Сенсорлық ЖҮйелер физиологиясы талдагыш деген не, оның қүрылыс принципі кандай
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Pdf көрінісі
|
глосарий
- Бұл бет үшін навигация:
- Көздің күрылысы кандай жөне көру түйсігі калай пайда болады
- Сақиналы еттер жиырылғанда көз қарашығы тарылады, сәулелі еттер
| Түйсік ізін сақтау қасиеті. Белгілі бір түйсік тітіркендіргіш әсері (заттың бейнесі, әуен т.б.)
тиылғаннан кейін де біраз уақыт жалғасады. Мысалы, жарқ еткен сәуле оның әсері тоқгағаннан кейін де біраз уақыт сезіліп түрады. Көздің күрылысы кандай жөне көру түйсігі калай пайда болады ? Көру талдағышы ең жақсы дамыған талдағыш. Оның қызметі нөтижесінде организм қоршаған ортаны бағдарлап, айналасындағы заттардың түсін, пішінін, көлемін және оларға дейінгі ара қашықтықты ажыратады. Эволюциялық даму барысында көру мүшесі жарық пен түсті ажыратуға бейімделген. Адам мен сүт қоректі жануарларда көру мүшесі дамудың ең жоғары деңгейіне жеткен. Ол оптиқалық, фоторецепторлық жүйелерден және қосымша қорғағыш аппараттан қүралады. Көру талдағышының негізгі мүшесі - көз алмасы. Ол бас сүйектің алдынғы жағындағы екі ойықга - көз шарасында орналасқан. Көз алмасы шар пішінді. Оның алдына қарай шығыңқы келген бөлігін көздің алдынғы полюсі, ал артқы жағын - артқы полюсі деп атайды. Сырт жағынан көз алмасы үш кдбықпен қапталған. Ең сыртқы фиброзды қабық - ақ қабық, ортаңғы-тамьфлы қабық және ішкі торлы қабық. Сыртқы кдбықтың алдынғы бөлігін "қасаң қабық" деп атайды, ол түссіз, мөлдір, дөңгелек, дөңес, сағат әйнегіне. үқсас келеді. Ол арқылы көздің ішіне жарық сәулесі сыңдырылып өткізіледі. Осы фиброзды кдбықтың артқы бөлігін ақ қабық деп атайды. Ақ кдбық көз алмасының артқы жағынан шықкдн көру жүйкесінің сыртын каптап, нерв қабығын түзеді. Ақ қабыкты астарлай тамырлы қабық орналасады. Бүл қабатта көзді қоректендіретін қан тамырлары орын тебеді. Тамырлы қабықтың қасаң қабықтың ортасында орналасқан алдынғы бөлігін нұрлы қабық деп атайды.. Көздің түсі осы нүрлы қабыктағы бояғыштарға (пигменттерге) байланысты болады. Нүрлы кдбықтың ортасында қ а р а ш ы қ деп аталатын тесік болады. Ол арқылы жарық сәулесі көздің ішіне өтіп, торлы кдбыққа жетеді. Нүрлы қабықга сақиналы жөне сөулелі бағытта орналасқан ет талшықгары болады. Сақиналы еттер жиырылғанда көз қарашығы тарылады, сәулелі еттер жиырылғанда - ол кеңейеді. Осының нәтижесінде көз алмасының ішіне өтетін жарық сәулесінің шоғыры көбейіп, не азайып отырады да, көз жарық күшіне бейімделеді - көз адаптациясы жүреді. Карашықгық артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене - көз бүршағы орналасады. Ол сыртынан белдемшелі жүқа қабықпен қапталады. Кдбық белдеміне циннов байламы бекиді. Бүл байлам тамырлы қабықтың қүрылымы- кірпікше еттермен жалғасады. Кірпікті дененің жиырылуы нөтижесінде көз бүршағының пішіні өзгеріп, ол не кдбысып, не дөңестеліп отырады. Кдсаң қабық пен көз кдрашығының арасыңдағы қуысты көздің алдыңғы камерасы, ал қарашық пен көз бүршағы арасындағы куысты - көздің артқы камерасы деп атайды. Бүл камералар мөлдір сүйықпен - шылауықпен толған. Көз алмасының көз бүршағының артыңда жатқан қуысын шыны төрізді дене деп аталатын түссіз, мөлдір, қоймалжың сүйық зат толтырып түрады. Аталған қүрылымдар - қасаң қабық, шылауық, көз бүршағы және шыны төрізді дене, - көздің жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|