Тексерген: Қозғамбаева Гүлнар Бестібайқызы
Түркі өркениеті мен Ұлы Жібек жолы – адамзат тарихындағы маңызды феномендер болып табылады. Түркі халықтары Еуразияның кең далаларында қуатты мемлекеттер құрып, олардың мәдениеті, діні және рухани құндылықтары әлемдік өркениетке зор үлес қосты. Ұлы Жібек жолы арқылы бұл халықтар шығыс пен батыс арасында экономикалық және мәдени байланыстар орнатты. Бұл байланыстар арқылы түрлі халықтар мен өркениеттер арасында ақпарат, білім және діндер таралды. Осы тақырып аясында біз түркі халықтарының мемлекеттілігі мен мәдени дамуын және олардың Ұлы Жібек жолындағы рөлін қарастырамыз. Әдебиеттерге сүйене отырып, бұл тақырыпты жан-жақты зерттеп, оның маңызды тұстарын талдаймыз.
Түркі халықтарының шығу тегі және алғашқы мемлекеттері
Түркілер – ежелгі Орталық Азияның кең далаларында өмір сүрген көшпенді халықтар. Түркі халықтарының тарихы VI ғасырда Түрік қағанатының құрылуымен басталады. Бумын қаған басшылық еткен түркі тайпалары біртұтас мемлекет құрып, өзінің қуатын шығысқа да, батысқа да көрсете бастады. Түрік қағанаты Орталық Азияда маңызды саяси және экономикалық күшке айналды.
Түрік қағанатының тарихы мен дамуын зерттеу үшін Кляшторный С.Г. және Султанов Т.И. еңбектері маңызды дереккөздер болып табылады. Олардың «Государства и народы Евразийских степей» атты кітабында Түрік қағанатының ішкі саяси құрылымы, олардың көршілерімен байланысы және көшпелі өмір салтының ерекшеліктері терең қарастырылған. Түркілердің билігі тек әскери күшке ғана емес, сонымен қатар дипломатиялық байланыстарға да негізделген. Түркі қағанаты Қытай мен Византия империяларымен байланыс орнатып, сауда мен мәдениетті дамытуда белсенді рөл атқарды.
VI ғасырда түркі мемлекеті екіге бөлінді: Шығыс Түрік және Батыс Түрік қағанаттары. Батыс Түрік қағанатының орталығы Жетісу аймағында орналасқан, ал Шығыс Түрік қағанаты қазіргі Моңғолия аумағында шоғырланған. Бұл бөліну түркі халықтарының әртүрлі бағыттарда дамуына ықпал етті.