«Статистика»
жүктеу/скачать 253 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Базисті индекс
- Орташа индекс
- Тұрақты құрам индексі
- Ласпейрестің құн индексі
- Таќырып № 12. ¤ндіріс тиімділі статистикасы.
| Негізгі ұғымдар:
Жеке индекстер- әртүрлі элеметтердің жиынтығын өлшеуді сипаттайды, оны құратын бөлік тікелей өлшенбейді. Индекс салмағы – индекстелетін шамалардыөлшеу мақсатына қызмет ететін шама. Базисті индекс – салыстыру базасы болып саналатын кезең деңгейі мен ағымдық деңгейді салыстыру арқылы алынатын индекс. Тізбекті индекс – ағымдық деңгей мен алдыңғы деңгейді салыстыру жолымен алынатын индекстер. Орташа индекс – жеке индекстерден орташа шама үстінде шығарылып алынатын индекс. Өзгермелі құрамның индексі - әр түрлі уақыт кезеңдеріне жататын зерттелетін құбылыстың орташа деңгейінің қатынасын көрсететін индекс. Тұрақты құрам индексі - индекстелетін шамалардың өзгеруі есебінен зерттелетін құбылыстың орташа мәнінің өзгеруін көрсететін индекс. Құрылымдық қозғалыс индексі – зерттелетін құбылыстың құрылымының өзгеруі осы құбылыстың орташа деңгейінің динамикасына әсерін сипаттайтын индекс. Ласпейрестің құн индексі - өнімнің көлемі және құрылысы өзгермеуі кезінде өнімге бағаның өзгеруін көрсетеді. Таќырып № 6. Құбылыстардың арасындағы өзара байланысты статистикалық өлшеу 6.1 Байланысты статистикалық өлшеудің мәні құбылыстардың арасындағы объективті бар байланысты зерттеуде және байланыс моделін құруда Таќырып № 12. ¤ндіріс тиімділі статистикасы. 12.1 Ќоѓамдыќ µндіріс тиімділігі мєні. 12.2 Пайда- кєсіпорын шаруашылыѓы нєтижесініњ негізгі кµрсеткіші. 12.3 Пайдалылыќ -µткен кезењдегі ењбекті пайдалану тиімділігініњ кµрсеткіші ретінде. 12.4 Негізгі ±ѓымдар. Ќоѓамдыќ µндіріс тиімділігін статистикалыќ зерттеу мєні ќоѓамдыќ µндіріс тиімділігініњ жалпы жєне жеке кµрсеткіштерін зерттеу, тиімділіктіњ экономикалыќ талдауын ж‰ргізу жєне жеке факторлардыњ оныњ дењгейіне, динамикасына єсерін айќындау. Экономикалыќ тиімділік - б±л экономикалыќ эффект кµрсеткішініњ жетістік немесе ресурс шыѓындарына бµлінгенде аныќталатын ќатысты шама. Тиімділікті жоѓарылатудыњ негізгі маќсаты – ќосымша шыѓынсыз ќосымша тиімділікті алу. Б±ѓан ресурстар мен аѓымдыќ шыѓындарды ‰немдеу есебінен жетеді. ¤ндірістік жєне шаруашылыќ іс-єрекет нєтижесі кµрсеткіштеріне: жалпы шыѓарылым (валовый выпуск); жалпы ішкі µнім; жалпы ќосымша ќ±н; жалпы ±лттыќ табыс; пайда. ¤ндіріс ресурстары кµрсеткіштеріне жатады: тірі ењбек; ењбек ќ±ралдары; ењбек заттары; Аѓымдыќ шыѓындарѓа жатады: Негізгі µндірістік табыстардыњ ауыстырылѓан ќ±ны (амортизацияныњ жылдыќ сомасы); Материалдыќ айналым ќорыныњ µндірісте пайдаланылѓан ќ±ны (амортизацияны есептемегенде шикізат, материалдар, отын жєне т.б. материалдыќ шыѓындар) Материалдыќ µндірістіњ ж±мысшыларыныњ жалаќы ќоры. Ќоѓамдыќ µндіріс тиімділігініњ ќорытындылаушы кµрсеткішін ќ±ру єдістемесі екі подходќа негізделеді: ресурстыќ подход – µндіріс нєтижесініњ ресурстар сомасына ќатынасы: ЖІ¤ Ѓ рес=–––––––––––––; ОФ+ОбФ+Т М±нда: ЖІ¤-жалпы ішкі µнім; ОФ- ењбек ќ±ралдары; ОбФ- ењбек заттары; Т- µндіріске ќатысу адамдар саны; шыѓындыќ подход – аѓымдыќ шыѓындардыњ тиімділігі µндіріс нєтижесініњ аѓымдыќ шыѓындар сомасына ќатынасымен аныќталады: ЖІ¤ Ѓ рес=–––––––––––––; А+АТ+ЖЌ М±нда: А - амортизация; АТ- аралыќ т±тыну; ЕАЌ- ењбек аќы ќоры. 1.2 ¤ндірістіњ экономикалыќ тиімділігі екі т‰рлі болады: µндірістік – жалпы шыѓарылым, жалпы ќосымша ќ±н – б±л шама абсолюттік, тиімді; шаруашылыќ – пайда, шыѓын- шама абсолюттік, тиімді, тиімсіз. ¤німді сатудан т‰сетін пайда мынаѓан тењ: µнімді сатудан т‰сетін аќша минус µнімніњ толыќ µзіндік ќ±ны. Паданыњ шамасына єсер ететін факторлар келесі факторларѓа тєуелді: q – µнімніњ физикалыќ кµлемі; асс- µнім ассортименті; р – баѓасы; z – оныњ µзіндік ќ±ны; Пайданыњ динамикасы индекстер ж‰йесі кµмегімен зерттеледі: Т±раќсыз ќ±рам индексі, ол 4 факторладыњ єсерінен пайданыњ µзгеру шамасын кµрсетеді. Факторлыќ индекстер тобы, олардыњ барлыѓы т±раќты ќ±рам жєне мына с±раќтарѓа жауап береді: А) µнімніњ физикалыќ кµлемі (q) Б) µнім ассортименті (асс) В) µнімніњ µзіндік ќ±ны (z) Г) µнім баѓасы (р) Рентабельділік µндірістіњ тиімділігі кµрсеткіші ретінде кєсіпорынныњ пайдалылыѓын сипаттайды. Рентабельділік дењгейі – µткен уаќыттаѓы ењбек нєтижелігін сипаттайтын ќатысты шама. Рентабельділік дењгейі ќойылѓан маќсатќа ќарай кµптеген єдістермен есептеледі жєне єр жаѓдайда белгілі бір экономикалыќ сипаттаманы алады. ¤німніњ рентабельділігі – сатылѓан µнімніњ єр аќша бірлігінен алынатын пайданыњ кµлемін сипаттайды. Ќорлар рентабельділігі – µндірістік ќорлардыњ 1 аќша бірлігінен алынатын пайданыњ кµлемін сипаттайды. Сатылу рентабельділігі – сатылѓан µнімніњ 1 аќша бірлігінен алынатын пайданыњ кµлемін сипаттайды. Кєсіпорынныњ рентабельділігі – кєсіпорынныњ барлыќ активтерініњ 1 аќша бірлігінен алынатын пайданыњ кµлемін сипаттайды. жүктеу/скачать 253 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|