Сөз сөйлем, дыбыс, әріп


Сөз құрамы. Түбір мен қосымша



бет5/11
Дата29.10.2023
өлшемі30,62 Kb.
#121173
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Байланысты:
ереже даптер (1)

Сөз құрамы. Түбір мен қосымша.


Сөздің одан әрі бөлінбейтін мағыналы бөлігін түбір сөз дейміз.
Мысалы: көк, күріш, т.б.
Сөздің түбірге жалғанған бөлігін қосымша дейміз. Мысалы: көкшіл, күріштің.


  1. Жұрнақ пен жалғау.


Қосымша жұрнақ, жалғау болып бөлінеді.
Сөз мағынасын өзгертетін қосымшаны жұрнақ дейміз. Мысалы: жұмыс - жұмысшы, ойын - ойыншық.
Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымшаны жалғау дейміз. Мысалы: жұмыс -жұмыста, ойын - ойынға.



  1. Түбірге жұрнақ та жалғау да жалғана береді. Жұрнақ бұрын, жалғау жұрнақтан соң жалғанады.

Мысалы: күріш-ші-ге, жыр-шы-лар.


  1. Туынды сөз.


Түбір сөзге жұрнақ қосылу арқылы жасалған сөзді туынды сөз дейміз. Мысалы: Ерулік, татулық, ақылды.


  1. Түбірлес сөздер.


Бір түбірден бірнеше туынды сөз жасала береді. Ондай сөздерді түбірлес сөздер деп аталады.
Мысалы: ойын, ойыншық, ойна.
Су, сусын, сулық, сушы, т.б.

  1. Қосымша жалғағанда кейбір түбір сөздердің жазылуы өзгереді. Мысалы: доп-добы, халық- халқы, сеп-сеуіп.

Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жалғанатын қосымшалар да жуан болады.
Мысалы: жұмысшы-да.
Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жалғанатын қосымшалар да жіңішке болады.
Мысалы: Суретш-ші-лер.

  1. Э дыбысы – дауысты дыбыс: Эфир

  2. В дыбысы – ұяң дауыссыз дыбыс. Ол сөздің барлық буынында келе береді.

Мысалы: вокзал, автобус, паравоз.

  1. Ф дыбысы – қатаң дауыссыз дыбыс. Ол сөздің барлық буынында келе береді.

Мысалы: фабрика, телефон, телеграф.

  1. Ч, Щ дыбыстары – қатаң дауыссыз дыбыстар.

  2. Ц дыбысы – қатаң дауыссыз дыбыс.

  3. Х, Һ дыбыстары – қатаң дауыссыз дыбыстар.


  4. Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет