9. Матаса байланысқан сөз тіркестері, олардың сыңарлары
Матасу - қиысу, меңгеру сияқты синтаксистік байланыс формаларының бір түрі. Ол изафеттік құрылыстағы сөз тіркесінің байланыс формасы: Омарбектің інісі, ағаштың бұтағы, біздің табысымыз. Бұл сөз тіркестерінің бірінші сыңарлары ілік жалғауда, екінші сынарлары тәуелдік жалғауда айтылған. Сөйлемдегі сөздердің осылай байланысуы - қазақ тілінің (басқа түркі тілдерінің де) грамматикалық құрылысындағы ерекшелігінің бірі. Ондай сөз тіркестерінің байланысын бірқатар авторлар қиысу (со- гласование) деп карайды'. Енді бірқатар авторлар басқа тілдерде бар байланыс формасының, әйтеуір, біріне жатқызу үшін оны меңгеру (управление) деп таниды .
Қиысу- Бастауыш+ баяндауыш
Матасу- Анықтауыш+ анықтауыш
Матаса байланысқан сөз тіркестері екі сыңардан тұрады.( М.Балақаев пен Т.Сайрамбаев)
Достарыңызбен бөлісу: |