ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

asaui  пана  болмас,  ж алгыз  бие  саба  болмас;  Д ет ц  сау  болса,  жарлымын 
деме; Ж олдасыц  көп  болса,  жалгызбът  деме; Аспанда  кун жалгыз,  жерде 
гун  жалгыз;  Ж алгыз  ж үріп  жол  тапцаниіа,  көппен  бірге  адас т.б.  мақал- 
мэтелдер адамдар  кауымдастығының өміршеңдігі үш ін аса қажет «бірлік», 
«ынтымақтастық»,  «татулық»  сияқты концептуалды үғымдар төңірегіндегі 
логика-философиялық  ойды  таңбалайтын  лингводидактикалық  мазмүнды 
қүраушы тілдік модельдер. Сонымен қатар олар -  элемнің паремиологиялық 
бейнесінде  бекіген  топтасы п  тірш ілік  етуге  қатысты  нақты   жағдаяттың 
суретті  сипаттамасы.  Ол  суретті  сипаттама  тіл  иесінің  қандық-туыстыққа 
негізделген  тек  жайындағы  түсінігін,  қауым  арасындағы  жеке  түлғаның 
орнын Егіз аттан жыгылса,  басын сүйер агасы,  ж алгыз аттан жыгылса, 
неге  келер  шамасы?  Түйем  ж алгыз  деп  түзга  үйретпе,  үлым  ж алгыз  деп 
асца үйретпе -  деп тура немесе жанама түрде астарлап жеткізеді.
Бірақ  жалғыздық  жаман  болғанымен,  жалғыз  барлық  уақытта  жаман 
емес.  Сонымен қатар коптен, жалпыдан ерекше, дара түлға ретінде жекелік 
үғымды білдіретін когнитивтік бірлік ретінде танылады.  Ж алғыз жэне жеке 
сөздері лексика-семантикалық бірлікретінде бір деңгейдегі мағыналас сөздер 
болғанымен, белгілі бір үлггьщ тілдік-мэдени контексіндегі ментальды бірлік
-  концепт ретінде кейде бір-бірімен сәйкесе бермейді.  «Жалғыздық-жаман, 
бірақ жекелікке қол жеткізсе, ол -  жақсы. Жекелік, бір жағынан жалғыздың 
шыңдалуы,  көппен  тайталас  үстінде  қалыптасуы»  деген  концептуалдық 
идея жатады.
Ж алгыз аттыц пайдасы көп, ж алгыз ердің айласы көп; Ж алгы з іиапцан 
am жүйрік; Ж алгыз атты ж арыстан цалмас; Көп царттың іиіінде жалгыз 
бала  дана  болар  тэрізді  мақал-мәтелдерді  паремиологиялы қ  деңгейдегі 
«Жалғыздық»  концептісін жасауға қатысатын тілдік модельдер деп тануға 
болады.
Қ оры та  ай тқан да,  ғал ам н ы ң   т іл д ік   б ей н есін ің   парем и ологи ял ы қ 
фрагментінде «Жалғыздық -  жаман, бірақ жекелікке, дербестік пен озықтыққа 
қол жеткізсе,  ол -  жақсы.  Жекелік,  даралық,  дербестік жалғыздың  көппен 
тайталас  үстінде  шыңдалуы,  жалғыздың  жеңімпаз  рухының  қалыптасуы» 
деген  концептуалдық  идея  «Жалғыздық»  концептісінің  арқауын  қүрайды 
дегіміз келеді.
ӘДЕБИЕТТЕР  ТІЗІМІ
1  Колесов, В.  В.  Концепт  культуры:  образ-понятие-символ // Вестник 
C-Петербургского университета,  1992  Серия 2, Вып 3.
2  К үш таева,  М.  Т.  «Тары»  концептісінің  семантикалық  қүрылымы 
мен лингвомэдени мазмүны.  Канд.  дис.  қолжазба.  -  Алматы,  2002.  -  192 б.
3  М аслова, В. А. Лингвокультурология. -  Москва,  2001.  -  208 с.
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
73

4 
Лихачев, Д. С. Концептосфера русского языка // Известия АН.  Серия 
литературы и языка.  Том 52.  №   1,  1993.  -  79 с.
Қазақ гуманитарлық заң университеті,  Астана қ.
М атериал 28.04.14 редакцияға түсті.
Б.  Б. Динаева
Концепт  «О диночество»  в  паремиологическом  фонде  казахского 
языка
Казахский гуманитарно-юридический университет,  г.  Астана.
М атериал поступил в редакцию 28.04.14.
В.  В.  Dinaveva
The  concept  o f  “Loneliness”  in  proverbs  and  sayings  of the  Kazakh 
language
K azakh Hum anitarian Law University, Astana.
M aterial received on 28.04.14.
В   ст ат ье  р а с с м а т р и ва ю т с я   я зы к о вы е  м о д ели   ст р укт ур  
пословиц  и  поговорок  казахского  язы ка,  раскры ваю щ ие  концепт  
«Одиночество».
74
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ
The given paper considers linguistic modules o f  structures o f  Kazakh 
proverbs and sayings revealing the concept  ‘'Loneliness”.

ӘОЖ 373.412.2:371.3
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
75
А. Ж. Досанова, А. А. Жумабекова
ШЕТ ТІЛІН ҮЙРЕТУ ҮРДІСІНДЕ ҚОЛДАНЫЛА ТЫН 
АҚПАРАТТЫҚЖЭНЕ КОМПЬЮТЕРЛІК 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК 
МАТЕРИАЛДАРЫН ЖАЛПЫЛАУ ЖЭНЕ БЕЙІМГЕ 
КЕЛТІРУ
Б ул 
MciKfmada 
компъютерлік  технология,  интернетті  цолдану 
ж эне  иіет  тілін  оқытуда қолданылатын  цашьщтыцтан  оқытудың 
кеіібір әдіст ері жайлы  қарастырылады.
Білім беруде жаңа ақпаратгық технологиялардың қолданылуын зерттеу 
көрсеткендей, шет тілдерін үйрену кезінде оларды барынша тиімді пайдалану 
келесі  ретте  түсіндіріледі.  Қазіргі  танда  Интернет  тілді  үйренудің  негізгі 
электрондық қүралы болып табылады. Ол шет тілдерді, ең бастысы, ағылшын 
тілін  оқытуда  танымал  қүралдардың  біріне  айналды.  Оның  ресурстарын 
пайдалану  әдістемесі  арнайы  ағылшын  тіліне  арнап  әзірленген  [1].  Ш етел 
тілдерін оқыту барысында Интернет келесі жағдайларда іске қосылуы мүмкін: 
студенттер мен оқытушыларды сабаққа дайындау кезінде ақпаратты іздестіру 
(Интернет  жылдам  іздеп  табады,  уақы тты   үнемдейді  жэне  дерекөздерді 
көптеп табуға мүмкіндік береді); тілі тасымалдаушылармсн синхронды (on­
line)  немесе асинхронды (off-line)  коммуникация,  тақырыптық формударда, 
кашыктыктан оқыту чаттарында қарым-қатынас жасау халықаралық деңгейде 
дипломды мамандар атануға мүмкіндік береді [2]. Оқытушы келесі жағдайларда 
Интернет-технологияларды пайдалана алады: қосымша материалды іздестіру
-  оқытуш ы  мамандандьфылған  сайттарға  жүгініп,  көптеген  материалдар 
таба алады; сабаққа дайындалу -  лексикалық жаттығуларды қүрастьфу үшін 
электрондық  сөздіктерді  пайдалану  шет  тіліндегі  сөздерді  түсіндіру;  жеке 
мэселелерді тексеру -  студенттердің факс, e-mail немесе іскерлік хаттар жазуы 
жэне оны жауап алу мүмкіндігінде электрондық күйде жөнелту; эдістемелік 
жүмысты жетілдіру -  кәсіби бағдарламалардың көмегімен аудиоматериалдар 
бойынша оқу қүралын жасау  [3].
Арнайы компьютерлік бағдарламаларды пайдалану шете л тілін оқьпудың 
интегралды  бірлігіне  айналады.  Технологиялардың  осы   тобына  мынадай 
м ам андандьф ы лған  бағдарламаларды   жатқызуға  болады:  компью терлік 
курстар  (Reward, The Business).  Электрондық сөздіктер мен аудармашылар 
(M acmillan English Dictionary, Prompt), кәсіби софт (презентациялар, слайд-

шоулар дайындауда пайдаланылатын Pow erPoint багдарламасы), оқытушыға 
өз тестілерін жасауға мүмкіндік беретін тест қабықш алары  [4].
Компьютерлік  бағдарламалар  студенттерге  жеке  эдістерді  қолдануға 
мүмкіндік береді: юмпьютермен қалағаньшша жұмыс істеуге болады. Заманауи 
компьютерді  педагогикалық  функцияларды  орындауга,  нақты  білімдерден 
қүрауга жэне диалог кезінде студентке білім беруге қабілетті жабдық ретінде 
қарастыра  отырып,  оқыту  үдерісінде  оны  пайдаланудың  келесі  тэсілдерін 
атап  көрсетуге  болады:  1)  компьютер  оқытушының  көмекшісі  ретінде;  2) 
компьютер  оқытушы  ретінде;  3)  компьютер  білім  көзі  жэне  студенттердің 
білімін «бағалаушы» ретінде. Компьютерлік, атап айтқанда, мультимедиалық 
оқьпу қүралдарын пайдалану компьюгердің экраньша анимацияланған мэтінді 
ғана  емес,  сондай-ақ  дыбысты,  иллюстрацияларды,  видео-қатарды  шығару 
арқылы көрнекілік қағидасын барынша іске асыруға мүмкіндік береді  [5].
Д ы бы сты қ,  гр аф и кал ы қ,  ан и м ац и я л ы қ   ж эн е  м э т ін д ік   әсер л ер д і 
үйлестіру  арқылы  замануи  лингвистикалық,  технологиялық,  эдістемелік 
ж эн е  п ед аго ги к ал ы қ   т ех н о л о ги я л ар д ы   іске  асы ры п ,  б ел сен д і  т іл д ік  
ортаға  енуге  болады.  Мультимедиалық  қүралдар  жекелеген  студенттердің 
қызығушыльщтары мен мүмкіндіктеріне орай, оқытушыға оқу жоспарларын 
түзетуге мүмкіндік береді.
О қы ту  ф о р м ал а р ы н ы ң   ал у ан   т ү р л е р і  бар:  қ аш қ ы т ы қ т ан   оқы ту 
(distance  learning)  -   И нтернет  компьютер,  телевидение,  радио  көмегімен 
студенттің білім алуы;  қаш ықтықтан оқыту  (distance teaching) -  «алыстан» 
оқыту;  қаш ықтықтан  блім  беру  (distance  education)  -   араларында  тікелей 
байланыс  болмаған жағдайда,  оқытушы  мен  студенттің  еңбегін үйлестіру; 
телеоқыту  (teleteacliing)  -   жер  серігін  (спутник)  немесе  телевидениенің 
басқа да  нүсқаларын  пайдалана  отырып  оқыту  (teaching by  network)  -  тек 
қана  Интернет  арқылы  оқыту;  телематикалық  оқыту  (telematic  education)
-  ақпартты қ  қүралдарды ң  бүкіл  гам м асы н  пай дална  оты ры п,  оқы туға 
қатысатын барлық адамдардың іс-қимылын үйлестіру  [6].
Қашықтықтан ашық оқытуды енгізудің ықтимал үші түрі бар. Алғашқы 
эдіс  (www  -  іске  асыру)  заманауи  www  технологияларды  пайдаланумен 
байланысты,  мүнда  оқу  материалдары   мультимедиа  бейнесінде  (мэтін, 
д ы б ы с ,  гр а ф и к а ,  б ей н е  к о м б и н ац и я л а р ы ,  қ о с ы м ш а л а р г а   а р н а л г а н  
гипермәтіндік  сілтемелері  бар  анимациялар  жэне  түсініктемелер).  Екінші 
эдіс  (E-mail - іске асыру)  электрондық хаттар түрінде мэтін алмасу  арқылы 
қарапайым компьютерлік байланысты пайдаланумен байланысты.  Үшінші 
эдіс  (қүрамдастырылган)  нақты  бір  багдарламалық  ж асақтамага  тәуелді 
етпей, электрондық поштамен оқу материалын беру арқылы гипермэтін мен 
бейнені ішінара пайдалануды қарастьфады  [7].
Компьютер  мен  мультимедианың  жогарьща  аталган  мүмкіндіктеріне 
қарамай, оқу үдерісінде олар жеткіліксіз пайдаланылады. Көбіне компьютер
76
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

и н ф о р м а т и в н ы ,  бағдарламалау  тітілдері  мен  кең селік  қосы м ш аларды  
ү й р е н у ге   п а й д а л а н ы л а д ы .  М ү н ы ң   б ір   с е б е б і  ш ет е л   т іл ін   о қы ту д а 
пайдаланылатын  әдістемеден  жэне  педагогтардың  дайндығынан  көрінеді. 
Ж аңа  эдістем ені  енгізу  бағдарламаны  қайта  қарауға  ж эне  оқытуш ының 
р ө л ін   өзгертуге  әкеледі.  К өб ін е  п ед агогтар  кертар тп ал ы қтан   н ем есе 
кэсіби  дайы нды ғы   ж еткілікті  болмауынан,  осы ндай  өзгерістерге  дайы н 
болмай  шығады.  Ж аңа  ақпараттық  технологиялар  еңбек  сапасына  жэне 
педагогтардың біліктілігіне жоғары талаптар қояды.
Т іл д ік   п ә н д е р д і  о қы ту  б а р ы с ы н д а   г у м а н и т а р л ы қ   м а м а н д ы қ т а  
оқитын  студенттердің  ақпараттық  мәдениетін  қалыптастыру  барысында, 
қаш ықтықтан оқытудың рөлін айқындау  мен анықтау  қашықтықтан  оқыту 
м ен  оны ң  ф орм алары н  бары н ш а  толы қ  қарасты руды   қаж ет  етеді  [7]. 
Қаш ықтықтан  жүргізілетін  ш ығармаш ылық  жүмыс  креативті  бағытқа  ие 
білім беру үдерістерін ұйымдастырудың белгілі бір қағидаларына негізделеді. 
Қашықтықтан оқыту білімді қүрастырудың телекоммуникациялық әдістерін 
пайдалануға мүмкіндік береді, мүнда бір ақпараттық дереккөзі жоқ, оқытудың 
бағы ты   м атери алға  ем ес,  қаш ы қты қтан   ж ү р гізіл етін   ш ы ғарм аш ы лы қ 
эдістердің көмегімен жүргізіледі  [7].
Қашыктыктан оқыгуда өзін шығармашылық түрғыдан білдіру жағдайлары 
едәуір кең болып келеді. Мәселен, барльщ тілек білдірунгілер үнгін студенггерге 
өздерінің  ш ы ғармаш ы лы қ  өнім дерін  көрсету  мүм кіндігі  элеуетті  Web- 
көрермендер  санын  үлғайтады,  мүның  өзі  шығармашылық  мүмкіндіктерді 
бағалау мүмкіндікгерш жасайды. Студенггің өзіндік білім алудағы белсенділігін 
күшейту үшін, оқу үдерісінің барльщ эдістемелік деңгейлерінде тандау жүйесі 
қарастырылған: өзіндік білім мақсаттарын қойғанда, түрлі білім салаларында 
сабақтың басым бағыттарын,  оқыту  формалары мен қарқындарын тандауда. 
Гуманитарлық пәндерді қашықтықтан оқыту үнгін, телею нференциялар оқу 
үдерісінің ажыралмас бөлігі болуы тиіс Телеюнференцияны ұйымдастырғанда, 
алуан  түрлі  офф-лайндық  конференциялар  (off-line)  мен  онлайндық  чаттар 
(online)  түріндсгі  классикалық,  сондай-ақ,  Web-беттердегі  «қонақ  кітап» 
түріндегі  ерекше  формаларды  иайдалану  қажет.  Телеконференция  өткізу 
кезінде  негізгі  бағалау  критерийлері  мынадай  болыи  келеді:  иікірсайысқа 
қатысудьщ  жалиы  белсенділігі  (сөз  сөйлеу  саны);  иікірсайыс  тақьфыбында 
сүрақ  қоя  білуі;  сүраққа  жауап  бере  алуы,  дәлелдеуі;  ақпаратты лығы , 
ақпараттық алғашқы дереккөздерін білуі; басты ойды атап корсете алуы.
А ғы л ш ы н   т іл і  са б а қ та р ы н д а   ж эн е  қаш ы қ ты қ тан   оқы ту  кезін д е 
оқу  ү д е р іс ін е   И н т е р н е т к е   ж ү м ы с  п р а к т и к а с ы н   ен гізу   а д а м за т т ы ң  
мәдение  қүндылықтарымен  жақындасуға  ж эне  заманауи  адамға  қажетті 
қызығуш ылықтар  аясын  кеңейтуге  мүмкіндік  береді,  қаж етті  ақпаратты 
таңдау  ж эне  ж елімен  қарым-қатынас  жасау  барысында  коммуникативтік 
дағдыларын дамытуға ықпал етеді.
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
77

78
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ
ӘДЕБИЕТТЕР  TI3IMI
1  Воронина,  Т.  П.,  Кашицин,  В.  П.,  М олчанова,  О.  П.  Образование 
в  эпоху  новых  информационных  технологий:  М етодологические  аспекты. 
- М .,  1 9 9 5 .-2 0 3   с.
2 Гершунский, Б. С. Компьютеризация в сфере образования. Проблемы 
и перспективы. -  М.  :  Педагогика,  1987.  - 2 6 3   с.
3  Д м и тр и ева,  Е.  И.  Д идактические  возм ож н ости  ком пью терны х 
телек ом м ун и к ац и он н ы х  сетей   д ля  об учени я  и н о стр ан н ы м   язы кам   // 
Иностранные языки в школе.  1997, №  4.
4  П олилова,  Т.  А .,  П оном арева,  В.  В.  Внедрение  компью терных 
технологий  в  преподавание  иностранных  языков  //  Иностранные  языки  в 
школе.  1997, №6.
5  Беркимбаев, К.  М. Информатика.  Учебное пособие.  -Алматы,  2013.
-  2 2 0   б.
6 Машбиц, Е. И. Психолош-педашгические проблемы компьютеризации 
обучения. -  М.  :  Педагогика,  1998.  -   192 с.
7  Полат, Е.  С.  Новые  педагогические  и информационные  технологии 
в системе образования.  -  М.  :  Академия,  1999.  -  224  с.
“Түран-Астана” университеті,  Астана қ.
М атериал 28.04.14 редакцияга түсті.
А. Ж. Досанова, А. А  Ж умабекова
О б о б щ е н и е   и  а д а п т и р о в а н и е   м е т о д и ч е с к и х   м а т е р и а л о в  
информационных  и  компьютерных  технологий  в  процессе  обучения 
иностранному языку
Университет “Туран-Астана”,  г.  Астана.
М атериал поступил в редакцию 28.04.14.
A.  Zh.  Dosanova, A. A.  Zhumabekova
G en eralization   and  adaptation  o f  m eth od ical  m aterials  fo r  u sin g 
inform ation and com puter technologies in the process of teachingthe foreign 
language
“Turan-Astana” University, Astana.
M aterial received on 28.04.14.
В   данной  статье  рассмат риваю т ся  вопросы  компьютерных 
т е х н о л о г и й ,  и с п о л ь з о в а н и е   И н т е р н е т а   и  н е к о т о р ы е   виды  
дистанционного обт ения преподавания иностранных языков.

This article discusses the issues o f  computer technology, the use o f  the 
Internet and som e distance learning foreign  language teaching.
УДК 81'373:  070.2
К.  С. Ергалиев, Е. Б. Асанбаева
ОСОБЕННОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ 
ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИХ ЕДИНИЦ В 
ЗАГОЛОВКАХ КАЗАХСТАНСКИХ,  РОССИЙСКИХ И 
АМЕРИКАНСКИХ ГАЗЕТ
Статья посвящена исследованию прагматического потенциала 
фразеологических единиц, пот ребляем ы х журналистами в заголовках 
ст ат ей.  В   р а б о т е   р а с с м а т р и в а ю т с я   важ нейш ие  асп ект ы   в 
истории  развит ия  фразеологии  в  м ировой  лингвистике,  а  такж е 
особенности  данного  раздела  язы кознания  в  казахской,  русской  и 
английской лингвистике.  Основываясь на исследовательские работы 
вы дающ ихся  т ены х  мира,  в  данной  работ е  определены  основные 
функции  фразеологических  единиц,  где  особое  внимание  уделяет ся 
той стороне рассматриваемых языковых средств, которая до этого 
момента не исс.іедовалась  долж ным образом,  когнитивной  природе 
в  этническом аспекте.
Успешность продаж определенного товара на рынке напрямую зависит 
от его внешнего вида: продукция, красиво упакованная в красочную обертку, 
находит  своих  потенциальных  покупателей  куда  более  часто,  нежели  та, 
чей  внешний  вид  не  так бросается  в  глаза,  хоть  и  не  уступает  по  качеству 
содержимого.  Данная закономерность не обходит стороной и публицистику. 
Здесь  в  роли  потенциального  покупателя  вы ступает  читатель,  который 
приобретает  «товар»  -   публицистическую  статью,  а той  самой  “красочной 
оберткой”,  глядя  на  которую  он  делает  выбор,  является  заголовок  данной 
статьи. Ведь, как установили психологи, около 80% реципиентов, читая газету, 
обращают внимание исключительно на заголовки и лишь затем останавливают 
свое внимание на тех статьях, чьи заглавия сумели их заинтересовать.
«Заголовок  является  уникальным  типом  текста.  Он  имеет  целый  ряд 
функций, которые специально диктуют свою форму, содержание и структуру. 
О н  кратко  обобщ ает  всю  историю ,  о  которой  повествуется  в  статье,  в 
минимальном количестве слов и привлекает читателя к тексту»  [1,  13].
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
79

Н есм отря  на  то,  что  основной  функцией  заглавия  служ ит  краткое 
информирование читателя о  содержании статьи,  в  настоящее  время  в  мире 
публицистики,  где  сосущ ествую т  сотни,  а  то  и  ты сячи  периодических 
изданий,  идет  настоящ ая  «борьба»  за  читательски й  интерес.  О братим 
внимание  на  историю  образования  данной  структуры  газетного  текста: 
согласно исследованиям ученых Р. Е. Гарст и Т. М. Бернштейн, изначально в 
американских газетах не было заголовков, потому что тогда реципиенты, как и 
ожидается, читали их от корки до корки. И  лишь со временем, как только число 
периодических изданий увеличилось, вследствие чего адресатов, читающих 
газету (или журнал) полностью стало меньше, редакторы начали использовать 
«краткое содержание статьи» в самом его начале, выделенным, как правило, 
крупным  или  жирным  шрифтом  [2].  Таким  образом,  заглавие  постепенно 
начало выступать приманкой при “охоте” на читательское внимание.
В современной публицистике журналисты пускают в ход всевозможные 
я зы к о в ы е   (и  н е я зы к о в ы е )  с р е д с т в а ,  д а б ы   с д е л а т ь   за гл а в и е   б о лее 
привлекательным.  Одним  из  таких  часто  используемых  средств  являются 
фразеологизмы.
В  лексическом  составе  языка  фразеологизмы  занимают  значительное 
место,  так как они образно  и точно  передают  мысль,  отражают различные 
стороны  действительности.  Фразеологизмы  по  больш ей  части  не  только 
обозначают  определенное  явление  действительности,  но  и  характеризуют 
его, даю т ему определенную оценку.
Как  говорил  А.  В.  Кунин,  крупнейш ий  специалист  по  фразеологии 
ан гл и й ск ого  язы ка:  « Ф р а зе о л о ги я   -   это  с о к р о в и щ н и ц а   я зы к а»   [3]. 
Фразеологизмы не только помогают сделать речь эмоциональной и наиболее 
выразительной,  но  также  отражают  культуру  и  быт  языка  того  или  иного 
народа.  Фразеологизмы часто носят ярко  национальный характер.
В мировой лингвистике на протяжении многих лет не сложилось единого 
мнения  о  том,  что  такое  фразеологизм.  Одни  исследователи  (JI.  П.  Смит,
В.  П.  Ж уков,  В.  Н.  Телия,  Н.  М.  Ш ан ский  и  др.)  вклю чаю т  в  состав 
фразеологии устойчивые  сочетания,  другие  (Н.  Н.  Амосова,  А.  М.  Бабкин, 
А.  И.Смирницкий  и  др.)  -   только  определенные  группы.  Так,  некоторые 
лингвисты  не  включают  в  разряд  фразеологизмов  пословицы,  поговорки 
и  крылатые  слова,  считая,  что  они  по  своей  семантике  и  синтаксической 
структуре  отличаю тся  от  ф разеологических  единиц.  В.  В.  В иноградов 
утверждал:  «Пословицы  и  поговорки  имеют  структуру  предложения  и  не 
являются семантическими эквивалентами слов»  [4].
Ш вейцарский  лингвист  Ш.  Балли,  считаю щийся  основоположником 
теории фразеологии, впервые систематизировал сочетания слов в своей книге 
«Французская стилистика», куда включил главу о фразеологии. Он выделил 
несколько типов словосочетаний  [5,  69]:
80
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

1.  свободные словосочетания (les groupements libres) -  сочетания слов, 
лишенные устойчивости, распадаю щ иеся после их образования;
2.  привычные  сочетания  (les  groupm ents  usuels)  -   словосочетания  с 
относительно  свободной  связью  компонентов,  допускаю щ ие  некоторые 
изменения,  например,  une  grave  m aladie  -   серьезное  заболевание  (une 
dangereuse,  serieuse maladie -  опасное,  серьезное  заболевание);
3.  фразеологические  ряды  (les  series phraseologiques)  -  группы слов,  в 
которых два понятия практически сливаются в одно целое.
В  дальнейш ем  Ш.  Балли  пересмотрел  свою  концепцию  и  приш ел  к 
мнению, что привычные сочетания и фразеологические ряды являются лишь 
промежуточными типами сочетаний. Вследствие чего он выделил только две 
основные группы сочетаний:
1.  свободные сочетания;
2. фразеологические единства, т.е. словосочетания, компоненты которых, 
постоянно употребляемые в данных сочетаниях для выражения одной и той 
же мысли, утратили всякое самостоятельное  значение.
Как говорил А. В. Кунин, фразеологические единицы -  это устойчивые 
с о ч е т а н и я   с л о в   с  о с л о ж н е н н о й   с е м а н т и к о й ,  не  о б р а з у ю щ и х с я   по 
порождающим структурно-семантическим моделям переменных сочетаний. 
Они  заполняют  лакуны  в  лексической  системе  языка,  которая  не  может 
п о лн остью   об есп ечи ть  наи м ен ован и е  п озн ан н ы х  человеком   (новы х) 
сторон  действительности,  и  во  многих  случаях  являются  единственными 
обозначениями  предметов,  свойств,  процессов,  состояний,  ситуаций  и т.д. 
Образование фразеологизмов ослабляет противоречие между потребностями 
м ы ш ления  и  ограниченны ми  лексическими  ресурсами  языка.  В  тех  же 
случаях, когда у  фразеологизма имеется лексический синоним, они обычно 
различаются в стилистическом отношении  [3,4].
А И. Р. Гальперин называет фразеологические единицы (ФЕ) «сочетанием 
слов, в которых значение целого доминирует над значением составных частей 
или,  иными словами,  значение  целого  сочетания не  совсем точно,  а иногда 
и совсем не выводимо из суммы составляющ их это сочетание частей»  [6].
Что касается зарубежной лингвистики, основной проблемой в спорах ученых 
является  вопрос  о  рассмотрении идиом  отдельно  от  фразеологизмов.  Группа 
лингвистов во главе с A. Naciscione [7] разделяют эти два языковых средства друг 
от друга  основываясь на их семантику и структуру, тогда как А. В.  Кунин  [3],
Н. Buiger [8], A. Langlotz [9], Ch. Fernando [10] считают правильным рассматривать 
идиомы   лиш ь  вариацией  ф разеологических  единиц,  образовавш ихся  в 
ходе  дискурса.  Ч.  Фернандо  использует  термин  «обычная  грамматическая 
трансформация» и заявляет, что идиомы, будучи частью языковой системы, не 
могут далеко отдалиться от изначального фразеологического значения, так как 
по сути являются лишь их обычной вариацией [10,  54].
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: