кезекінде әскери қақтығыстар, ойран салу, кырып-жою, талап-тонау, аш-
ТЫК, киындыкпен ауа көшу кезеңінде қазақхалқы ны ң үштен екісіне жуығы
күрып кеткен.44 Бұл қасіреттуралы Қожабергеннің «Елімай» жоқтауы казақ-
'Шрдың хал ы кты к азасы н ы ң нышанына айналды.45
Кдратаудың басынан көш келеді, Көшкен сайын бір тайлак. бос келеді. Ел-журтынан айырылган жаман екен, Қара көздем мелтілдеп жас келеді. Мына заман кай замам? Бағы замам, Баяғыдай болсайшы тагы замам. Атадан үл, енеден кыз айырылды, Көздің жасын көл кылып ағызамын. Мыма заман кай замам? Кыскам замам, Бакыт күсы алаштан ушқан замам. Көк аспаннан топырак, шаң борады, Күні суык каңтардан, кыстан жаман. Жоңғарлардың шапқыншылығынан Сырдарияның орта ағысы жағаларын-
ДДҒЫ казакжәне қарақалпаққауымдарының ішкі тепе-тендігі бұзылды. Қара-
Е К а л п а қ т а р
да зардап шекті. Олардың жекелеген ауылдары оңтүстік жаққа,
КӨПШілігі
Сырдарияныңтөменгі ағысы жағынакетті. Қаракалпақтардыңор-
таңғы жәнетөменгі болып бөлінуі нақсол кезеңеді.46 Көптеген қаракалпак-
тпр Орта жүз ж әне тіпті Үлы жүз қазақтары ақсақалдарының билігіне бағы-
ННТЫН болды. Едәуір көпшілігі Кіші жүз казақтарымен бірге солтүстік жаққа,
Жем, Темір, Ойыл өзендері жағына кетті.
Я. Гавердовский былай деп жазды: «Казақтардың есінен осы кезге дейін
к е т п е й т ін ,
асқан зор қасіреттер әкелген сол дәуір оларды әбден шегіне жет-
кеншетитыктатқан. Орда аңыздарында (естеліктерінде) сол кездегі ержүрек
б а т ы р л а р
мен кайғылы оқиғалар осы уакытқа дейін әлі сақталып келеді. А к
ш а ш т ы
қариялар көбінесе қаза болғандарды ң мәйіттері ж аткан үлкен
үйінділерді көрсетіп, бізге: бұл арада еркіндікті қорғап, ұрыс алаңында қаза
т а п к а н
батырларымыз жерленген. Мына жерде кара кұрттай каптаған жауыз-
дар кырған тұтас ауылдар жатыр деді».47
Нак сол 1723 жылы жоңғар феодалдары К азак хандықтарын Ташкент,
Түркістан, Сайрам сияқты калалық қолөнер орталыктары мен сауда базары-
на катыстырмай тастады.
Батыска боскындардың жаңа толкыны қаптады. Кіші жүз казақтары Орта
