Тақырыбы: Мутациялық зақымданудың тікелей коррекция (түзетілу) жолымен репарациялануы. Генетикалық рекомбинацияның механизмдері
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
Барат Динара БТ 18-19. СӨЖ5. Мол.био
- Бұл бет үшін навигация:
- ДНҚ репликациясы қателігінің репарациясы
- SOS репарация
| Пострепликативті репарация
Ағзада немесе жасушада жарықтық және эксцизиялық репарация механизмдері жұмыс істемей қалған кезде келесі бір репарация типі – пострепликативтік репарация іске қосылады. Егер ДНК – дағы барлық кемістіктер репликацияға дейін жойылмаса, онда ДНК-дағы бастапқы екі тізбектің біреуінде сол бұзылған учаске (тиминдік димер) сақталып, оған комплементарлы екінші тізбек қалыпты күйінде қалады. Репликация кезінде бұзылған учаскесі бар тізбекке комплементарлы түзілген жаңа тізбекте сол тиминдік димерге қарсы тесік ашық жер қалады, ал екінші тізбекке сай түзілген жаңа тізбек қалыпты жағдайда синтезделеді. Бұдан кейін, бұзылған учаскенің пострепликативтік репарациясы жүреді: 1 – RecA белогының молекуласы ашық қалған учаскеге жалғанады; 2 – RecA белогының бақылауымен рекомбинация жүреді, яғни бастапқы екінші тізбектің комплементарлы бөлігін, бірінші тізбектегі ашық жерге орналастырады; 3 – комплементарлы бөлігі алынған бастапқы екінші тізбектің бос қалған жері репликация кезінде толықтырылады. Қосылған жаңа учаскелер мен ескі тізбектердің ұштары лигаза ферментінің көмегімен жалғанады. ДНҚ репликациясы қателігінің репарациясы ДНҚ репликациясы кезінде жұптасудағы қателіктер жиі кездеседі. Мисмэтч- репарация жаңа тізбектерде AT немесе ГЦ комплементарлығы бұзылуынан болатын қателерді түзейді. Бұл репарация кезінде ферменттер ДНҚ – ның «ескі» тізбегін «жаңа» тізбектен оңай ажырата алады және жаңа түзілген тізбектегі қателерді қалпына келтіреді. Бұл феноменнің негізінде аналық тізбектегі ГАТЦ қатарларындағы адениндер реликация аяқталысымен метилденеді.Сондықтан , келесі репликациялану циклінде аналық және жаңа түзілген тізбектер ажыратылады, себебі жаңа тізбектегі адениндер репликация аяқталғанға дейін метилденбеген күйінде болады. Нақ осы кезде ферменттер қателерді түзетеді. Репарацияның бұл механизмі жұмыс істемеген жағдайда, репарациялық тағы бір жүйе іске қосылады. Бұл кезде ДНК – ң жаңадан түзілген тізбегіндегі ГАТЦ нуклеотидтері жүйесіндегі адениннің метилденуі жүреді. Бұл әрекет арнайы метилаза ферментінің қатынасуымен іске асырылады. Ішек таяқшасында репарацияның мисмэтч жүйесі бойынша іске асырылуы 4 геннің бақылауымен түзілетін белоктарға байланысты. Олар Mut H, Mut L, Mut S және Mut U. Mut U – UvrД немесе хеликаза ІІ – нің гені. Mut S белогы мисмэтч учаскесін таниды (нуклеотидтердің комплементарлы емес учаскесін) және онымен байланысады. Mut S белогымен Mut L белогы және Mut H белогының екі молекуласы байланысады. SOS репарация SOS – репарация “сына сынамен шығарылады” деген принципке сәйкес келетін репарацияның таңқаларлық, ерекше типі болып саналады. SOS – репарация кезінде өте көптеген жаңа мутациялардың (трансзицилар мен трансверсиялар) пайда болуын қамтамасыз ететін механизмдер іске қосылады. Жасушада синтезделген арнайы белоктар ДНК – полимеразалармен бірігіп мутантты ДНК тізбегіне сәйкес комплементарлы жаңа тізбек синтездейді. Нәтижесінде, ДНК – ның жаңа синтезделген тізбегінде бастапқы тізбектегі пайда болған барлық мутациялар толығымен көрінеді. Ультракүлгін сәулесінің жоғарғы дозаларының әсерінен не басқа мутагендерінің әсерінен ДНК молекуласында пайда болған көптеген бұзылулар жоғарыда аталған репарациялық механизмдердің бірде – біреуімен қалпына келтірілмейді. Мұндай жағдайда, SOS – репарациясының қызметі басталады. Алдымен көптеген белоктардың ыдырауына қатысатын RecA белогының копротеазалары активті активті синтезделеді. RecA белок копротеаза тізбектегі LexA генімен анықталатын белокты танып екі жағынан кеседі. Бұл белок 20 түрлі генге, соның ішінде Umu D генінің оперонына репрессор болып табылады. жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|