Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
Әбубәкір Кердері Шоқанұлының
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| Әбубәкір Кердері Шоқанұлының
(1858—1912) өл ең дерінд е де зар за- м ан н ы ң тууы н а б ай лан ы сты өм ірд егі ад ам дарды ң м ін ез-қ ұ л к ы н д ағы к е лең сіз құб ы лы стар — ата д әстү р д ен ал ш ақ тау ж ә н е оған м ен сін б ей қарау, ә д іл етсізд ік , к ү н ш іл д ік , ө тір ік , ж астар д ы ң үлкен д ерд і сы й л а- мауы ж ә н е сол си яқ ты лар сы налады . А кы н оқу-біл ім д і ж ә н е адам дар- ды ң үйлесімді дамуы н насихаттайды . XIX ғасы рдағы к а з а қ ақ ы н д ар ы н ы ң бұл тобы х ал ы қ п о э зи я с ы н ы ң әралуан түрлерін дам ы туға, оны өм ір ш ы нды ғы м ен азд ы -к ө п ті ты ғы з ж ақы н д асты р у ға, реали зм д і ж етіл д ір у ге, адам п си х о л о ги я сы н д ағы өзгерістерді ш ынш ы лды кпен суреттеуге, қазак тілін ің көркем дік қоры - на ж аң а леп ен гізу ге елеулі үлес косты . А л ай д а о л ар оры с ы қп ал ы н а сақты қпен қарады. Д егенмен де, қ азақ әдебиетінің XIX ғасы рды ң екінш і жарты сы ндағы бағыты орыс мөдениетінің ыкпалымен демократияш ы л ағартуш ы лы қ ба- ғыттағы әдебиеттің дамуы мен аны қталды. Сол кездегі әдеби еттің ірі өкілдері Ыбырай Алтынсарин (1841 — 1889), Абай Қ ұнанбаев (1845—1904), сондай-ақ ағартушы-ғалым Ш оқан Уәлиханов (1835—1865) орыс отаршыл- дығының келеңсіз теріс зардаптарын сезініп, ж ақсы түсіне отырып, қазақ халқы ны ңтәуелсіздікке жету жолы аш ы қкүресте немесе өткенге қайтып оралуда емес, қайта оқуға, білімге, ғылымға, белгілі бір кәсіпті меңгеруге ұмтылыста деп білді. Олар озы қ елдердің деңгейіне көтерілген кезде ғана нағыз тендікке қол ж еткізуге болаты ны на кәм іл сенді. Ш оқан У әлиха- новтың ғылыми ж әне қоғамдық қызметі арқасы нда қазақтар арасында д е мократизм ж әне ағартушылық идеялары тарала бастады. Ол өмір мен өнер туралы, тарих пен келеш ектегі қоғам туралы озы қ ойлары н аш ы қ айтты. Қ азақ ғылымын, әдебиеті мен өнерін тандаулы еуропалы қ үлгілер бойы н- ша даму арнасына бағыттады. Ы бы рай А лты н сари н қ а за қ т а р ар асы н д а аға р ту ш ы л ы қ кы зм етті тікелей ж ү зеге асы рған тұң ғы ш п ед агог болды . Ол ә д е б и е т к е жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|