Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық республикалық журнал
жүктеу/скачать 2,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| ТАРАЗ МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫНЫҢ ХАБАРШЫСЫ ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ЖУРНАЛ ВЕСТНИК ТАРАЗСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ИНСТИТУТА НАУЧНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ РЕСПУБЛИКАНСКИЙ ЖУРНАЛ №18 2014 Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының ХАБАРШЫСЫ ВЕСТНИК Таразского государственного педагогического института 2014 №18 (сәуір - мамыр - маусым) РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ Д.П. Қожамжарова тарих ғылымдарының докторы, профессор (бас редактор) Р.С. Амандосова педагогика ғылымдарының докторы А.Ә. Байтелиев филология ғылымдарының докторы, профессор С.А. Байтілен тарих ғылымдарының докторы, профессор Б. Бәкірбаев физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Қ. Бӛлеев педагогика ғылымдарының докторы, профессор К.Ж. Бҧзаубақова педагогика ғылымдарының докторы Т.К. Кенжебаев педагогика ғылымдарының докторы, профессор И.О. Мҥлдеков техника ғылымдарының докторы, профессор М. Мҧратбеков физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Ж.С. Тӛлеубаев ауылшаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор Т.Р. Абдыкадырова педагогика ғылымдарының докторы А.Н. Тҧрарова филология ғылымдарының кандидаты, доцент А.Г. Шуканов филология ғылымдарының кандидаты, профессор К.Б. Турдалин экономика ғылымдарының кандидаты, доцент ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ, АҚПАРАТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ Ақпарат және мҧрағат комитеті Бҧқаралық ақпарат қҧралын есепке қою туралы КУӘЛІК №5763-Ж Астана қаласы «23» 02 2005 ж. МАЗМҦНЫ ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР Тарих (отан, жалпы), философия, саясаттану, әлеуметтану, дінтану, мәдениеттану, этномәдениеттану, құқықтану, экономика Абдирасилов М. Сызу сабағындағы проблемалық және бағдарламалы оқыту әдістері................... 6 Абдурахманова К.Р., Тулекова Н.Н. Бәсекелестік жағдайында ӛндірілетін ӛнім ассортиментін жоспарлауды жетілдіру.............................................................................................................................. 9 Абилова А.Б., Пак Т. Феноменология девиантного поведения в психологии, дефектологии и криминологии.............................................................................................................................................. 11 Жанқожаева А.Қ., Шаринова Г.С. Киіз басу ӛнерінің қазіргі заманауи технологиясы мен маңыздылығы.............................................................................................................................................. 14 Кадыркулов А.Ж., Тастанова М. Жеке тҧлғаға қарсы қылмыстарды алдын алу әдіснамасының ерекшеліктері............................................................................................................................................... 16 Кадыркулов А.Ж., Зияр Ҧ. Азаматтарды әлеуметтік қорғаудың тетігі.............................................. 19 Қожимбетова Р.Қ. Қазақ хандығының қҧрылуы.................................................................................... 22 Қуандықова Э. Ж., Мҥтәлі Ҧ. Развитие религиозной толерантности в Казахстане.......................... 25 Мадиярбекова А.М., Айтбаева И.Ш., Бупежанова А.К. Построения модели и анализ процессов, происходящих в экономической системе............................................................................. 27 Нартбаев Т.. Абдикулов М., Абдыхайранов У. Қуаттық жаттығулар дайындығының әдістемесі..................................................................................................................................................... 31 Несипбаева Ж.Б., Керимкулова Ж.Д. Экологическая проблема накопления и утилизации бытовых отходов......................................................................................................................................... 33 Нурманбаева Г., Карабаева А.Ж. Политическое звучание этнической толерантности................... 35 Садықова Ә.Қ. Отан тарихын зерттеудің жаңа бағыты........................................................................ 39 Садықова Ә.Қ., Босқымбаева А.М. Соғыстан кейінгі жылдары қазақстан территориясына аз ҧлттардың қоныстануы.............................................................................................................................. 42 Тоқтағҧлҧлы А, Қалықҧлов.С Қазақ кҥресінің шығу тарихы және оның дамуы............................ 45 Тоқтағҧлҧлы А, Қӛшқінбаев Ж. Тоғыз-қҧмалақ — қазақтың ҧлттық дәстҥрлі ойындарының бірі, ақыл-ой ойыны................................................................................................................................... 49 Тулекова Н.Н., Кенжебекова А.Р. Анализ законодательных актов РК , касающихся воспитания студенческой молодежи............................................................................................................................. 52 ФИЛОЛОГИЯ (тіл және әдебиет): қазақ, орыс, шет тілдері Kaipova D.Sh., Kim R.M. The benefits of debate in studying English...................................................... 55 Munatayeva E.M. Strategies for cross-cultural communication................................................................ 59 Shukanova N.A. Effective use of dialogues at the English lesson............................................................. 62 Zhunisalieva G.B. Anglicisms in the russian language.............................................................................. 65 Алмолдаева Ҧ. Влияние лингвострановедческого материала на мотивацию изучения иностранных языков................................................................................................................................... 68 Иманбекова Н.Н., Ботаева Ж.Д. «Қан мен тер» романындағы қос сӛздердің лексика - грамматикалық ерекшеліктері.................................................................................................................. 71 Қуандықова Э.Ж.,Байжулова А.Ж., Кайратов Н. «Қҧтты Білік» - халықтың қҧты, ырысы болған ілім.................................................................................................................................................. 76 Малышева Р.В. Использование инновационных технологий на занятиях русского языка в педагогическом ВУЗе................................................................................................................................. 78 Мунатаева Э.М., Сагинтаев Р. Научно-методические основы определения содержания образования в условиях 12-летнего обучения в Казахстане................................................................... 81 Мусабекова Г.С. Аймақтық ақпараттарды тҥсіндіру барысындағы қайталану және нҧсқа тҥрлері.......................................................................................................................................................... 84 Мустафина М.А. Мектептің жоғары сатысында бағдарлы оқытуды жҥзеге асыру мәселелері........ 86 Шаханова Э.А. Қазақ тілі сабақтарында ақпараттық технологияларды қолдану............................... 88 ПЕДАГОГИКА, ЭТНОПЕДАГОГИКА, ПСИХОЛОГИЯ, ДЕФЕКТОЛОГИЯ Butinchiyeva T.S. Main problems of specialized education of chemistry in schools.................................. 91 Абдикулов М., Нартбаев Т., Абдыхайранов У. Қоғамдағы салауаттылық , дене мәдениетімен рухани қҧндылықтары................................................................................................................................. 92 Айтенова Э.А., Аскарбек А.Қ. Жасӛспірім шақтағы балалардың ғаламторға тәуелділіктің психологиялық сипаты............................................................................................................................... 94 Айтенова Э.А., Садық Н.М. Педагог-психологтың кәсіби іс-әрекетіндегі акмеологиялық қызметтің мәні............................................................................................................................................. 97 Алиханова Г.Е., Сарыбекова Қ.Н. Білім сапасын модернизациялауда интерактивті тақтаның мҥмкіндіктері............................................................................................................................................... 99 Ахмаджанов Ш.А., Аубакирова С.А. Влияние танцевальной терапии на психологическое здоровье подростков................................................................................................................................... 103 Баймырзаева Г.Ж., Айдаралиева З.Д., Бупежанова А.К. Мониторинг білім беру ҥрдісін бақылаудың сапасын арттырудың негізгі факторы................................................................................. 106 Болтаев А.Д., Серперова А. Студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамытудың психологиялық шарттары........................................................................................................................... 109 Ботамқҧлова А.Б. Жалпы орта білім беру тҧжырымдамасы негізінде оқушы тҧлғасында қҧзыреттілік қабілеттілікті жасай алудың қажеттілігі............................................................................ 111 Ботамқҧлова А.Б. Музыка пәні арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастырудың моделі........................................................................................................................... 114 Ботамқҧлова А.Б. Жоғары оқу орнындағы оқытудың кредиттік технологиясының теориялық- практикалық негіздері................................................................................................................................ 118 Гизатуллина Г.А., Таубаева С.Т. Национальная доктрина «мәңгілік ел»: истоки и значение........ 121 Қадырқҧлов А.Ж., Джантлеуова Р.В. Сыныптан тыс жҧмыстарда халық педагогикасы арқылы оқушылардың туған ӛлкеге сҥйіспеншілігін қалыптастыру.................................................................. 123 Қапанова Ж.Т. Бала тәрбиесіндегі отбасының ролі.............................................................................. 127 Қапанова Ж.Т., Қуанышева Ә. Ж. Мектепке дейінгі балаларға адамгершілік тәрбие беру........ 129 Ли В.М., Сулейменов О.А. Индивидуальный стиль педагогического творчества в инновационной образовательной деятельности...................................................................................... 131 Маханова Б.Д., Тағашбаева Л.А. 12 жылдық білім беру- қазақстанның жаңа ҧлттық білім моделін қалыптастырудың тиімді жолы.................................................................................................. 135 Маханова Б.Д., Тағашбаева Л.А. The role of motivation in teaching process...................................... 137 Маханова Б.Д., Тағашбаева Л.А., Сабыралы М.А. Салт-дәстҥрдің жастар тәрбиесіндегі рӛлі.... 139 Оразбаева А.Ш., Ким К.С., Дубовик В.Д. Творческой активности в трудах ученых психологов.. 142 Сабралиева Ж.Т., Иманбай Ә.Г. Тҧлғадағы кӛшбасшылық жетістікке жету мотивациясын қалыптастыру ерекшеліктері.................................................................................................................... 146 Савинова А., Исаева Ж.К. Социальное сиротство в Казахстане....................................................... 150 Удербаева Г. Кӛмекші мектеп балаларының дҧрыс сӛйлем қҧрауын жетілдірудің тәжірибелік- эксперимент нәтижелері............................................................................................................................ 152 ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ (математика, физика, информатика) Джамалдинова М.Н., Кушербаева М.Р. Применение изопроцессов................................................ 157 Жарлыкапова Р.Б., Омарова М., Назаргалина Н. Информационные компьютерные технологии в процессе обучения химии................................................................................................. 160 Жарлыкапова Р.Б., Туктибаева Н.К. Хромосодержащие сточные воды и методы их очистки... 162 Мулюкова В.Г., Нейфельд А.П. Возможности компьютерных графических программ в дизайн- проектировании интерьера....................................................................................................................... 165 ГЕОГРАФИЯ, БИОЛОГИЯ, ХИМИЯ, ЭКОЛОГИЯ Абжапарова А.С., Жаңабай Г.Ж. Ланцет тәрізді сорғыштың биологиялық ерекшеліктері және тудыратын ауруы мен емдеу жолдары.................................................................................................... 170 Абжапарова А.С., Жаңабай Г.Ж., Жарлыхасын Г. Ластанған суларды тазалауда табиғи материалдар ретінде пайдаланатын ламинария балдырының биологиялық ерекшелігі мен маңызы........................................................................................................................................................ 174 Жарлыкапова Р.Б.,Омарова М. Химический язык как предмет и средство формирования научного мировоззрения учащихся в обучении химии......................................................................... 177 Зияева Г.К., Мадиярова Қ.Қ. Адамдарда генетикалық ауруларға бейімділігін зерттеу.................. 179 Кемелбекова Р.Е.,Сейдыбаева Ә.Қ. Қалқанша безінің қызметі........................................................ 183 Кенжетай Г.К., Шолпанқҧлова Г. Қаратау арқары............................................................................. 187 Кӛшербаева М.Р., Кӛбеева М.Қ. Интегралды микросҧлба және оның транзисторлық технологиямен жасалуы............................................................................................................................ 190 Қҧрбанбаева Ш.Т., Шолпанқҧлова Г. Иппотерапия – жылқының емдік қасиетін қолдану.......... 193 Сабыралиева Б.Н. Оценка экологического состояния бассейна реки Талас.................................... 196 Сабыралиева Б.Н. Рационального использования водных ресурсов трансграничных рек............ 199 Сабыралиева Ж.Ы., Камбарова Э.А.,Қылышбаева М.Ж. Мектеп оқушыларын химия пәні бойынша ҦБТ-ге дайындау әдістемесі............................................................... 201 Сейтказиева К.А. Технология промывки сероземно-луговых засоленных почв............................... 203 Сейтказиева К.А. Экологические оценки сероземно-луговых почв на Жамбылской области...... 206 Шолпакулова Г., Аралбек Ж. Тараз қаласында қыстап қалатын қҧстар.......................................... 210 Шолпанкулова Г., Татимбетова Ж. М. Жылыжайда ӛсірілетін кӛкӛніс дақылдарының зиянкестері және олармен кҥресу шаралары.......................................................................................... 212 Шолпанкулова Г., Бегзат А.Н. Аквариум балықтарының шабақтарына тірі жем дайындау......... 216 Мақалаларды рәсімдеу тәртібі 220 Условия оформления статьи 221 ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ТАРИХ (ОТАН, ЖАЛПЫ), ФИЛОСОФИЯ, САЯСАТТАНУ, ӘЛЕУМЕТТАНУ, ДІНТАНУ, МӘДЕНИЕТТАНУ, ЭТНОМӘДЕНИЕТТАНУ, ҚҦҚЫҚТАНУ, ЭКОНОМИКА ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ МАМАНДЫҚТАР ӘОЖ 741 А14 СЫЗУ САБАҒЫНДАҒЫ ПРОБЛЕМАЛЫҚ ЖӘНЕ БАҒДАРЛАМАЛЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ. Абдирасилов М. Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Тараз қ. Білім саласында мектеп оқушыларына нақты жҥйелі білім беру мақсатында, оқыту процестерін жетілдіру және оны қадағалап іске асыру мәселелері тҧр. Мҧғалімнің терең білімімен сапалы дайындығы арқылы оқыту процесін жетілдіруге, оқушының білім дәрежесін кӛтеруге болады. Қазіргі уақытта талап етіліп отырған білім нақтылы, тиянақты, тҧрақты болу ҥшін, білім берудің негізін жаңа технологиялармен тҥрлендіру керек. Оқытудың әдіс-тәсілдерін жетілдіре отырып, оқушының ізденіп қызығудың бір жолы оқыту барысында проблемалық оқытудың әдісін қолдану. Проблемалық оқыту әдісіне мектеп мҧғалімдерінің кӛпшілігі сабақ барысында қолдана бермейді. Себебі бҧл әдістер туралы бағыт беретін әдістемелік материалдардың теориялық жағынан айтылғанымен оны мҧғалімдердің пайдалану тәжірбелері жетіспейді. Осы айтылған мәселелерді саралай келгенде, біздің зерттеп отырған жҧмыстарымыздың маңыздылығы мен ӛзектілігі сол, проблемалық оқыту әдісі арқылы оқушылардың ой- ӛрісін арттыруға, соған байланысты оқыту материалын салыстыруға, жҥйелеуге қорытындылауға және оқушыларға сызу тапсырмаларын дҧрыс орындауларын ҥйретуге болады. Осы әдістерді сабақ барысына пайдалану ҥшін, сабақ берудің проблемалық әдістемелерін қҧрастыру керек. Проблемалық оқытуды жҥзеге асыру жағынан зерттеу жҧмыстардың маңызы зор. Бҧл жҧмыстың мақсаты: проблемалық оқыту әдісі туралы бағдарлама қҧру , оқу материалын іріктеп, оқытудың әдістемесі туралы материал қҧрастыру. Проблемалық оқыту – ойлау қабылеттерін кезеңдерімен іске асыру (логика, талдау, қорытындылау және т.б.) мен оқушылардың ізденіс әрекеттерінің заңдылықтарын (проблемалық, ситуациялық, танымдық қызығушылығының, қажетсінуінің және т.б.) ескере отырып жасалған оқу мен оқытудың бҧрыннан мәлім тәсілдерін қолдану ережелерінің жаңа жҥйеге қолдана отырып іске асыру. Сондықтан проблемалық оқыту негізінен ол бәрінен гӛрі кӛбінесе мектеп оқушыларының ойлау қабілеттерін дамытуды, оның жалпы дамуын және сенімдерін қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Проблемалық оқыту арқылы оқушылардың оқуға деген ықыласын арттыру дегеніміз олардың ойлау қызметін жандандыру, дамыту болып саналады. Сонымен, проблемалық оқытуды ҧйымдастыру ҥшін мҧғалімнің жан-жақты дайындық жҧмыс әрекеттерін талап етеді. Бҧл әрекеттер оқушының жаңа ҧғымының мәнін ашу тәсілдерін ӛздігінен іздестірумен сипатталатын танымдық әрекеттерін ҧдайы тудырып отырады. Мҧндай қызметті ізденіс деп атайды [2]. Оқушы ӛзіне берілген тапсырмаға жауап іздейді, ол берілген мәселені шешудің тәсілін іздейді. Жалпы педагогика саласында ғылыми танымдылықтың дамуында «проблемалық оқыту» әдісі пәндерді оқытуда кең таралған. Бҧл проблемалық оқыту әдістемесінде таным әрекеттері ӛзара бірлікте қарастырылады. Проблемалық оқытудың логикалық негізі тапсырмаларды шешу жолдарын ойлау формалары болып табылады. Бҧл әдістің басты мақсаты – сызу пәніндегі тапсырмалардың ситуациялық проблемаларын ғылыми жолдарымен шешу меңгеріп қана қоймай, сызу сабағында оқушылардың танымдық қызығушылығын және шығармашылық қабілетін дамыту. [3] Проблемалық оқыту әдісі – оқушыларға пән мазмҧнына байланысты дайын білімнің алуды ҥйрету емес, олардың кеңістіктегі елестету ой - ӛрісін, логикалық ойлау қабілетін, шығармашылық әрекетін дамытуға негізделген. Оқыту барысындағы басты міндет – оқушылардың кеңістіктегі ойлау жҥйесін жаттықтыру ғана емес, олардың кеңістікте ойлау жҥйесі арқылы ӛздерінің шығармашылық қабілеттері мен игерген білім қорын одан әрі тереңдетуге қажетті зейін – зердесін ойятуға тәрбиелеу болып табылады. Психологтар адамның ойлау операциясын екі тҥрге бӛледі. Біріншісі - ӛмірдегі дайын ӛнімді игеру туралы ойлау операциясы. Мҧны дайын ӛнімді кӛшірме меңгеру деп атайды. Жалпы алғанда, репродуктивті оқыту әдісі дегенімііз осы. Екіншісі – шығармашылық ойлау операциясы. Мҧндай ойлау операциясы адам баласының ӛз еңбегі арқылы қажетті ӛнімді ӛзі жасау ҥшін қолданылады. Осы шығармашылық ойлау жҥйесіне байланысты сызу пәнінен проблемалық оқыту тақырыбына арналған тапсырма тҥрлерін ӛздері шешудің қысқа дҧрыс жолдарын таңдап табу жҧмыстарын ҧйымдастыруға болады. Оқу-педагогикалық процесін тиімді датыту және мҧғалім мен оқушылардың ӛзара белсенді араласу нәтижесі кӛпнесе оқытуға байланысты. Бірақ, кӛбіне бҧл процесте мҧғалім ғана белсенді болады. Бҧл оқытудың ішкі жағдайында, оқушылардың белсенді ойлау ынтасы жоғары емес, ӛйткені барлық білім дайын кҥйінде қабылдап сол ырғанымен, ӛзіндік ойлауын дамытуға ынталандыруы қалыптастырылмаған. Проблемалық оқытуды ҧйымдастыру негізінен оқушылар ситуациялық проблеманы шешу жолдарының бірі ғылыми танымдылығына қызығушылық әрекеттері болуы, оқушының айналысатын оқу- танымдық ізденіс принциптер жатады. Дегенмен оқу зерттеуі, ғылыми тақырыптан ерекшелеу мәселесі тек ғана оқушы ҥшін оқу проблемасы жаңа нәрсе, мҧғалім басшылғымен оқушыларға оқу зерттеу жҧмысы жҧргізіледі; проблемалық оқытуға тиімді ерекше ҧсынылатын репродиктивті және оқушылардың шығармашылық әрекетінің бірлігі. Проблемалық оқыту кезінде де мҧғалім тусіндіруімен шектелінбейді, оқушылардың жаттығулары және тапсырмаларды шешу жолдары қарастырылады. Кей-кездері сызу пәні мҧғалімдері проблемалық оқыту барысында кейбір кездесетін қйындықтар деп санайтын, жаңа материалды игеру процесінде туындайтын немесе графикалық тапсырманы орындауда кездесетінді айтады. Оқушы алдына қиын сҧрақ қоямыз, ол оның қорытынды нәтижесіне назар аударады, бірақ оның шешу жолдарын орындауына мән бермейді., Проблемалық элементтер кӛрінісінің мазмҧны ӛзгерсе, кӛптеген тапсырсмалар қосылуы мҥнкін. Егерде мағанасына кейбір ӛзгерістер енгізілсе ӛзара ӛзімізге жақсы таныс белгілі тапсырмалардың жауабын таңдап табу орындалғаны кӛрсетілген, қиманың дҧрыс орындалғанын кӛрсету және сызбаға жеткілікті ету. Берілген кӛрністегі тапсырмада шығармашылық элементтері ізденісі туындамайды. Егер тапсырма шартын ӛзгертіп, оқушылардың ӛздеріне қажетті шартты белгілерді ӛзгерсе және олар қимаға дҧрыс келетін жауапты табу керек болса, онда тапсырма мағансы бірден ӛзгереді. Барлық бес шешімдерін белгілеу мағанасы жағынан бірдей болуы мҥнкін. Оқушылардың мҧндай тапсырмаларды шешу әрекеттері шығармашылық десе де болады. Мектеп оқулығындағы бір қатар тапсырмаларды мҥнкіндігінше әдістемелік ӛңдеудеуден ӛткізу керек. Осы арқылы олардың дидактикалық қҧндылығын арттаруға болады. Мақсатты тҥрде проблемалық оқытуды қолдану барысында кӛпнесе оның тақырыптық мазмҧнына байланысты, дҧрыс шешімін табу. Әрбір тақырып сабақтарын ҧсынғанда фактрлардың логикалық шеңберінде шешу, тҥсіндіру, жеткілікті ақпарат беру, мҧғалім алдында сабақты қайта ӛңдеп, ой елегінен ӛткізу керек. Проблемалық ситуация туындайтын «Қима және тілік туралы тҥсінік» мағанасындағы сабақтары бойынша қҧрылған тақырыптарды қарастырамыз. Жҥргізуге жағдай жасау және проблемалық ситуацияны шешу, ол мҥнкіндігінше қосымша рӛл ойнайды және тәртіп бойынша қҧрастырады сабақтың шамалы бӛлігін қамтиды. Сызу сабағында, проблемалық оқыту әлі де қалыптасу процесі ҥстінде. Дегенмен, ол қазірдің ӛзінде оқушыға кҥдіктенбей айтуға болатын, оқу материалдарын табысты игеруіне кӛмектесетін, оларды тәрбиелеу арқылы сызуға қызығушылығын арттыру және оқушылардың белсенділігін кӛтеру. Қарапайым және бағдарламалы оқыту шарты бойынша қолданылатын проблемалық оқытуды қолдану тең пайданылады. Бағдарламалы оқытудың ӛзіндік артықшылығы бар, себебі сыныптың барлық оқушысына ӛз бетінше бесенді жҧмыс істеуін ҧйымдастыруға және әрбір оқушының менгерген қабілетіне қарай бағалануына мҥнкіндігін беруге жағдай жасайды. Бағдарламалы оқытудың келесі ерекшелігімен сипатталады: арнайы оқыту бағдарламасының болуы, оқыту элемент материалдарын кезең-кезеңмен беру, оқушы арасындағы циклдық ақпараттық байланыс сипаты (тікелей және керісінше қайта) және техникалық қҧралдарды пайдалану арқылы жекелей оқыту қарқынымен арнайы техникалық қҧралдарын қолданылады. Оқушыға оқу материалының аз бӛлігі беріледі, содан-соң сҧрақтар қойылады немесе берілген тапсырманың дҧрыс меңгерілгені тексеріледі. Сҧраққа жауап бергенде оқушы тапсырма жауабының дҧрыстығын сол кезде тексеруге мҥмкіндігі бар және оған материалдар тҥсінікті болса, ӛзіне сенімді болса, содан кейін тапсырманы жалғастырып орындай береді [4]. Бағдарламалы оқыту идеясы бастапқыда 1950 жылдары Америкада туындады. Оның авторы, профессор Б.Ф. Скиннер болды, мамандығы бойынша психологияны оқыту, оқу процесін басқарудың тиімділігін арттыруға байланысты баяндамасын жасады. Біздің елімізде және дҥние жҥзіндегі шет мемлекеттерде бҧл идея кеңінен орын тапты Бағдарламалы оқытуға қызығушылық 70-і жылдары тӛмен болды, біріншіден оқу процесін техникамен қамтамас етілмеуі және ғылыми-әдістемеліктің жоғары деңгейінде болмамағанымен тҥсіндіреді, екіншіден кӛп мҧғалімдер бҧл оқытудың тҥріне дайындалмады. Бағдарламалы тәсілімен оқытуды алдағы уақытта кеңінен дамытуға мҥмкіндік туғызады, барлық оқыту тҥрлеріне компьютер мҥнкіндіктерін пайдалану. Бҧл бағдарламалы оқытуды жоғары деңгейде іске асыру ҥшін техникалық қҧрал машиналары арқылы жҥзеге асырылатын қҧралы. Бҥгінгі кҥні мектептер дербес компьютерлермен сонымен қатар мҧғалімдер ҥшін автоматтандырылған пультпен басқарылатын компьютерлермен жабдықталған. Дегенмен бағдарламалы оқытудың негізгісі оқытудың бағдарламалы оқыту ҥрдісі оқытудың қҧрылысы емес. Соңғы нәтеже оқу бағдарламасын жҥзеге асыру. Оқу процесінде педагогтің рӛлі бағдарламалы оқытуға қойылатын сҧрақ жаңаша болу керек. Мҧғалім сабақтың дәстҥрлі тҥрімен жҥргізу кезіндегі кейбір бір қатар оқыту процесін автоматтандырудың арқасында міндеттерден босатылады. Кейбір міндеттерінен оқушыларға еркіндік беру ҥлгермеуші оқушыларға негізгі уақытысын тапсырмаларын орындауға жіберіп алатын. Оқушылардың бағдарламалы оқыту процесі кезіндегі белсенді жҧмысын қамтамас ету, ӛйткені мҧғалім оқытуға ғана емес, материалды ӛз бетінше оқуларына кҥш салады. Негізгі ескеретілетін, теріс тҧстары және сызуды оқыту бойынша бағдарламалық оқытудың жақсы оң жақтары бар: оқушы мен мҧғалім арасындағы байланыс нашарлайды, оның оқушыға мҧғалімнің әсер етуі азайады, нәтижесінде сабақтық тәрбиелік қызметі ақсайды. Сабақтың ҧжымдық жҧмыс істеуі де болмайды. Ҥндемей жҧмыс істеу оқушылар ӛз ойларын дҧрыс қҧрастырып жеткізе алмайды. Оқу материалдарын бӛліп тҥсіндіру оқушыларға жҥйелі білім жинақтауына кедергі келтіреді. Сондықтан, сызу пәнінде бағдарламалы оқытуды мақсатпен пайдалану ана қҧрлым тиімді сызбаны ауызша оқыту дағдысын жетілдіру, сонымен қатар ӛзін-ӛзі бақықылау және мҧғалім тарапынан білімді қадағалау ісінде қолданған тиімді. Қазіргі уақытта мектептерде кеңінен қолданылатын тапсырма тҥрлері, мысалы, суреттерде бейнеленген, таңдауға дҧрыс жауаптары берілген. Жаттығуларды орындау процесін жеделдететін мындай тапсырмалар пайдаланылады, «емтихан қабылдаушы» машина жҧмысы бойынша қолданылады оның жҧмыс істеу принципі сәйкес жауапқа жалғастырылған сымды дҧрыс басқанда қосылады. Жеке бақылау тапсырма карточлаларын тіркеу жҧмысы кӛрсетілген вариант жауаптарының бірін оқушы таңдайды және сәйкес келетін кнопканы басқанда - қаламторға алған бағасы жанады. Жекелей оқытуды қамтамас етуде бағдарламалы оқытуды педагогикалық жағынан дҧрыс ҧйымдастыру, оқушылар оқу материалын тиянақты менгеру арқылы оқу процесінің жеделдетуіне жағдай жасайды. Дегенмен бағдарламалы оқыту, ешқандай жеке және мҥғалімді оқу процесінен шеткері қалдыру мҥнкін емес, бар оқу қҧралының бағдарламалық оқытумен аяқталуы немесе оқытушы машинаны қолдану емес, ең бастысы ӛз бетінше оқулық материалдарымен жҧмыс істеу, кейде кӛп саладан жинақтаған білім тәсілі және бірегей білім бола алмайды. Бағдарламалы және проблемалық жҥйемен оқытуды жақсы біріктіре білу, оқу процесі тиімділігімен анықталады. Бағдарламалы оқыту мен графикалық жҧмыстары секілді сабақтарын біріктіруін ҧйымдастыру, оқу процесінің тиімділігіне мҥнкіндігінше жетілдіруін кӛрсетеді. жүктеу/скачать 2,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|