Тҥйін  Бҧл мақалада оқушылардың танымдық іс-әректін ӛз бетімен жҧмыс істеу арқылы ҧйымдастыру мәселелері  қарастырылған.    Summary

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
148 
байланысты екенін байқауға болады. Уәждің ішкі және сыртқы тҥрі бар. Ішкі тҥріне пәнге қызығу-
шылығы, әдіс-тәсілдерінің тҥрлілігі, кӛңіл-кҥйдің кӛтеріңкілігі, белсенді бірлескен ҧжымдық, топтық 
әрекеті,  ал  сыртқы  тҥріне  жақсы  баға  алуға  тырысу,  оқытушыға  сҥйіспеншілік  т.б.  жатады.  Бҧлар 
жағымды  уәждер,  ал  жағымсыз  тҥріне  тӛмен  баға  алу,  сын-ескертпелер,  мҧғалімнің  авторитарлық 
басқару стилі сияқты әрекеттер жатады. Дидактикада жағымды уәжді қалыптастыратын не деген тҧс-
та нақты тҧжырым қалыптаспаған. Оқыту ҥдерісінде жағымды уәждеме студенттің оқу белсенділігін 
кӛтереді, ал оқу белсенділігі-білімді игерудің алғы, басты шарттарының бірі. Осы орайда жоғарыда 
аталған семинар-пікірталас, семинар-конференция, семинар-ойын, семинар-жоба т.б. тҥрлерін жҥргі-
зуге болады. 
Білімдерді жалпылау мен жҥйелеу сабақтарына біріншіден семинар сабақтары жатады. Семинар-
лық сабақтар ӛзінің дамуында бірнеше ҧзақ та кҥрделі кезеңдерден ӛткен. Ежелгі Афинаның ӛзінде 
семинарлар оқытудың бір тәсілі ретінде қолданылған. 
Семинарлық  сабақтар  –  бҧл  оқытушының  басшылығымен  жҥретін  студенттердің  интенсивті 
тҥрдегі ӛзіндік жҧмыстары. Семинар сабақтары – оқытуды ҧйымдастырудың бір тҥрі. 
Мақсаты  –  студенттердің  ӛзбетімен  жҧмысын  қорытындылау,  оқытушы  басшылығымен  ҧжым 
болып талқылау нәтижесінде оқылып отырған тақырыпты терең тҥсіну. 
Міндеті – оқу ситуацияларында білімді кәсіби пайдалану, семинарға қатысушылыр алдында әрбір 
студентті сӛйлеуге, ӛз кӛзқарасын дәлелдеуге және қорғауға ҥйрету. Студенттерге оқытушы бірінші-
ден семинар сабақтарында қаралатын тапсырмалар тізімін ҧсынады. Семинар сабақтары алдымен бір 
оқушының негізгі мәселе бойынша кең баяндауын, кейін басқа студенттерді қатыстыра отырып, тал-
қылауын ҧйымдастыру тҥрінде ӛтеді. Дайындалған баяндама, реферат талқылауда жиі пайдаланыла-
ды.  Оқытушы  талқыланатын  мәселе  бойынша  барлық  оқушылырдың  дайындалуына  қолы  жетуі 
керек. Студенттер семинар сабақтарына дайындалу кезінде тек қана кӛптеген мәлімет кӛздерін  тал-
дап, оқып қана қоймай, рефераттар, сызбалар, карталар дайындап, бақылау жасап, тәжірибелер жҥргі-
зеді,  ең  маңызыдысы,  олар  ӛздерінің  ойларын,  кӛзқарастары  мен  пікірлерін  қалыптастырады.  Сон-
дықтан да тапсырмалар репродуктивті сипатта емес, проблемалық сипатта болғаны маңызды. 
Семинарлық  сабақтардың  ӛзге  сабақтардан  айырмашылығы,  мҧнда  студенттер  ӛздерінің  ӛзіндік 
жҧмыстарының қорытындысына бірлесіп талдау жасайды. Осындай типті сабақтарда кеңінен қолда-
нылатын  тәсілдердің  тҥрлері  келесіей:  баяндама  жасау,  оларды  талдау;  қойылған  сҧрақтарға  жауап 
беру; жауаптарға баға беру; идеялар ҧсыну; бірлесіп іздену; ролдік позицияда сабақ айту және т.б. 
Семинар  сабағы  –  бҧл  білім  беру  мекемелерінде  кӛптеген  пәндер  бойынша  ӛтіледі.  Семинарға 
қатарынан  екі  сабақ  беріледі.  Онда  2-3  мәселе  қарастырылады.  Студенттер  семинарға  дайындалу 
ҥшін  әрбір  мәселе  бойынша  материал  жинақтайды.  Семинар  сабақтары  студенттерді  ӛз  бетімен 
жҧмыс істеуге ҥйретеді, зерттелген материалдың мәніне жете тҥсінеді, ӛз ойын мазмҧндап дәлелдей-
ді. Демек, семинар сабақтары студенттерді зерттеу жҧмысының кейбір элементтерімен таныстырады. 
Семинар  практикалық  оқу  сабақтарының  негізгі  тҥрінің  бірі.  Тақырыпты  не  курстың  тарауын 
тереңдете  ҧғынуға  арналған.  Семинар  сабақтары  ҥрдісінде  студенттер  зерделеніп  отырған  ғылым 
саласының  әдістемесін  меңгереді,  ӛз  алдына  жҧмыс  істеуге  және  оны  хаттамалауға  (ауызша  және 
жазбаша баяндау, ӛз қорытындыларын дәлелмен қорғау және т.б.) машықтанады. Семинарды ӛткізу-
дің негізгі шартының бірі – әрбір тыңдаушының қолы жететіндей тҥп нҧсқалардың: кітап және басқа 
әдебиет,  анықтамалық  материалдар  және  т.б.  болуы.  Семинар  жетекшісі  тыңдаушымен  әңгімелер 
ӛткізіп,  алдағы  семинардың  мақсатын,  тақырыбы  мен  мазмҧнын  тҥсіндіреді,  хабарламаларды  баян-
дайды және т.б. даярлау жӛнінде, негізінен әдістемелік сипатта қажетті нҧсқаулар береді. 
Студенттер  семинар  сабақтарында  лекциядан  және  ӛзінің  дербес  жҧмысы  арқылы  алған  білімін 
тереңдетіп, нығайтады, ӛзінің сенімін тексереді, терминологияны меңгереді, ӛз кӛзқарасын қорғайды. 
Семинар сабақтарын жоғары оқу орындарында ӛткізудің ӛткізудің бірнеше формалары бар: 
1. Сҧрақ- жауап; 
2. Студенттерге кҥні бҧрын берілген жоспар бойынша жан-жақты әңгіме ӛткізу: 
3. Студенттердің ауызша баяндамалары, соңынан оны талқылау; 
4. Жазбаша реферат талқылау; 
5. Теориялық конференция; 
6. Семинар диспут. 
Ең кең тараған тҥрі – студенттердің ауызша баяндамаларын тыңдап, талқылау. 
Студент сӛйлеген кезде топ оны мҧқият тыңдауы, содан кейін оған сҧрақ беруі, толықтыруы және 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
149 
айқындауы, логикалық немесе сӛйлеу кемшіліктерін сыпайы тҥрде кӛрсетулері тиіс. Семинар сабақ-
тың нәтижелі болуының басқа бір маңызды шарты – сенімділік, мҧнда студент талас идеялар айтады. 
Семинар басқарушы тапсырысымен студенттердің жеке сҧрақтарды, мәселелерді, баяндама тҥрін-
де кейін талқылау ҥшін айқындалған материалды, рефератты және оны бірлесе талқылауға ӛз бетімен 
зерттеуге қҧрылған оқу барысының формасы. 
 
Семинар сабағының барысы мен мазмҧны 
 
Элемент № 
Семинар сабағының қҧрылымдық 
элементі 
Семинар сабағының элементінің мазмҧны. Пайдала-
нылатын әдістер мен тәсілдер 
1 
Ҧйымдастырушы кезең 
Студенттермен амандасу. Сабаққа қатысушыларды жә-
не олардың семинар сабағына дайындықтарын тексеру. 
2 
Семинар сабағының мақсаты мен 
міндетін қою 
Тақырыпты,  оның  мақсаты  мен  міндетін  хабарлау. 
Алдағы іс-әрекетті жоспарлау. 
 
3 
 
Оқу материалын жалпылау, қайталау 
және бекіту 
1.  Бҧрын  меңгерілген  материалдар  бойынша  фрон-
тальді әңгіме жҥргізу. 
2. Студенттердің сабақ айтулары. 
3. Микротоп болып жҧ-мыс істеу. 
4 
Семинар сабағын қорытындылау 
Оқытушының қорыту сӛзі, жеке студенттер мен жал-
пы топтың жҧмыстарын бағалау. 
5 
Ҥйге тапсырма 
Оқулықтармен  жҧмыс  істеу  және  т.б.  Тақырыпқа 
байланысты. 
 
Қорыта  келгенде,  студенттер  семинар  сабақтарында  тақырыпты  не  курстың  тарауын  тереңдете 
ҧғынуға мҥмкіндік алады. Семинар сабақтары ҥрдісінде студенттер зерделеніп отырған ғылым сала-
сының әдістемесін меңгереді, ғылыми ізденісі дамиды. 
 
1. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования / Под ред. док. 
пед. Наук проф. – М., 2006. 
2. Зимняя И.А. Педагогическая психология. – М., 2004. 
3. Қоянбаев Р.М. Педагогика. – А., 2000. 
4. Қоянбаев Р.М., Ыбыраимжанов Қ.Т. Педагогикалық сӛздік. – Түркістан, 2006. 
5. Әлімов А. Интербелсенді әдістерді жоғарғы оқу орындарында қолдану. – Алматы, 2009. 
6.  Сүлейменова  Ж.,  Орынбаев  А.,  Абитжанова  Ж.С.  Қазақ  тілін  оқыту  әдістемесінен  қысқыша  анықта-
ғыш-сӛздік. – Алматы, 2009. 
 
Резюме 
В данной статье рассматриваются о проведений семинарских занятий. А также конкретные виды, методы на 
семинарских занятиях высших учебных заведениях. 
 
Summary 
In this article examined about realizations of seminar employments. And also concrete kinds, methods on seminar 
employments higher educational establishments. 
 
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ СӚЙЛЕУ ТІЛІНДЕ АУЫТҚУШЫЛЫҒЫ БАР БАЛАЛАРДЫҢ 
СӚЙЛЕУ ТІЛІН ДАМЫТУҒА ҚОЛДАНЫЛАТЫН СУРЕТТЕР 
 
Б.Б. Жақанбаева – «Арнайы педагогика» кафедрасының оқытушысы 
 
Баланың ақыл ойының, сӛйлеу тілінің дамуына суреттердің әсері ӛте мол екенін Е.И. Тихеева атап 
кеткен.  Оның  айтуы  бойынша  бір  жасынан  бастап  балалардың  ӛмірінде  қҧрметті  орынға  ие  болуы 
керек деген. Мектеп жасына дейінгі балалардың  ақыл ойын, сӛйлеу тілін дамытуға суреттерді қолда-
ну әдістері Е.И. Плехеева, Е.А. Флерина, Л.А. Пеньевской, Е.И. Радина, М.М. Конин т.б аттарымен 
тығыз  байланысты.  Олардың  барлығы  балалардың  сӛйлеу  тілін  дамытуда  суреттерді  қолданудың 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
150 
маңызын ерекше атап ӛтті. 
Е.А. Флерина, Л.А. А.А. Любменский, В.С. Мухина екі жастағы бала суреттерге шын ниеттерімен 
кӛңіл аударып және ҥлкендердің соңынан қайталай алады деген [1]. 
Суреттерді  бақылап,  оларды  ӛз  сӛздерімен  суреттегі  бейнелерді  жеткізу  баланың  сӛйлеу  тілін 
эффективті дамытады. Бала ертегілерді, әңгімелерді тек сӛз жҥзінде ғана естігенге қарағанда, сурет-
тер арқылы қабылдаса естерінде ӛте жақсы және нақты сақталып қалады. 
Мектеп жасына дейінгі балалардың сӛйлеу тілін дамытуда, тҥзетуде қолданылатын демонстрация-
лық суреттердің бірнеше тҥрлері бар. Олар: 
Заттық  суреттер.  Заттық  суреттерде  атында  айтып  тҧрғандай  заттар,  адамдардың,  аңдардың, 
ӛсімдіктердің бейнелері бейнеленеді. Бҧл суреттер балалардың сӛздік қорын дамытуға кӛмектеседі. 
Жеке  іс-әрекетті  білдіретін  суреттер.  Осы  суреттерде  адамдардың,  аңдардың,  жалпы  тіршілік 
иелерінің кҥнделікті жеке іс-әрекеттері бейнеленеді. Мысалы: Мейірбек сабағын оқып жатыр, Азамат 
тамақ ішіп отыр, жолбарыс ҥріп жатыр т.б. Аталған сурет балалардың сӛйлеу тіліндегі етістікті бекі-
теді, сӛйлем қҧрастыруға жәрдемдеседі. 
Темтикалық  суреттер.  Тематикалық  суреттерде  бірнеше  аймақтағы  (сферадағы)  заттар,  персо-
наждар, әрекеттер (бӛлмедегі, отбасындағы, спорт алаңындағы т.б.) бейнеленеді. Балалардың сӛйлеу 
дағдыларын қалыптастыруға осы суреттерді қолдануға болады. 
Ситуациялық  суреттер.  Бҧл  суреттер  нақты  детальдармен  нақты  жағыдайда  кҥнделікті  шындық 
әрекеттерді  бейнелейді.  Нақты  сол  сәтті  бейнелеу  қандайда  бір  әрекеттің  болмысын,  сол  әрекеттің 
мағынасын,  мақсатын,  тҧлғаның  әрекетегі  қатынасын,  олардың  жағыдайын  табуға  мҥмкіндік  береді. 
Мысалы: егер суретте біз Мейірбектің (Аянаттың) ағаш отырғызып жатқанын кӛрсек ол жеке әрекетті 
білдіретін суреттерге жатады. Егер ағаш мектеп мекемесінде отырғызылып жатса, сонымен қоса мҧға-
лімдер және басқада оқушылар мектеп айналасында жҧмыс жасап жатса онда ол ситуативті суреттерге 
жатады. Ситуациялық суреттер балалардың сӛйлем қҧрау дағдыларын дамытуға қолданылады. 
Диалогты-ситуативті  суреттер.  Диалогты-ситуативті  суреттердегі  алдымен  балаларға  диалогқа 
қатысушылармен, диалог орнымен, уақытымен таныстырады.  Барлық диалогты-ситуативті суреттер 
екі тҥрге бӛлінеді: 
1.
 
Диалог персонаждары не айтып тҧрғанын, қандай ойды білдіріп тҧрғанын тҧспалдауға мҥмкін-
дік беретін суреттер мысалы: 
2.
 
«Мҧғалім сыныпқа кіреді», «Ҧлар Ҥмітке кітап береді»; 
3.
 
Диалог персонаждары нені меңзеп тҧрғанын табуға мҥмкіндік бермейтін суреттер мысалы: екі 
адам телефонмен сӛйлесіп жатыр», «Екі адам кӛшеде сӛйлесіп тҧр». 
Бҧл суреттер диалог кезінде балаларды ойын жинақтауға кӛмектеседі. 
Обьектіні бейнелейтін (фото) суреттер. Бҧл суреттерде балаларға таныс немесе таныс емес қала-
лардың тҥрлерін, ескерткіштерді, қҧрмет орындарын, әр тҥрлі символдарды бейнелейді. 
Портреттік суреттер. Персонаждардың және жеке тҧлғаның сыртқы бет бейнесін кескіндеу пор-
треттік суретке жатады. 
Илюстративті суреттер. Мәтіннің қҧрылымындағы кӛріністерді бейнелеп сол кӛріністердің жеке 
бӛліктерін толықтай тҥсінуге мҥмкіндік береді. Сонымен қатар бҧл суреттерді ертегілерді, әңгімелер-
ді айту кезінде кӛрнекі қҧрал ретінде пайдаланады. 
Фабульді суреттер. Қандайда бір шараның кульминациялық кезеңін бейнелейді. 
Сюжетті сериялы суреттер. Берілетін суреттердің бірі екінші суретпен байланысты болады. Бҧл 
суреттер  кӛркем  шығрмаларды  қабылдау  барысында  және  ертегілер  мен  әңгімелерге  кӛрнекі  қҧрал 
ретінде қолданылады. Суреттерді қолдану баланың байланыстырып сӛйлеу тілін дамытуға кӛмектесе-
ді.Оларды қолданғанда ең бірінші суреттегі бейнеленген заттан бастайды. Мысалы: Азамат қарашы: 
міне ит. Ит ҥріп жатыр «ау-ау». Кӛрсетші ит қайсы. Келесі кезеңде суретпен жҧмыс барысында бей-
неленген  барлық  әрекеттерге  кӛңіл  аудартады.  Мысалы:  Мысық  не  істеп  жатыр?  Мысық  ҧйықтап 
жатыр. Кӛрсетші мысық қайда ҧйықтап жатыр т.б. 
Сонымен қатар логопедиялық сабақтарда қабырға суреттері, таным ірекеттерін жетілдіруге арналған 
(Ойыншықтардың, аңдардың жалпылама атауы, мысалы: ит, мысық – аңдар, қарға, қарлығаш, торғай, 
тырна – қҧстар т.б.) суреттер, заттардың жеке бӛліктерін (сирдың мҥйізі, қоянның қҧйрығы т.б.) сурет-
тер қолданылады [2]. 
Сӛйлеу тілі кҥрделі бҧзылған балаларға тематикалық іріктеу бойынша мынадай суреттер қолданылады: 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
151 
 
№ 
Қҧрылымы 
Оқыту міндеті 
1 
Заттық  суреттер  (Статикалық  жағыдайдағы  бір  зат-
тың бейнесі: ит ҥрді -ав-ав) 
Заттардың бейнесін білу 
2 
Заттық суреттер (Балаларға таныс қҧстар, аңдар бей-
неленген 4-5 суреттің ішінен біреуін таңдайды) 
Бейнеге  зейін  қойып  есте  сақтау  және  олар-
дың жеке бӛліктерін ажырату 
3 
Жҧп суреттер (Тура осындай суретті тауып берші) 
«Мысық  қалай  мияулайды?»  т.б.  сҧрақтарға 
дыбыстық еліктеу арқылы жауап беру 
4 
Қҧрылымы  таныс  сюжетті  суреттер  (мысық  доппен 
ойнап жҥр, балалар тамақ ішіп отыр) 
Заттардың жағыдайын, адамдардың әрекеттері 
туралы тҥсініктерін кеңейту және бекіту 
 
5 
Балаларға  таныс,  толығымен  қамтылған  (мыс:Анасы 
баласын ваннада жуындырып жатыр, балалар текше-
лермен ойнат отыр) орта кӛлемдегі сюжетті суреттер 
Қарапайым  себеп-салдар  қарым-қатынасын 
орнықтыру 
 
 
6 
Жҧп суреттер (Ҥлкен доп-кікентай доп, қызыл кҥрек-
жасыл кҥрек) 
 
Кең  кӛлемде,  толық  қамтылған,  балаларға  таныс  қа-
бырға суреттер (мыс:балалар кӛлшікке қайық жіберді) 
Заттардың  формасы,  кӛлемі,  тҥстері  туралы 
тҥсініктерін бекіту 
Суретте кӛрсетілген, ӛздерінің ӛміріне жақын 
сюжетті тҥсіну, сюжеттен алға әсерін 2-3 сӛз-
ден сӛйлем қҧрап жеткізу 
 
7 
 
Заттарды функционалды қағидасы бойынша қҧрылған 
заттық сериялы суреттер. Мысалы: «Не киіп жатыр?», 
«Тарелкалар, қасықтар, кеселер не ҥшін керек?» 
Заттар  туралы  тҥсініктерін  кеңейтіп,  заттар-
дың жалпылама қызметтерін дамыту 
8 
Сериялы суреттер. Тақырып бойынша лото суреттер. 
«Аңдар», «Ойыншықтар», «Киімдер» 
Жинақталған  заттар  туралы  тҥсініктерін 
қалыптастыру. 
 
9 
Орта кӛлемдегі сериялы суреттер «Аңдар және олар-
дың балалары» 
Ҥй  жануарлары  туралы  білімдерін  бекіту, 
олардың  дауыстарына  еліктеу.  Дауыстарын 
ажыратуға ҥйрету 
10 
«Орманды  мекен  ететіндер»  атты  сериялы  суреттер 
(Қасқыр, тҥлкі, қоян т.б. нақты бейнесі) 
Жабайы  аңдар  туралы  нақты  тҥсініктерін 
қалыптастыру 
 
Сӛйлеу тілін дамыту, тҥсініктерді қалыптастыру, кеңейту мақсатында берілетін суреттердің жҥйе-
лі, қолжетімді, қарапайым сюжеттен кҥрделірек сюжетке кӛшуді қатаң сақтау қажет. Суреттер қҧры-
лымы балалардың жас ерекшелігіне, даму деңгейіне сай болғанда ғана эффективті нәтиже береді [3]. 
Қолданысқа ҧсынылатын суреттердің жасалуына тӛмендегідей талаптар қойылады: 
 
Сурет салынатын материал қатты, ӛте сапалы болу керек; 
 
Материалдың тҥсі ақ тҥсті болуы керек; 
 
Қолданылатын бояулар суға және жарыққа тӛзімді, қанық тҥсті болу керек; 
Сонымен қатар суреттердің кӛлемі – 60х90 топтамаларға арналған суреттерге – 15х20 см, 10х15 см [4]. 
Қортындылай келе мектеп жасына дейінгі балалардың таным ҥрдістерін (ақыл ойы, қиялы, сӛйлеу 
тілі, зейіні, ойлауы), сӛйлеу тілінде ауытқушылығы бар балалардың сӛйлеу тілін тҥзету және дамыту 
кезінде  қолданылатын суреттерге қойылған жоғарыда аталған талаптарды ескере отырып  балаларға 
жҥйелі қолданғанда ғана эффективті нәтиже береді. 
 
1.
 
Пятница Т.В. Развивающая среда дошкольного учереждения. – Мозырь: Белый ветер, 2008. 
2.
 
Пятница  Т.В.,  Солоухина-Башинская  Т.В.  «Справочник  дошкольного  логопеда»,  –  Ростов-на-Дону: 
«Феникс», 2011. 
3.
 
Рыжова Н.А. Развивающая среда дошкольных учреждений. 
4.
 
Бащинская Т.В. Как превратить неговорящего ребенка в болтуна. – Мозырь: Белый ветер, 2008. 
 
Резюме 
В статье рассматриваются изобразительные ресурсы развивающей среды. 
 
ВОЗМОЖНОСТИ И РЕКОМЕНДАЦИИ ПО ИСПОЛЬЗОВАНИЮ ЭССЕ 
В ПОДГОТОВКЕ БУДУЩИХ ПРЕПОДАВАТЕЛЕЙ-РУКОВОДИТЕЛЕЙ 
НАЧАЛЬНОЙ ВОЕННОЙ ПОДГОТОВКИ 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Начальная школа и физическая культура», № 2 (33), 2012 г. 
 
152 
 
А.А. Загинайко – старший преподаватель, 
Е Е. Оспанкулов – магистрант, кафедры теории и методики 
начальной военной подготовки факультета ФК и НВП, КазНПУ им. Абая 
 
Образование признано одним из важнейших приоритетов долгосрочной Стратегии «Казахстан-2030». 
Общей  целью  образовательных  реформ  в  Казахстане  является  адаптация  системы  образования  к 
новой социально-экономической среде. В этой связи основными задачами системы образования явля-
ются:  создание  необходимых  условий  для  получения  качественного  образования,  а  также  развитие 
творческих,  духовных  и  физических  возможностей  личности,  формирование  прочных  основ  нрав-
ственности и здорового образа жизни, обогащение интеллекта путем создания условий для развития 
индивидуальности. Поэтому наиболее значимыми компонентами «опережающего» образовательного 
стандарта являются формы и методы обучения, активизирующие познавательную и социальную дея-
тельность обучаемых и прививающие им соответствующие базовые умения. 
В  настоящее  время  можно  констатировать:  применение  активных  форм  обучения  в  КазНПУ  им. 
Абая, в частности, на факультете физической культуры и начальной военной подготовки, характери-
зуются самостоятельностью получения обучаемыми новых знаний, умений и навыков, широким рас-
пространением диалоговых и интерактивных форм учебных занятий. Одной из форм самостоятель-
ной  практической  работы  студентов  –  будущих  преподавателей-руководителей  начальной  военной 
подготовкой,  является  эссе,  как  итоговая  контрольная  работа  при  изучении  отдельных  тем  целого 
ряда дисциплин – общая и военная педагогика и психология, этнопсихология, спортивная психоло-
гия,  педагогический  менеджмент,  начальная  военная  подготовка  как  основа  Вооруженных  сил  РК, 
военно-патриотическая подготовка, а также других предметов гуманитарного цикла. 
Эссе от французского "essai", англ. "essay", "assay" – попытка, проба, очерк; от латинского "exagium" – 
взвешивание.  Создателем  жанра  эссе  считается  М.Монтень  ("Опыты",  1580  г.).  Это  прозаическое 
сочинение-рассуждение небольшого объема со свободной композицией. Жанр критики и  публицис-
тики,  свободная  трактовка  какой-либо  проблемы.  Эссе  выражает  индивидуальные  впечатления  и 
соображения по конкретному поводу или вопросу и заведомо не претендует на определяющую или 
исчерпывающую трактовку предмета. Как правило, эссе предполагает новое, субъективно окрашен-
ное  слово  о  чем-либо  и  может  иметь  философский,  историко-биографический,  публицистический, 
литературно-критический, научно-популярный, беллетристический характер. 
На кафедре ТиМ НВП достаточно часто эссе предлагается в качестве задания для самостоятельной 
работы  студентов  под  руководством  преподавателя.  Это  связано,  в  первую  очередь,  с  необходимо-
стью развития способности к анализу научно-учебной информации, познавательной активности обу-
чаемых, самостоятельности творческого мышления, а также совершенствования навыка письменного 
изложения собственных мыслей. 
Вместе с тем, студенты первых курсов часто путают такие формы работы, как эссе и написание 
реферата, такая же ошибка свойственна и некоторым молодым преподавателям, в связи с чем, возни-
кает необходимость боле подробного раскрытия содержания и формы работы над эссе. 
Эссе должно содержать: четкое изложение сути поставленной проблемы, включать самостоятель-
но проведенный анализ этой проблемы с использованием концепций и аналитического инструмента-
рия, рассматриваемого в рамках дисциплины, выводы, обобщающие авторскую позицию по постав-
ленной проблеме. В зависимости от специфики дисциплины формы эссе могут значительно диффе-
ренцироваться. В некоторых случаях это может быть анализ имеющихся статистических данных по 
изучаемой проблеме, анализ материалов из средств массовой информации и использованием изучае-
мых моделей, подробный разбор предложенной задачи с развернутыми мнениями, подбор и деталь-
ный анализ примеров, иллюстрирующих проблему и т.д. 
Таким  образом,  тема  не  должна  инициировать  изложение  лишь  определений  понятий,  ее  цель  – 
побуждать к размышлению. Тема эссе должна содержать в себе вопрос, проблему, мотивировать на 
размышление. Например: «Тождественна ли психика нервной системе?», «Целесообразно ли выделе-
ние коллективного бессознательного в отдельную структуру психики?», «Сравните механизмы фор-
мирования авторитета и псевдоавторитета в воинском коллективе». 
Построение и структура эссе. Построение эссе – это ответ на вопрос или раскрытие темы, которое 
основано на классической системе доказательств. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Бастауыш мектеп және дене мәдениеті» сериясы, № 2 (33), 2012 ж. 
 
153 

жүктеу/скачать 2,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: