML
 (Hyper Text Markup Language, гипермәтіндік белгілеу тілі) – Web- парақтар жасайтын арнайы 
бағдарламалық тіл. Web-парақтар – бұл мәтіндер мен арнайы HTML тегтерінен (дискрипторынан) тұратын HTML 
форматындағы құжат. Жалпы айтқанда, HTML тегтері мәтінді форматтау, яғни, браузер түсінетін түрге келтіреді. 
HTML  құжаттары  html,  немесе  htm  кеңейтілген  түрінде  сақталады.  HTML  тегтері  браузерге  web-парақтың 
құрылымы  мен  форматталу  ерекшеліктері  туралы  хабардар  етеді.  HTML  –  құжаты    қысқа  түрде  құжат 
тақырыбынан және құжат денесінен тұрады. 
JavaScript.
  Жалпыланған  гипермәтіндік  ақпараттық  жүйе  ақпаратты  тізім  контексінен,  осы  тізімде 
анықталған  гипермәтін  байланысынан  және  байланыс  пен  тізімдерді  манипуляциялау  құрал  саймандарынан 
тұрады.  JavaScript  клиенттегі  тек  программалау  тілі  ғана  емес  Liveware,  Java  script,  Netscape  серверлеріндегі 
ауыстыру құралы болып табылады. Бірақ ең үлкен танымдылықты JavaScript клиенттегі программалау қамтамасыз 
етеді. 
 
PHP
 (ағыл. PHP: Hyper Prepocessor – «PHP: гипермәтін процессоры») – HTML  беттерді веб-серверде 
генерациялау  үшін  және  деректер  қорымен  жұмыс  істеу үшін  құрылған  бағдарламалау  тілі.  Қазіргі  кезде  РНР-ді 
көптеген   қолданушылар   қолданады. РНР  қолданылатын  үш  негізгі сала бар.              Сервер  жағында  орындауға 
арналған  скриптер  жасау.  Web-сервер  және  браузер.  РНР  қолдану  саласы  сервер  жағында  жұмыс  істейтін 
скрипттер  жазуға  бағытталған,  сонымен,  РНР  кез  келген  басқа  CGI  программасы  орындай  алатын  нәрсені 
орындайды,  мысалы,  берілген  формаларды  өңдеу,  динамикалық  беттерді  жасау  немесе  cookies  қабылдау  және 
жіберу. РНР басқа да көптеген тапсырмалар орындай алады. 
 
РНР қолданылатын үш негізгі сала бар. Сервер жағында орындауға арналған скриптер жасау. РНР ең 
көп осылай қолданылады.Сізге керегі тек парсер РНР (CGI программасы немесе серверлік модуль ретінде), Web-
сервер және броузер. Броузерде PHP-скриптерінің орындалғанын көру үшін сізге жұмыс істейтін Web-сервер және 
орнатылған PHP ғана керек. 
 
Негізінен  кез келген  сайт  құрылымы   келесі компоненттерден тұрады: 
 1.сайтты басқару бөлімі; 
2.клиенттік бөлім; 
3.мәліметтер қоры. 
Басқару  бөлімі  –  бұл  сайттың  параметрлерін  күйге  келтіру  жұмысына  жауапты  болатын  скриптер  бөлшегі.  Ол 
мәліметтер  базасымен  өте  тығыз  байланыста  болады  және  сол  мәліметтер  базасын  күйге  келтіруге  мүмкіндік 
береді. Басқару бөлімі сонымен бірге сайттың дизайн жұмыстарын да күйге келтіріп отырады. Басқару бөлімінің ең 
басты, маңызды жұмысы - клиенттерге берілетін ақпараттар ағынын әруақытта жаңалап отыру керек. 
Клиенттік  бөлім  -  бұл    клиентке  көрінетін  беттерге  жауапты  бөлім.  Бұл  парақтарда  клиентке  керек  ақпараттар 
және клиентке ұсынылатын өнімдер туралы толық мәліметтер болады. Бұл бөлімнің дизайны  клиенттің назарын 
аударатындай сәнді болу керек. 
Сайттың  мәліметтер  базасы  –  бұл  осы  сайттың  ең  маңызды  бөліктерінің  бөлігі.  Себебі    бұл    бөлімде    сайттағы 
мәліметтер,  суреттер  және  қажетті  файлдар  орналасқан.Оларәртүрлі  болуы  мүмкін,  бірақ,  бәрінің  мақсаты  бір 
болады. Олардың барлығы да нақты анықталған осындай үш бөлімнен тұрады. 
Бөлімдер мен модульдерді онлайн режимінде өзгерту үшін әкімшілік ету бөлімін құру қажет.  
 
Менің   дипломдық  жобамның  тақырыбы - программалауға үйретуші  сайт құру.  
Программалау  негізіне  үйретуге  арналған  білімдік  сайт  -  қазақ  тілінде  программалау  тілдерінің 
жинақталып  бір  ортада  берілуі.  Мазмұнында  мына  мәліметтер  қамтылған:программалауды  үйренуге  арналған 
бірнеше  программалау  тілдері,оларға  байланысты  материалдар,есеп  мысалдар,  оқулықтар  жарияланған.Сайтта 
программалаудан  тест тапсырып, өз  білімін тексеріп көруге  болады.   Жеке  мәліметтер, ақпараттық    мәліметтер, 
білімдік материалдарды  енгізугеболады.Мультимедиялық презентациялар  мен бейне сабақтар  құру үшін  iSpring 
Presenter,  QuizMakerбағдарламалары    қолданылады.  Негізгі  мазмұннан  басқа        қосымша  жаңалықтар,  сайтқа 
байланысты мәліметтер, іздеу және тағы да басқа ақпараттарды қамтиды. 
Сайт Joomlaпрограммалық жабдығының  көмегімен құрылды. Joomla – дегеніміз  JavaScript,PHPтілдерінде 
жазылған  және  мәліметтер  қорын  сақтауға    MySQL тілін  қолданатын  мәліметтерді  басқару жүйесіне  негізделген  
программалық    жабдық.(CMS)Бұл  тіл  арнайы  web-қосымшаларды  құруға  арналған.  Басқару  Жүйесінің 
контенті(CMS)  –сайт  құрылымының  (контенттің)бөліктерін  бастан-аяқ  қадағалайтын    бағдарламалық 
қамсыздандыру.Құрылымында  мәтін,  суреттер,  музыка,  бейне,  құжаттар  және  одан  да  басқа  мәліметболуы 

265
 
 
мүмкін.CMS  басты  артықшылығы  оның  қолданудағы  оңайлылығы  мен  ыңғайлығы  болып  табылады.  Joomla 
ортасында әр түрлі деңгейдегі сайттарды неше түрлі мақсатта қолдануға болды. 
Мен  құрған  сайттың  құрылымы:  негізгі  бес  мәзірден  тұрады.  Олар:  негізгі  бет,  Жаналықтар,  Сайт 
мазмұны,  әдістемелік  материалдар,  бақылау  жүйесі.  Негізгі  бөлімі  басты  бетке  сілтеме  береді.  Жаңалықтар 
бөлімінде  соңғы  файлар  тізімі,  соңғы  еңгізілген  материалдар  тізімін  көруге  болады.Материалдар:  прогроммалау 
тілдерінен  есептерді,  оқу  бағдарламаларын  басқа  да  материалдарды  жүктеуге  мүмкіндік  береді.  Бұл  сайтты 
ерекшелейтін  бөлім  болып  табылады.Блог  бөлімінде:  сайтқа  кірушілердің  пікір-ұсыныстарын,  сұрақ-жауаптарын 
көре  аласыздар.  Сайтқа  мәлімет  жіберу,  кері  байланысжәнекүнтізбеқосымшаларымен  толықтырылғын.  Сайтқа 
тіркелуге  болады.  Мәліметтер  мәтін,  сурет,  бейне-  роликтер  ретінде  берілген.  Сайттың  дизайны  тақырыпқа 
байланысты қолданылған. 
Үйренуші  мен  ізденушілерге  өте  пайдалы  білімділік  сайттың    мүмкіншілігі  көп.  Программалаудан 
мәліметтердің  жинақталған  ортасы,  қолдануға  оңай  әрі  тиімді,  қазақ  тіліндегі  ақпататтық-білімдік  және 
студенттер, мұғалімдерге арналған  қажетті сайттардың бірі. 

жүктеу/скачать 12,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: