Таќырыбы: Жаќып Аќбаевтыњ љмірі мен тарихи-саяси кљзќараст
жүктеу/скачать 299,5 Kb.
|
Дип.-Ж.-Ақбаевтың-өмірі-мен-қоғамдық-саяси-қызметі
| Ф-ОБ-001/033
Бұл арада қызықтысы, «хұқ» терминінің субъективті құқық мағынасында қолданылуы ғана емес, сонымен қатар бұл сөздің жазылуы да өзгерген. Ол түрік тілі фонетикасының ерекшеліктеріне бейімделген. Шынына келгенде, «хұқ» сөзін қолдану да , айту да өте қиын, «хақ» әлдеқайда ыңғайлы. Сондықтан «хақ» термині қабылданған. Бұл араб сөзінен алынған термин қазақ тіліне әуел бастан осылай сіңісіп кетті. Бірақ арабтың құқық ұғымы – хұқұқ түріктің «төру» деген нағыз құқық ұғымын алмастыра алмады. Барлық айтылғандардың қарастырылып отырған проблема тікелей қатысы бар. Ж. Ақбаевтың қазақ қоғамындағы объективті құқық ұғымы туралы айта келіп, түркі тілдес халықтардың құқылық жүйесіне мәлім «Төру» ұғымын да, арабтардан алынған «хұқық» ұғымын да ғасырдың өзінде –ақ Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың қолдануынан шығып қалғанын негізге алып жауап қайтаруға болады. Екінші сұраққа жауап мынадай: «хұқық» түркі мемлекеттері өмір сүрген кезеңде де, қазақ мемлекеттегі пайда болған кезде де объективті құқық ұғымы ретінде қабылданған жоқ. Бірақ өзінің әлеуметтік мәніне сәйкес келетін құқылық жүйесі болмайынша, объективтендірілген құқығы болмайынша, кез келген мемлекет өмір сүре алмайды. Объективті құқықтың қалыптасу мен құқылық нормалар жүйесі ретінде өмір сүруін, сөз жоқ, қоғамдық сана қабылдап, белгілі бір ұғымдық көрініс табады. Одан әрі абстрактілі, жалпы құқық ұғымы қазақ халқының құқылық санасына жайлап қалыптасып, белгілі бір ұғымдық рәсімге ие болды. Сонан соң бұл ұғым оларға қайдан алынғаны белгісіз түрде кездейсоқ күштеп таңылған жоқ. Ол қоғамдық қатынастарды жалпы қоғамның және жеке алғанда әркімнің игілігін қамтамасыз ететін бағытта реттеп отыратын мемлекеттік нұсқаулардың әділетті, дұрыс сипаты туралы табиғи түсініктерден туындаған. Басқаша айтқанда, негізінен көшпелі өмір салтын ұстанған қазақтардың құқықты қоғамдық өмірді дұрыс жолға салатын құрал деп білгені табиғи нәрсе болатын. Қазақ қоғамында қолданылған нақ объективті құқытың «Ақ жол» деп қабылданғаны сондықтан болар. Мұны мақұлдап жауап қайтаруға салмақты негіздер бар. Қазақтарда «жол» ұғымы өте кең мағынада қолданылады. Қазақ 49 жүктеу/скачать 299,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|