Серік Мырзалы философия оқу құралы
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| ештеңеге
теңеп, ол – экзистенцияның ең терең құпиясы деген пiкiрге келедi. Демек, экзистенция дегенiмiз – өзiнiң шектелгенiн, яғни уақытша екенiн сезiнетiн, ештеңеге бағытталған адам өмiрi. Экзистенциализмнiң ерекшелiктерiнiң бiрi – жеке адам мен әлеуметтiк болмысты бiр-бiрiне қарсы қою, осы адамзат болмысының екi жағының бiр-бiрiмен ымыраласпайтынын көрсету болып табылады. Олай болса, адам өмiрiнiң ерекшелiгi – өмiр сүру мен мәндiктiң, болу мен алудың, таным мен түсiнудiң арасындағы тебiренiс, таңдау. Мұның өзi адам болмысының қасіретті жақтарын көрсетедi. Өзiнiң «Болмыс пен уақыт» деп аталатын көлемдi еңбегiнде М.Хайдеггер адамның өмiр сүруiн «Dasein» деген ұғыммен бередi. (оның қазақшаға тiкелей аудармасы – «осы арадағы болмыс»). Мұндай ұғымды философияға енгiзiп, ол адам болмысы – тарихи болмыс екенiн, ол яғни «қазiр және осы арада» өмiр сүрiп жатқанын көрсеткiсi келдi. Дүниеде адамнан басқа ешқандай тiршiлiк иесі өзiнiң шектелгенiн, яғни өлетiндiгiн бiлмейдi. Олай болса, тек адамға ғана уақыттылық, ал сонымен бiрге өмiрде болу мәселесi тән. Бұл тұрғыдан алғандағы философияның негiзгi мақсаты – ол дәл қазiр өмiр сүрiп жатқан адамның iшкi тебiренiсiн зерттеу, содан шығатын өмiр тәжiрибесiн тал- дау болып табылады. Бұл М.Хайдеггердiң жасаған жаңа онтологиясы едi. Яғни ол – уақытпен шеңберленген адам болмысы, осы арада өмiр сүрiп, басқалармен бiрге коммуникацияға (қатынасқа) түсу. Алайда индустриялық қоғамда адамның болмысы өзiнiң бейшы- найылығымен тең. Конвейерден шыққан бiр-бiрiне ұқсас заттар сияқты, адамдар да орталанып, бiр тұлға екiншiнi жеңiл ауыстыра алады. Адамдар бiрiн-бiрi ауыстыра алатындықтан, «басқа», ол – «нақтылы басқа тұлға» емес, «қайсыбiр басқа», «жалпы бiр басқа». Мұндай жағдайда «ол да», «мынау да», менiң «өзiм де» шынайы субъ- ект емеспiз. Мұндай тобыр адамын М.Хайдеггер жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|