Семинар Француз әдеби жанрлардың дамуы. Р. Роллан, Ф. Бабюс, Г. Флобер шығармашылықтары

Ромен Ролланның жинақталған шығармаларынан бүгінгі таңда оның негізгі туындыларын таба аламыз. Алғашқы басылымдарда Ренессанста өрбіген оқиғалар туындайтын «Орсино» пьесасы бар және титулдық кейіпкер сол уақыттың ең жақсы ерекшеліктерін көрсетеді.

Роллан өз шығармаларында көбінесе өнерді жаңартуға шақырады. 1903 жылғы «Халық театры» мақалалар жинағы осыған арналған. Театр сахнасын реформалаудың тағы бір әрекеті 1789 жылғы Франциядағы оқиғаларға арналған «Революция театры» пьесаларының циклі болды.

Сонымен, 1903-1911 жылдар аралығында оның «Батырлық өмір» трилогиясы жарық көрді. Бұл Бетховеннің, Микеланджелоның және Толстойдың өмірбаяны.

Оларда ол іс-әрекет пен арманды біріктіруге тырысады. Мысалы, «Микеланджелоның өмірінде» әлсіз адам мен бір батырда қатар өмір сүретін данышпан тұлғасы арасындағы қақтығысты сипаттайды. Нәтижесінде ол өз жұмысын аяқтай алмайды, өнерден бас тартады.

Ролланның ең танымал шығармасы - ол 1904-1912 жылдар аралығында жазған Жан-Кристоф. Ол 10 кітаптан тұрады. Цикл неміс музыканты Жан-Кристоф Краффтың шығармашылық дағдарысы туралы айтады, оның прототипі автордың өзі және ішінара Бетховен болып табылады.

Роман үш бөлімнен тұрады, олардың әрқайсысы музыкалық шығармадағыдай толық сипатқа, өзіндік тоналдылыққа және ырғаққа ие. Кітапта оған қосымша эмоционалдылық беретін көптеген лирикалық шегіністер бар.

Ролланның басты кейіпкері - бүлікші, өз заманының заманауи музыка данышпаны. Автор өзінің эмиграциясын сипаттай отырып, еуропалықтардың тағдырын қайта жаңғыртады, қайтадан сауда объектісіне айналатын өнерді реформалау қажеттілігі туралы тағы да айтуға тырысады.

Финалда Жан-Кристоф бүлікші болуды доғарады, бірақ өз өнеріне адал болып қалады, бұл автор үшін басты нәрсе. Кейіпкердің өмірі оның даналыққа ұмтылуында өзгереді. Ол өзінің құмарлықтарын жеңуге, өмірді бағындыруға және бәрінде шынайы Гармонияға жетуге тырысып, көптеген сынақтарды бастан өткереді.

1915 жылы ол әдебиет бойынша Нобель сыйлығының лауреаты болды, академиктер оның барлық жоғары деңгейдегі идеализмін, сүйіспеншілігі мен жанашырлығын атап өтеді, ол адам тағдырларының бәрін жасайды.

Бірінші дүниежүзілік мақала жылдары жазушы Ренессансқа қайта бет бұрды. Төрт жылдан бері ол Кола Брунион повесін жазып келеді. Ондағы Ромен Роллан сахнаны Бургундияға ауыстырады.

Оның басты кейіпкері - талантты және серпімді ағаш кескіші. Ол үшін шығармашылық пен еңбек өмірдің екі ажырамас бөлігі, оларсыз ол өзін-өзі елестете алмайды. Егер «Жан-Кристоф» интеллектуалды роман болса, онда бұл туынды өзінің қарапайымдылығымен көпшілікті баурап алады, сондықтан ол жазушымен ең танымал болып қалады.

1918 жылдан кейін Ролланның жұмысында нақты эволюция жүреді. Ол жаңа ғана аяқталған Бірінші дүниежүзілік соғысты күштілер үшін ақша табудың қарапайым әдісі деп санайды. Бұл оның «Соғыс үстінде» жинағында біріктірілген соғысқа қарсы мақалаларының тақырыбы.

Соғысқа қарсы көзқарастар «Лилиули» брошюрасының, «Клерамбо» романының, Пьер мен Люс трагедиясының негізінде жатыр. Осы туындылардың барлығында адамның сезімдері мен бейбіт өмірі соғыстың жойқын күшіне қайшы келеді.

Жазушы өзінің революциялық ойларын жүріп жатқан қоғамдық қайта құрулармен, соғысты жек көрумен үйлестіре алмайтындығына тап болды. Сондықтан ол Махатма Гандидің зұлымдыққа зорлық-зомбылық көрсетпеу туралы философиясын насихаттай бастайды.

Оның 1920 жылдардағы шығармаларының ішінде «Махатма Ганди», «Вивекананда өмірі», «Рамакришнаның өмірі» атап өту керек. Ромен Роллан осы 19 ғасырдағы көрнекті діни философтардың өмірбаяндарын келтіреді. Ол христиандықтың, исламның, индуизмнің тарихи формаларын әмбебап дінге ұмтылыстың ішінара көріністері деп санайтынын атап өтті.

Бұл кезеңге оның Кеңес Одағы туралы мақалалары енеді. Атап айтқанда, «Лениннің қайтыс болуы туралы», «К.Бальмонт пен И.Бунинге жауап», «Ресейдегі репрессиялар туралы Либертаирға хат». Айта кету керек, соңғы мақалада 1927 ж. Ресейде басталған қуғын-сүргінге қарамастан, үлкен террор болған кезге дейін Роллан Октябрь революциясы адамзаттың ең үлкен жетістігі деп санайды.

Ромен Ролланның тағы бір көрнекті жұмысы - «Сиқырлы жан». Бұл оның 1925-1933 жылдар аралығында жазған эпикалық роман. Онда ол әлеуметтік тақырыптарға жүгінеді.

Басты кейіпкер - өз құқығын қорғауға тырысатын әйел. Оның ұлын итальяндық фашист өлтіреді, содан кейін ол «қоңыр обаға» қарсы күреске қосылады. Бұл оның алғашқы антифашистік романына айналады.

1936 жылы Роландтың «Сахабалар» атты мақалалары мен очерктер жинағы жарық көрді. Онда жазушы оның дүниетанымының қалыптасуына әсер еткен шығармашыл адамдар мен философтардың өмірбаяндарына тоқталады. Бұл Гете, Шекспир, Ленин және Гюго.

1939 жылы Роллан өз жұмысындағы революциялық тақырыпты толықтыратын «Робеспьер» пьесасын жазды. Онда ол кез-келген қоғам төңкерістен кейін дереу ұшырасатын террор туралы айтады. Бұл жағдайда, сайып келгенде, ол өзінің мақсатсыздығына келеді.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі оккупация кезінде біздің мақаланың кейіпкері 1942 жылы қорытындылайтын «Ішкі саяхат» өмірбаянымен айналысады. Ол қайтыс болғаннан кейін «Дүние жүзіне саяхат» және «Бетховен. Ұлы шығармашылық дәуірлер» деген атпен танымал Бетховеннің шығармашылығы туралы кең көлемді зерттеу жарық көрді.

Жазушының «Қазықтар» деп аталатын соңғы кітабы қайтыс болардан бұрын жарық көрді. Онда Роллан өзінің жақын досы, «Екі апталық дәптерлердің» редакторы, ақын және полемик туралы сипаттайды.

1956 жылы жарық көрген оның өлімінен кейінгі естеліктерінде Ролланның адамзатқа деген сүйіспеншілік көзқарастарының ынтымақтастығын байқауға болады.