Бақылау сұрақтары:
МК қосылыстардың сипаттамасы
Дәнекерленген қосылыстары
Дәнекерлік жіктері
Дәнекерленген жіктердің есептік кедергісі
Дәнекерленген жіктерді ортадан сығылуға және созылуға есептеу
Дәнекерленген жіктерді иілу моменттің әсеріне есептеу
Дәнекерленген қосылыстардың тҥрлері
Дәнекерленген қосылыстарға арналған конструктивтік талаптар
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі
Металлические конструкции. Элементы конструкций. Том І. Учебник для студентов вузов, обучающихся по специальности ПГС. / Под ред. В.В. Горева, 2-е издание. - М.: Высшая школа, 2001.-551 с.
Металлические конструкции. Учебник для студентов вузов, обучающихся по специальности ПГС. / Под ред. Е.И. Беленя, 6-е издание,.-М.:Стройиздат,1986.-560 с.
СНиП-5.04-23.-2002. Нормы проектирования.Строительные конструкции.-Астана, 2003.-118 с.
СНиП II-23-81* Стальные конструкции. –М.: Изд-во АСВ, 2001.-35 с.
Металлические конструкции. Справочник проектировщика.
/ Под ред. Н.П. Мельникова, 2-е издание.-М.:Стройиздат, 1980.-776 с.
Дәріс №3
Тақырып: «Болтты және тойтарма шегелі қосылыстар»
Жоспар: 3.1. Болтты қосылыстар
Тойтарма шегелі қосылыстар
Болтты және тойтарма шегелі қосылыстардың жұмысы мен оларды есептеу
Болтты қосылыстар
МК-ларды құрастыру ҥшін пісіріп дәнекерлеумен қатар болттар мен тойтарма шегелер қолданылады. Құрылыстағы МК- ларын монтаждауда болтты қосылыстар кең қолданылады. Өйткені, ол қарапайым (оңай), әрі жұмыста сенімді. Конструкцияларды болтпен біріктіру дәнекерлеуден ерте қолданылған.
Болтты қосылыстардың кемшіліктері:
металл шығыны көбейеді, себебі жапсырма металл қолданылады;
қиманың таза ауданы азаяды, себебі болтты орналастыру ҥшін негізгі металл тесіледі;
Құрылыс конструкцияларда қолданылатын болттардың тҥрлері:
дәлдігі дөрекі болттар;
қалыптағыдай және дәлдігі жоғары болттар;
беріктігі аса жоғары болттар;
өзі кесетін және қарнақ анкерлік, іргетас болттары;
Конструкцияны қосатын болттар қалпақшы басынан, өзектің жылтыр және бұрандалы бөлігінен кигізілетін шайба және бұрап бекілетін гайкадан тұрады (5-сурет).
Сурет 5. Болттардың тҥрлері
а – шайбалы (1) және гайкалы (2) болт; б – өзі кесетін; в – іргетас болттары: 1 - d36мм, 2 - d30мм
Дәлдігі дөрекі және қалыптағыдай болттар өздерінің негізгі диаметрлерінен ауытқуларымен бөлінеді. Болттардың диаметрлері d30мм болған жағдайда дәлдігі дөрекі және қалыптағыдай болттардың диаметрлерінің ауытқулары (10,52)мм дейін жетулері мҥмкін. Болттарды ыстықтай немесе суықтай шығарылған көміртекті, кейбір кезде термиялық өңдеуден өткен болттардан даярлайды. Даярлау процесстеріне байланысты болттар беріктігі бойынша бірнеше кластарға бөлінеді – 4,6-дан 8,8 дейін бөлінеді (1 кесте).
Кесте – Бір болтты біріктірудің ығысу мен созылуға есепті қарсыласуы
Кернеулену тҥрі
|
Шартты белгісі
|
Болат болттардың класстары бойынша
есепті қарсыласу
|
4,6
|
4,8
|
5,6
|
5,8
|
6,6
|
8,8
|
Ығысу
|
Rbo
|
150
|
160
|
190
|
200
|
230
|
320
|
Созылу
|
Rb
|
175
|
160
|
210
|
200
|
250
|
400
|
Кесте – Беріктігі аса жоғары болттардың механикалық сипаттамалары
мм
|
40Х
«секлект»
|
38СХ
«секлект»
|
40ХФА
«секлект»
|
30Х3МФ
|
16-27
|
1100
|
1350
|
1350
|
1550
|
30
|
850
|
-
|
-
|
1200
|
Болттардың беріктігі сандармен белгіленеді. Бірінші санды
ға көбейтсе материалдың уақытша қарсыласу шегін (Run)
кн , ал
см2
екі сандарды көбейтсе материалдың аққыштық шегіне тең болады.
Болттар қосылыстарда диаметрлерінен (23)мм артық тесіктерге қойылады. Ал тесіктер элементтерді бұрғылап немесе ойып даярлайды. Элементтердегі тесіктердің диаметрлері болт диаметрлермен бірдей болмағандықтан, оларды тығыз орналастыру мҥмкін емес. Сел себептен қосылыстардың ығысу кезінде деформациялар өседі және болттар бірқалыпты жұмыс істемейді.
Сонымен, дәлдігі дөрекі және қалыптағыдай болттарды аққыштық шегі 380 МПа артық болат конструкцияларда және жауапты қосылыстарда қолдануға рұқсат етілмейді. Олар монтажды қосылыстарда болттар созылуға жұмыс істейтін кезінде қолданылады (С-типті).
Достарыңызбен бөлісу: |