Спорттық гимнастика спорттың негізгі түрлерінің бірі; еркін жаттығулар, таянып секіру және снарядтардағы

Спорттық гимнастика – спорттың негізгі түрлерінің бірі; 

еркін жаттығулар, таянып секіру және снарядтардағы 

жаттығуларды қамтиды. 

Қазақстанда

 спорттық 

гимнастика 

1920 жылдардың

 аяғында дами бастады. 

Гимнастшыларды даярлауда В.

Рякшин

, А.

Ершов

, 

Г.

Мещерский

, Қ.

Қуанышбаев

, И.

Муллаев

, В.

Байдин

, т.б. 

жаттықтырушылар көп үлес қосты. Спорттық гимнастикадан 

Н.

Ким

 – Олимпия чемпионы (

1976

), әлем кубогының 

жеңімпазы (

1978

), бірнеше дүркін КСРО чемпионы, 

Н.

Ильенко

 – КСРО-ның абсолют чемпионы (жеке түрінен) 

және КСРО құрама командасының құрамында әлем 

чемпионы (

1984

), Ю.

Цапенко

 – КСРО құрама командасының 

құрамында Олимпиада ойындардың күміс жүлдегері 

(

1964

). Халықар. дәрежедегі спорт шебері Қ.

Қалиева1982 

жылы

 республика чемпионы, халықар. жарыстардың 

жүлдегері болды. 

1987 

жылы

 В.

Люкин

 (

Алматы

) 

Еуропаның

 және КСРО-ның 

абсолют чемпионы әрі КСРО құрама командасының 

құрамында В.

Новиковпен

 (

Алматы

) бірге әлем және 

1988 

жылы

Олимпиада ойындардың чемпионы атанды. 

1991 

жылы

 республика тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдарда 

алматылық Е.

Ерімбетов

, С.

Федорченко

, А.

Дмитренко

, т.б. 

гимнастшы жігіттер бірнеше 

дүркін 

Азия

 чемпионы, 

Азия

 ойындары, ізгі ниет 

ойындарымен қатар, әлем кубогының иегері және халықар. 

турнирлердің жеңімпазы, жүлдегӨнер мен спорт 

     Көркем гимнастика  - отаны Ресей болып табылатын 

айтарлықтай жас және әдемі спорт түрлерінің бірі. Ол әйгілі 

Марин театрының бишілерінің арқасында пайда болды. 

Көркем гимнастика әлемде тез танылды да белгілі спорт 

түрлерінің біріне айналды. 

     Көркем гимнастика – спорт пен өнердің үйлесімді 

қосылуы. Ол әлемге жұмсақтық, жылу және нәзіктік 

сыйлайды. Ол бізге сұлулық символы ретінде қажет.  

    Көркем гимнастика –  қыз баларды  дене – шынықтыру 

тұрғысында дайындық барысындағы негізгі 

құрал. Жаттығулар үйлесімді қабілеттіліктерді, икемділікті, 

ептілікті, жылдамдылықты, төзімдлікті жетілдіруге 

бағытталған. Барлық бұлшық ет топтарының бірқалыпты 

дамуына байланысты қыз балаларда жеңілділік, 

сымбаттылық және қозғалысының 

еркінділігі  қалыптастырылады.  Көркем гимнастикада 

пайдаланылатын музыкалық тәрбиелеу эстетикалық 

тәрбиеге, музыканы естуге және тыңдауға көмегін 

көрсетеді.  

    Негізгі көркем гимнастика жан-жақты үйлесімді дене 

жынықтыруға, денсаулықты нығайтуға, мүсіннің қозғалыс 

функцияларының нығаюына бағытталған. 

     Гимнастикамен балеттің өзара байланысы салдарынан – 

әрбірқозғалыстың үйлесімділігі мен сымбаттылығы 

жетілдіріледі (оның ішінде пластика, ритм, сымбаттылық, 

әртістілік). Кез келген бидіің негізінде базалық және негізгі 

сабақтарды беретін классикалық хореография болып келеді 

(созымдылық, икемділік, күшті жаттығулар). Аталған 

хореография күнделікті өмірде де қажет – жақсы мүсін, 

ырғақты жүріс. Кеңістікте жақсы тұрып  дәлірек бейімделу 

үшін акробатика көмектеседі – кез келген бидің және спорт 

түрінің ажырамас бөлігі. 

     Спорттың аталған түрімен қыз балалр ерте жастан бастап 

айналыса алады. Сымбатты мүсін мен ырғақты жүрі, 

музыканы тыңдау мен түсіну, жалпы адемі болу қабілеттілігі 

тез арада игеріледі.     Бірақта, бұл тек басы ғана. Маңызды 

спорт жетістіктеріне жеткісі келетін қыз балалар өз 

армандарына жете алады. Әлемде спорт неше  түрлі спорт 

түрі бар. Дегенмен, тек қана көркем гимнастика қыз 

балалар үшін шексіз айналысуға рұқсат береді. 

ері болды.

 

Гимнастика спорттың көне әрі белгілі турі екені 

бізге мәлім,гимнастика жаттыгулары журе пайда болган. 

Гимнастика денені ерекше әрі саналы жаттықтыру жуйесін 

көрсетеді. Ол жуйе біздің заманымыздан бурын ежелгі 

грекияда пайда болган. Орта ғасырларда гимнастика умыт 

болғаны да рас,бірақ 14 ғасырда гимнастиканы денені 

жаттықтырудың ең жетістікті турі екені дәлелденді. Көне 

дәуірлерде гимнастиканың негізгі жаттығу кұралы 

гимнастикалык таяқша болған, кейіннен соғынды доп, 

шведтік кереге, брусья т.б пайда болган.Жаттығулар сол 

құралдар Соңғы кездері әлем сайыстарында затсыз өнер 

көрсетілмейді. Топтық орындауларда бірден екі затты 

(мысалы шеңбер мен доп) немесе бір зат (мысалы бес доп, 

бес күрзі) пайданылады. Жеңімпаздар көпсайыста, жеке 

әрбір түр бойынша және топтық жаттығуларда анықталады. 

Қазір оркестрлық фонограммалар пайданылады. Барлық 

жаттығулар сазды сүйемелдеумен орындалады. Ертеректе 

сазды сүйемелдеумен жаттығуларды орындау 

спортышының және жаттықтырушының қалауына 

байланысты қолданылатын. Бірақ, әрбір жаттығу бір жарым 

минуттан аспауы шарт. Сайыс көлемі 13х13 метрлік 

гимнастикалық кілем үстінде өткізіледі. Классикалық 

көпсайыс (4 жаттығу) – олимпиадалық тәртіп. Сонымен 

қатар, жеке біріншілікте өнер кеөрсететін гимнаст 

спортшылар дәстүрлі түрде жеке жаттығу түрлерінен де 

(Олимпиадалық ойындардан басқа) арнайы жүлделі 

орындарға таласады. 

Гимнаст спортшылардың жаттығуларды орындауы отыз 

баллдық жүйемін бағаланады. Бұл тартымды әрі сұлу спорт 

түрлерінің бірі. КСРО-да көркем гимнастика спорт түрі 

ретінде 1940-шы жылдары пайда болды. 1984 жылдан 

бастап – олимпиадалық спорт түріне айналды. Бері 

кездерге дейін тек қыздар спорты ретінде ғана қалыптасқан 

еді, бірақ, ХХ ғасырдың соңына таман жапон 

гимнастарының жігерліктерінің нәтижесінде ер азаматтар 

арасында да сайыстар өткізілетін болды. 

Шымкент қаласын ғана қарастырсақ, қалада баланы көркем 

гимнастикаға баулитын бірнеше мектеп бар. Олар ақылы 

түрде және ақысыз қызмет көрсетеді. Олардың барлығы да 

талапқа сай жабдықталған. Жаттығу әр қайсысында әр 

қалай бірінде 2 сағат, енді бірінде 1,5 сағат өтеді. Ал, біздің 

мектепте жаттығу аптасына 6 рет болады. Қыздарымыз 

күніне 8 сағат жаттығады. Оның 4 сағаты түске дейін, 4 

сағаты түстен кейін өтеді. Менің ойымша бұл жеткілікті. 

Бізде жаттығатын қыздар Халықаралық бәсекелерге 

қатысып жүлделі орындардан көрініп жүр. Алайда, 

оңтүстіктегі көркем гимнастика мәселесі бөлек әңгіме. 

Аудандар мен шалғай жатқан ауыл мектептерінде көркем 

гимнастикаға баулитын үйірмелер жоқ. Көркем 

гимнастиканы былай қойғанда, спортпен шұғылданатын 

жақсы зал жоқ. Жастардың спортқа деген қызығушылығы 

күн санап артып келеді. Осыны ескере отырып, салауатты 

өмір салтын қалыптастыратын, балалардың спортқа деген 

қызығушылығын арттыратын жағдай жасау керек деп 

ойлаймын. 

Қазақстандағы көркем гимнастиканың өркен жаюына не 

жетіспейді? 

Спортшыға алаңсыз дайындалып, нәтиже көрсету үшін 

сапалы жаттығуына жағдай жасалуы керек. Міне, 

гимнастикаға басты жетіспейтіні – осы. Мен Қазақстанның 

көптеген облыстарында болдым. Өкінішке қарай, 

Қазақстанның бірде-бір қаласында талапқа сай жағдай 

жасалмаған. Керек десеңіз, арнайы жабдықталған, дені 

дұрыс зал да жоқ. Өз басым Астанаға келгенде теннис 

кортында таңертең екі сағат, түс қайта үш сағат қана 

жаттығу жасайтынмын. Бұл – жеткіліксіз. Мәскеуде күніне 

сегіз-тоғыз сағатқа дейін жаттығатынбыз. Міне, толыққанды 

жаттығудың уақыты осындай болуы тиіс. Нәтиже талап 

етпес бұрын, осы кемшіліктің орнын толтырып алу қажет. 

Солай бола тұрса да, Қазақстанның гимнасшылары Азияда 

алдыңғы орындарда жүреді. Осы тұрақтылықты сақтап 

қалғымыз келсе, өсіп келе жатқан жастарды уыстан 

шығарып алғымыз келмесе, осы мәселеге жете көңіл 

бөлген жөн. Мен кейде не себепті Еуропадан Мәскеуге 

талапкерлер жаттығу үшін жиі келеді де, біздің елге 

жоламайды деп ойлаймын. Осы сауалдың жауабы әлгі 

айтқан кемшілікке келіп тірелетін секілді. Менің Мәскеудегі 

бапкерім Ирина Винер: “Егер сендердің Астаналарыңда 

жақсы жағдай, зал болғанда, мен қыздармен бірге 

жаттығуға, іріктеу жасауға қуана-қуана келер едім, өкінішке 

қарай, жақсы зал жоқ”, – дейді. Өйткені ол кісіге Астана 

қатты ұнап қалыпты. Болашақта көркем гимнастика үшін 

арнайы залдар дайындалмаса, болашақтан үлкен үміт күте 

алмаймыз. Елбасының өзі халыққа арнаған Жолдауында 

дене шынықтыру мен спорт саласына ерекше көңіл бөліп, 

жағдай жасау керектігін атап өтті емес пе? Сондықтан да 

алдағы уақытта Астана, Павлодар, Ақтөбе, Қарағанды 

секілді ірі қалаларда зал ашу керек сияқты. Ол жақтың 

бапкерлерінің барлығы залдың жоқтығын айтып қиналады. 

арқылы даму жолында пайда болған...