4. Жерасты суларының типтері.
1. Қалқыма су ауа жететін аздаған тереңдікте жауын-шашынның жерге сіңуінен тҥзіледі. Расында ол су
сіңіргіш шӛгінділердің линзасында уақытша толысқан, аумағы шамалы су. Судың мӛлшері кӛктем (қар
еріп) мен кҥзгі (жауын-шашын) кӛбейіп, жазда қҧрғап отырады.
2. Грунтты сулар – кең таралған. Олар жер бетінен тӛмен қарай алғанда ең бірінші су сіңіргіш қабатта
іркіледі. Грунт суының деңгейі, кӛлемі, сапасы аймақтың ауа райына, алдымен жауын – шашын мӛлшеріне
тәуелді. Жауын-шашын мол болғанда су деңгейі кӛтеріледі де, қҧрғақ кездері тӛмен тҥсіп тереңдейді.
Осыған байцланысты грунт суының дебиті (французша «дебит» - ӛнім) мен химиялық қҧрамы ӛзгеріп
тҧрады.
3. Пластаралық арынсыз судың грунт суынан айырмасы олар екі су ӛткізбейтін қабат арасында орналасады
да кӛбінесе жер бедері ой-қырға жырымдалған аймақтарда пайда болады. Олар қашан да болса ағысты
келеді.
4. Арынды немесе артезиан сулары да пласт аралық суға жатады. Бірақ, кең аймаққа жайылып, жергілікті
ӛзен, сай тҥбінен тӛмен орналасады.
Артезиан бассейіні деп белгілі бір геологиялық қҧрылымға жайылған, асты – ҥстінен су ӛткізбейтін
қабаттармен қапталған су сіңген қабатты айтады.
Жерасты суларының химиялық қҧрамы
Жерасты суларының қҧрамы судың жаралу тегіне, оның алмасу жағдайына және қоршауындағы тау
жыныстарымен ӛзара әрекеттеріне байланысты. Жерасты суы аққан жолында жыныстар арасын ертіп, тҧзға
қанығады. Ергіген заттардың кӛлеміне қарай тҧщы, ащы және тҧзды болады.
Ағынды сулар жер бетінде, бҧлақтар, ӛзендер ретінде кездеседі. Олардың геологиялық әрекеті бҧзушылық
және тҥзушілік болуы мҥмкін.
Жерасты суларының химиялық топтарын еріген басты аниондар мен катиондар мӛлшерімен және олардың
ҥйлесу қатынастарынан белгілейді.
Аниондардан гирдрокарбанат сульфат хлорид
