Талғат сайрамбаев
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Мезгіл пысықтауыш
- 2. Себеп пысықтауыштар
- 3. Мақсат пысықтауыштар
| 1
2 3 Алса алсын барсын келсін алады болады Ойласа ойласын ойланғандай-ақ Тұрса тұрсын тұра береді тұра алады болады Оқымаса Оқыса қойсын оқысын оқи алады болады айта алады түсінеді 1. Мезгіл пысықтауыш а) Сұрақ мағынасында: Соңыра əркім орыстың əр партиясы- мен кетсе қайтесіңдер? (С. Сейфуллин). ə) Рұқсат, келісім, дəлелдеу мағынасында: Еңбек Қызыл Ту орденінің иегері Əмзебек Майлыбаев «Еңбектегі ерлігі үшін» медалімен наградталған. Молшылық Түзербаев, Аманбек Айдар- бековтардың өздері керек десеңіз жеке-жеке көшбасшы бола ала- ды (А. Нысаналин). б) Іс-əрекеттің себебін білдіру мағынасында: Су түбінде жат- қан тас жел толқытса шығады, ой түбінде жатқан сөз шер толқытса шығады (Асан қайғы). в) Бұйрық мағынасында: «Барма, барсаң қауіп», – дейді (Ə. Ке- кілбаев). г) Қарсылықты мағынада: Оны сен сұрамасаң да, айтамын (С. Жүнісов). д) Қимыл-əрекеттің іс жүзіне асуы: Содан бері ауруханада жатқан Амантайға қолы босаса-ақ барып, көп-көп əңгіме айтатын (С. Жүнісов). Естісе-ақ Амантай жанын салады (С. Мұқанов). 320 Сөз тіркесі мен жай сөйлем Əлжан бейшара жауыр құла шолақтың желқомын алмай, жаз бол- са артына қап бөктеріп, қыс болса астына қол шана басып поселка қыдыратын еді (Ғ. Мұстафин). 2. Себеп пысықтауыштар а) Себеп мағынасында: Мас болса-ақ өзі өлең айтады, жылай- ды (С. Жүнісов). ə) Қарсылықты мағынада: Шалдықсаң да қабақ шытпа (М. Əуе- зов). Шолпан ата дəстүрін сақтап, оны заң қолдаса да ешқайда бармады (Ғ. Мұстафин). 3. Мақсат пысықтауыштар а) Ақылдасу мағынасында: Ойланса ойланғандай-ақ нəрсе ғой (Ə. Кекілбаев). ə) Ақылдасу, ойласу, бірлесу мағынасында: Кел, билесек би- лейік (С.Мұратбеков). б) Мақсат қою мағынасында: Бағы ашылып, қосылып кетсе жарар еді (А.Жүнісов). – Ах, егер композитор болсам, – деп ар жағын айта алмай тоқтады Алма (Ғ. Мұстафин). Бірақ көпті айт- сам қорқытамын деп, сіз əуре, ұқтырам деп ел əуре (М. Əуезов). Барсақ барайық (А. Макаренко). в) Бейтарапты мағынада: Есітсе есітсін деп айтты. Өкпелесе өкпелей берсін (М.Əуезов). Ойласа ойласын (Ə. Кекілбаев). Үндемесең үндемей-ақ қой (Қ.Найманбаев). Табаласа табала- сын (Ə. Кекілбаев). Жесе жей берсін, менің нем кетіп барады (С. Мұратбеков). Егер де орталарында ондай кісі жоқ болса, яки бар болса да сайламаса, уезный начальник бірлəн военный губернатордың назначениесі бірлəн болады десе, бұл халыққа бек пайдалы болар еді (Абай). жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|