25
құрылымына
мотив, мақсат, құрал, іс
-
қимылдар, нәтиже, бағалау сияқты
компоненттері кіреді .
Педагогикалық
-
психологиялық ғылымдар саласында
іс-әрекет
теориясының
дамуынаС.Л.Рубинштейн, А.Н.Леонтьев,П.Я.Гальперин т.с.с.
психологтардың зерттеулері негіз болған. Іс
-
әрекет компоненттері бір
-
бірімен тығыз байланыста болып біртұтас жүйені құрайды. Бұл жүйедегі
компоненттер өзара бірі
-
біріне тәуелді, олардың кез келген компонентін
алып тастасақ
,
толыққанды атқарылған іс
-
әрекет болуы мүмкін емес. Әрбір
компонент өзіндік маңызды рөл атқарады.
А.Н.Леонтьевтің
пікірінше
,
мақсат
кез келген іс
-
әрекеттің жүйе
құрастырушы компоненті болып табылады. Шынымен, мақсатсыз іс
-
әрекет
болуы екіталай. Әр адамның алдына қойған
жақын және алыс мақсаттары
болады.
Мотив
деген компоненттің ішіне адам үшін маңызды рухани,
материалдық, әлеуметтік, табиғи
-
биологиялық қажеттіліктері кіреді.
Іс-қимылдар, операциялар
–
іс
-
әрекеттің негізгі компоненттерінің бірі.
Кез келген іс
-
әрекет
жүйелі түрде орындалатын түрлі іс
-
қимылдар тізбегінен
құралады.
Мысалы тұру, жүру, отыру, көтеру, әкелу, ашу, жабу, жүгіру
сияқты қимылдар мен қатар қарау, тыңдау, есту, оқу, талдау, тұжырымдау
т.с.с. ойлау операциялары да бар.
Іс
-
әрекет мақсатына қарай
құралдар
таңдалады. Құралдардың өзіндік
ерекше орын алатыны белгілі. Олардың өзі іс
-
әрекет мақсатына байланысты
таңдалып еңбек құралдары, ойын құралдары, тіл құралдары,
оқыту
құралдары
т.с.с. бөлінеді.
Іс
-
әрекет
нәтижесі
деген компонент тұлға үшін маңызды
компоненттердің бірі. Жоғарыда аталып келе жатқан компоненттердің
барлығы осы
нәтижеге
қол жеткізуге бағытталған.
Бағалау
компоненті
–
іс
-
әрекет мақсатына жетудің өлшемі. Тұлға
орындаған іс
-
әрекетінің табысты немесе табыссыз аяқталғанына баға береді.
Білім беру саласындағы іс
-
әрекеттік тұрғыдан қарау теориясы
сана
мен
іс-әрекеттің
бірлігі деген психологиялық теорияға негізделеді. Бұл
теорияны түбегейлі меңгеру болашақ мұғалімдер үшін өте маңызды.
Адамдардың іс
-
әрекеттері
мазмұнына, орындалу сипаттарына,
кәсіптеріне байланысты бірнеше
түрлерге
бөлінеді. Адамның шұғылданатын
кәсібінебайланысты
іс
-
әрекеттер
медициналық,
педагогикалық,
конструкторлық, инженерлік, бухгалтерлік, т.с.с. түрлерге бөлінеді.
Мазмұны жағынан
іс
-
әрекеттерді: танымдық (
қоршаған әлем туралы
білімдермен қарулану, дүниені танып білу
); зерттеушілік (
белгісіз
құбылыстарды зерттеу үдерісі
); коммуникативтік (
қарым-қатынас орната
алу, тіл табыса алу үдерістері
); білім берушілік (
басқаларға білім
беруүрдісі
);өзгертушілік
(қоғамды, өзін жетілдіру үдерісі)
болып
ажыратылады.
26
Әртүрлі
белгілеріне қарап
педагогика
-
психология ғылымдарында іс
-
әрекеттің негізгі түрлері ретінде:
ойын, қарым-қатынас, еңбек, оқу
іс
-
әрекеттері қарастырылады.
Қазіргі
қоғамда мыңдаған еңбек түрлері бар.
Тұлғаға қойылатын
талаптар жиынтығымен сипатталатын еңбек іс
-
әрекетінің белгілі бір түрін,
адамның дене және рухани күшінің шектеулі бір саласын
Достарыңызбен бөлісу: