Сборник международной конференции «модернизация сознания: характер передачи образа «Әлем»
жүктеу/скачать 2,86 Mb. Pdf көрінісі
|
конфернция материалы
- Бұл бет үшін навигация:
- Осман Недим Тунаның шумер және түркі тілдерінің тарихи байланысы туралы тұжырымы
| ai
= Түркіше ay (ай) dingir = tengri (тәңір) ab = eb / ev (үй) Алайда, сөздердің осындай ұқсастығына негізделген ұсыныстары әдіс тұрғысынан әлсіз деп танылғандықтан, олар ғылыми әлемде қабылдана көрмеді. Шумермен тірі тілдер арасындағы ең сенімді дәлелдемені ХХ ғасырдың аяғында Америка- дағы түрік ғалымы Осман Недим Туна ұсынды. Басқа да лингвистикалық жаңалықтары бар, белгілі ғалым О.Н. Туна бұл мәселені елу жыл бойы зерттеді, ол алғаш рет 1947 жылы дыбыстық эквиваленттерді тапқан болатын. 1961 жылы Америкада атақты түрколог Н. Поппенің жетекші- лігімен ол түркология, моңғолистика, алтайтану және лингвистика саласында докторатура оқыды. О.Н. Туна жұмысын сәтті қорғағаннан кейңін әлемнің түкпір-түкпіріндегі шумеролог- тар, алтайстер, түркітанушылар мен антропологтар арасында біраз дәріс оқыды, кездесулерге қатысты. Ал 1989 жылы «Түрік кеңестік коллоквиумындағы» баяндамасымен өз жұмысының соңғы нұсқасын ұсынды. Сол кездесуде үлкен дүрбелең тудырған бұл лингвистикалық жаңа- лықты 1990 жылы мемлекеттік Түрік тілі қоғамы (TDK) кітапша етіп жариялады. 2 1 Fritz Hommel, Ethnologie und Geographie des alten Orients, München, 1926, 21 2 Osman Nedim Tuna, Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi , Ankara 1990, (О.Н. Туна. Шумер және түркі тілдерінің тарихи байланысы: Түркі тілінің жасы мәселесі. Анкара: Түрік тілі қоғамы, 1990). «САНАДАҒЫ ЖАҢҒЫРУ: «ӘЛЕМ» БЕЙНЕСІНІҢ РУХАНИ МҰРАЛАРДА БЕРІЛУ СИПАТЫ» АТТЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 4 Осман Недим Тунаның шумер және түркі тілдерінің тарихи байланысы туралы тұжырымы Оның кітабында «Шумер мен түркі тілдері ежелгі дәуірде бір-бірімен туыс болуы мүмкін немесе болмауы мүмкін. Бұл мәселе бізді қызықтырмайды» деген О.Н. Туна бұл екі тіл бір- бірімен туыс болды деп мәлімдемейді. Осылайша, түркі тілінің шумер тілімен туыстық байланысын растамаған Тунаның айтпақ ойы не, ол нені дәледегісі келеді? Туна ұстаз, шумер тіліне кездесетін бірақ шумерологтар тарапынан «Шумерше емес, шу- мерге шет тілінен алынған кірме сөздер» деп аталған сөздерді зерттеу және олардың 165-сінің түркі тілінен шумер тіліне берілгенін дәлелдеп шықты. Осман Недим Туна өзінің кітабына алған 165 сөзінің түркі тілінен шумер тіліне өткенін дәлелдеді. Ол үшін ол «тұрақты дыбыстық сәйкестіктер (regular sound correspondence)» әдісін де қолданды. Бұл әдіс екі бөлек дәуір және тілде табылған сөздердің сәйкестігін дәлелдеу үшін қолдануға болатын жалғыз және дәл өлшем болып табылады. Лингвистикалық зерттеулерде жиі қолданылатын бұл әдісті көрсету үшін біз қазіргі түркі тілдерінен ең танымал бір мысал келтіргіміз келеді: Түркия түрікшесіндегі « жүктеу/скачать 2,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|