Синтаксистік парадигмалар


Сөйлемнің  детерминант  мүшесі



Pdf көрінісі
бет91/374
Дата07.01.2022
өлшемі2,27 Mb.
#17280
түріМонография
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   374
Байланысты:
Paradigma2015-1

Сөйлемнің  детерминант  мүшесі.  Детерминант  сөз  (сөйлемдегі  де-
терминант мүше) – əдетте сөйлемнің басында тұрып, сөйлемдегі преди-
кат мүшемен алшақ та, қатар да тұрып байланысып, оны кеңейтетін сөз 
тұлғасы. 
Детерминант  болатын  мүше  сөйлемнің  баяндауышымен  тіркесіп 
кіреді, бірақ ол сол баяндауыштың алдына да, сөйлемнің басына да орна-
ласады. Детерминант мүше сөйлемнің басында болғанда, тұтас сөйлемге 
қатысты  болса,  баяндауыштың  алдында  келгенде,  предикатқа  қатысты 
болады. Мысалы: Кеше Астанадан досым келді – Астанадан кеше до-
сым келді – Досым Астанадан кеше келді. 
Бірінші сөйлемдегі кеше қайда, не болғандығы айтылса, екінші сөй-
лемде кеше не болғандығы, үшінші сөйлемде досымның қашан келгендігі 
айтылып тұр. 
Сөйлемдегі  орны  жылжымалы  мүше – пысықтауыш.  Үстеуден  жа-
салған  пысықтауыштар  сөйлемнің  қай  бөлігіне  орналасса  да («тема» 
немесе «рема»), предикатпен грамматикалық қатынасын, мүшелік қыз-
метін өзгертпей байланыса алады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   374




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет