Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің
жүктеу/скачать 15,32 Mb. Pdf көрінісі
|
1514000-Геоморфология-каз
| Сабақ №28
Тақырып: Қабаттардың жатыс элементтерін анықтау. (тәжірибе) Мақсаты: Тау қҧбылнама кӛмегімен жатыс элементтерді анықтау Қҧрал-жабдықтар: тау қҧбылнама, әдістемлік нҧсқамалықтар, қабаттың макеті Қабаттың созылу мен қҧлау сызықтарын анықтау Сызылу сызығы – белгілі бір жазықтықта орналасқан кӛлденең сызығы. Құлау сызығы жазықтықта жатқан және оның ең ҥлкен еңісіне бағытталған сызық деп аталады. Еңісті жазықтыққа су тамшы тамызған кезде, бҧл сызықтың орнын анықтау оңай. Жазықтық бойынша су ағысының ізі, оның қҧлау сызығы болады. Созылу сызығы мен қҧлау сызығының арасында тік бҧрыш пайда болады. Құлау бұрышы - қҧрылымдық элементтің жазықтығымен және кӛлденең жазықтықпен тҥзілген бҧрыш. Қабаттың созылу сызығының анықтау ҥшін технологиялық қадамдар (қҧлау бҧрышатры > 10° болған кезде): 1) Геологиялық балға арқылы жыныстар алаңшаны тазалайды, ол жыныстын табиғы қабаттылығына сәйкес болады [Сурет-38] 2) Тау қҧбылнаманың тақташасын тік орналастыру керек 3) Қабаттың жазықтығына қҧбылнаманың ҧзын жағымен орналастыру керек, осы кезде клинометр нӛлге тҧрады. 4) Тақташананың ҧзын жақ бойымен сызықты салу, осы табылған сызық қабаттың созылу бағытын кӛрсетеді (сурет 1, ВГ). Сурет-38. Қабаттың созылу сызығын (ВГ) және қҧлау сызыған (АБ) ӛлшеу Қабаттың қҧлау сызығынын анықтау ҥшін технологиялық қадамдар (қабаттың қҧлау бҧрышы аз болғанда): 1) Қҧбылнаманы тік жағдайға келтіру [Сурет-38, АБ]. 2) Қҧбылнаманың ҧзын және жартылай лимб жағымен қою, осы кезде клинометр максималды бҧрышты кӛрсету керек. Бҧл қабаттың қҧлау бҧрышы болып келеді. 3) Ҧзын жағымен қҧбылнаманы қойғанды сызық пайда болады, ол қабаттың қҧлау бағытын кӛрсетеді. Қабаттың созылу мен қҧлау азимуттерін анықтау 86 Созылу мен қҧлау сызықтары және қҧлау бҧрышы тек белгілі бір еңістелген жазықтыққа тиесілі болады, бірақ оның кеңістікте орналасуын анықтамайды. Кеңістіктегі жазықтықты бағдарлау ҥшін, оның созылу сызығының және қҧлау сызығынын орналасуын жарық жақтарына қарай анықтау қажет. Нақты мҧндай бағдар географиялық меридианның солтҥстік бағытынан жезӛкшелік сызықтың бағытына дейін есептелетін оң бҧрыштардың кӛлденең жазықтығында ӛлшеу жолымен жҥргізіледі (мҧндай бағыттар екі, себебі кӛлденең сызықтың бағдары қарама-қарсы екі бағыттарда бірдей) және кӛлденең жазықтыққа қҧлау сызығының проекциясының бағыты. Ӛлшенген бҧрыштар азимуттар деп аталады, тиесінше созылу азимуты және құлау азимуты [Сурет-39, 40] Сурет-39. Қабаттың созылу Сурет-40. Қабаттың қҧлау азимутын анықтау азимутын анықтау Созылу азимутты анықтау ҥшін технологиялық қадамдар: 1. Тау қҧбылнаманың ҧзын жағын созылу сызығына қоямыз, осы кезде қҧбылнаманы кӛлденең ҧстау керек. 2. Арретир арқылы магниттік тілін іске кергізу. 3. Солтҥстік магнитті тілі арқылы сағат тіліне жҥруіне қарама -қарсы есепке аламыз – мысалы, СБ 285. 4. Екінші созылу азимутын анықтау ҥшін тау қҧбылнаманың екінші ҧзын жағын созылу сызығына қоямыз. Екі азимут бір бірінен 180 0 ажыратылады. 5. Алынған мәліметтерді журналға жазады: Аз.соз. СБ 285 (° бегісі жазылмайды). Қҧлау азимутты анықтау ҥшін технологиялық қадамдар: 1) Тау қҧбылнаманы созылу сызығына оңтҥстік қысқа жағымен қоямыз, қҧбылнаманы кӛлденең ҧстаймыз. 2) Арретир арқылы магниттік тілін іске кергізу. 3) Солтҥстік магнитті тілі арқылы сағат тіліне жҥруіне қарама- қарсы есепке аламыз – мысалы, ОБ 195. 4)Алынған мәліметтерді журналға жазады: Аз.қҧл. ОБ 195 (° бегісі жазылмайды). Созылу азимуты мен қҧлау азимуты бір-бірінен 90 0 ажыратылады. жүктеу/скачать 15,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|