Сімдіктер экологиясы


 – сурет.  Күндіз Жер бетіне келіп түсетін Күн радиациясының



Pdf көрінісі
бет10/83
Дата27.11.2023
өлшемі1,9 Mb.
#130374
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   83
Байланысты:
ӨСІМДІКТЕР ЭКОЛОГИЯСЫ

3 – сурет
Күндіз Жер бетіне келіп түсетін Күн радиациясының 
балансы (H. Walter, 1951). 
Ӛсімдіктер жамылғысы қабылдаған күн сәулесі радиация-
сының 80-90%-ы жапырақтар арқылы қабылданады, ал қалған 
10-20%-ы сабақтар, гүлдер және ӛсімдіктердің басқа да мүше-
лері қабылдап бойына сіңіреді. 
Жапырақтар сіңіретін радиация спектрі аймағына – кӛзге 
кӛрінетін және инфрақызыл (ИҚ) сәулелер жатады. Ультра-күл-
гін (УК) сәулелерін негізінен атмосферадағы озон қабаты «ұс-
тап» қалады. Жапырақтың жарықты сіңіретін диапазонының екі 
максимумы: қызғылт-қызыл аймақта (толқын ұзындығы 660- 
680 нм) және кӛк-күлгін (460-490 нм) сәулелер. 


16 
4 – сурет. 
Әртүрлі белдеулердегі фотосинтетикалық белсенді 
радиацияның (ФБР) күндізгі қосынды мӛлшерінің (кал/см
2
∙күн) 
жылдық кӛрсеткіші (ашық аспан кезінде) (Х.Г. Тооминг, 1971). 
3 – кесте
Ӛсімдіктердің ӛсу дәуірінде келіп түсетін фотосинтетикалық 
белсенді радиация (ФБР) мӛлшері (А.А. Ничипорович, 1967). 
Географиялық ендіктер, 
градус 
Фотосинтетикалық белсенді радиация 
(ФБР), млрд. ккал/га, маусымда
70 
2,0-1,0 
60 
3,5-2,0 
50 
5,0-3,5 
40 
6,0-4,5 
30 
9,0-6,0 
20 
10 

----- 
----- 
----- 
} 10,0-9,0 
Күн радиациясын (S+D сәулелерді) қабылдап сіңіруде жа-
пырақтың анатомиялық құрылымдық ерекшеліктерінен (жапы-
рақ қалыңдығы, пластидтер формасы, саны, кӛлемі, т.б.) басқа 
жапырақтың кеңістікте орналасуына да байланысты (5 – сурет). 
Мысалы, жапырағы горизонтальды бағытта орналасқан (5 – су-
реттегі А) ӛсімдіктер күн кӛтеріліп, жарық кӛбейген сайын тіке-
лей (S) және шашыранды (D) радиацияны кӛбірек қабылдайды 


17 
(асқабақ, қауын, қарбыз, т.б. ӛсімдіктер). Жапырағы тік, вери-
кальды бағытта (5-суреттегі Б) орналасқан ӛсімдіктер күн кӛте-
ріліп, жарық кӛбейген сайын тікелей (S) радиацияны сіңіру азая-
ды, ал шашыранды (D) радиацияны сіңіру шамалы артады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   83




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет