Синтаксистік парадигмалар
жүктеу/скачать 2,27 Mb. Pdf көрінісі
|
Paradigma2015-1
| 3) Функционалды ұстаным. Қазақ тіл білімінің құрмалас сөйлемі та-
рихында А.Байтұрсынов, Қ.Жұбанов, Н.Сауранбаев классификацияла- рында қолданылған, бірақ өткен ғасырдың 50 жылдарының аяғында «сөй- лем мүшелерінің атауымен бірдей» деген желеумен қолданыстан шық- қан, бірақ функционалды грамматиканың бой көтеруімен байланыс- ты соңғы жылдары академик М.Серғалиев, профессорлар Р.Əмір, Т.Ер- мековалардың еңбектерінде қайта қолданысқа еніп келеді. Бұл топтасты- руға негіз болатын – компоненттер арасындағы функционалды қатынас. Аталған бұл үш ұстанымнан басқа да құрмалас сөйлемдерді жіктеудің түрлері бар. Салалас құрмалас сөйлемдер байланысу формасына қарай жалғаулықты, жалғаулықсыз (іргелес) болып бөлінеді де, сабақтастар- ды байланысу формасына қарай септеулікті, септеуліксіз сабақтастар деп жіктеуге болады. Салаластарды топтастыруда қолданылған жалғау- лықты, жалғаулықсыз байланыс тəсілінің сабақтастардағы аналогиясы неліктен ескерусіз қалғандығы түсініксіз. Сондықтан құрмаластарды байланысу тəсіліне қарай синтетикалық, аналитика-синтетикалық жəне аналитикалық құрмаластар деп жіктеу де артық болмас еді. Құрмалас сөйлемдерді баяндауышының қай сөз табынан жасалуы- на қарай есімді құрмалас сөйлемдер, етістікті құрмалас сөйлемдер деп бөлеміз. Аталған топтастырудың қай-қайсысы болмасын, қазақ тіл білімінде бірі жеткілікті, бірі аз мөлшерде болса да талданып жүр. Құрмалас сөйлемді топтастыруда төмендегідей ұстанымдар бас- шылыққа алынуы тиіс деп санаймыз: жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|