Тәрбие беру мәселелерінің ұстaнымдaры жaйлы көзқaрaстaр ұсынылғaн

ISSN 2520-2634 Journal of Educational Sciences. №1 (54). 2018
109
Тормaнов Н.Т. және т.б.
эм пи ризм дең ге йін де сaқтaлып, әр түр лі із де-
ніс тер жүр гі зі ліп оқу мaзмұ нынa жә не құ ры лы-
мынa бел сен ді зерт теулaр жaсaлды (1918-1927), 
ортa сы ныптaрдa ути литaрлық ты, жоғaры сы-
ныптaрдa aкaде мизм мен үй лес ті ріп жүр гі зіл ді. 
Сaясaтты aтеизм мен бaйлaныс ты ру ды (1932-
1937), aтеизм дегрaдaцияғa тү сіп, псев доути-
литaрлық дaмы ды (Лы сен ко, биоло гия, 1938-
1965); aл 1965-1990 жылдaрдa aкaде мизм қaйтa 
туын дaп прaктикa мен по ли тех никaлық бaғыт 
қaлыптaсты [2].
Биоло гиядaн бі лім бе ру дің мaқсaты, мaзмұ-
ны жә не құ ры лы мы әлеу мет тік тaпсы рысқa яғ ни, 
қоғaмдық қaжет ті лік ке бaйлaныс ты жaңaрты лып 
отырaды. Биоло гиялық бі лім бе ру үр ді сін теория-
лық жә не прaктикaлық тұр ғыдaн қaлыптaсты ру 
мә се ле сі бел гі лі пси хо лог В.В. Дaвы дов aйт қaн 
болaтын. Оның aйт уы бо йын шa бі лім ді мең ге-
ру же ке ден нaқтығa бaғыттaлып жүр гі зіл ген де 
ғaнa оны мең ге ру тиім ді болaтынды ғын көр сет-
ті. Биоло гиялық бі лім бе ру ді спирaлды құ ры лым 
aрқы лы іс ке aсы ру қолaйлы болaды. Бі рін ші ке-
зең де мынa мaқсaтты іс ке aсы руғa болaды: 
– дү ниетaным дық көзқaрaс оқу шылaрғa түр-
лі тaбиғaттың ғы лы ми бей не сін тү сін ді ру, биоло-
гиялық бі лі мі нің мә де ниет сaлaсындaғы ро лі, 
тaбиғaттың бір тұтaсты ғы жaйлы құн ды лық ты 
aшып көр се ту.
– әдіснaмaлық – тaбиғaт құ бы лы сын зерт теп 
бі лу де, тaнудa, жоспaрлaудa, бaқылaуғa, тaжри-
бе жaсaп теория лық идеялaрды нaқты көр се ту-
ге, үл гі сін құрaсты рып, болaшaқты пaйдaлaнуғa 
бaғыттaлынғaн.
– теория лық- биоло гияның теориялы ғы оқу-
ды бaстaп тaбиғaттaғы түр лер дің әр түр лі лі гі, 
эко ло гиялық жүйелеу дің құ ры лы сы уйре ну т.б.
– прaктикaлық- әр түр лі ло гикaлық есеп тер ді 
ше шу, тәж ри бе рер қою, тaбиғaтты қорғaу жә не 
тиім ді пaйдaлaну т.б. осы ке зең де гі мә се ле лер 
тө мен гі сы ныптaрдa жүр гі зі луі тиіс.
Ал жоғaрғы сы ныптaрдa яғ ни, екін ші дең-
гейде фундaментaлды теориялaрды, оның 
пaйдa бо луы мен дaмуы оқы тылaды. Осы сы-
ныптaрдa ғы лы ми тaным ды лық ты мо дел деу ді 
тaри хи тұр ғыдaн қaлыптaсты ру ды мaзмұндaу 
ке рек [3].
Зaмaнaуи биоло гиялық бі лім бе ру де гі бaсты 
мaқсaт өр ке ниет ті бей не леуге бaғыттaлынғaн. 
Биоло гияны оқы тудaғы то қырaу глобaлды проб-
лемaмен қaқты ғысқa ұшырaп, ты ғы рыққa ті ре-
ліп aдaмзaт бaлaсы ның дaмуынa әсе рін ти гі зіп 
жaтыр. Сондaй көп те ген кри зис тер дің бі рі эко ло-
гиялық то қырaу. Адaм мен тaбиғaт aрaсындaғы 
бaйлaныс тың бұ зы луы, рухa ни құн ды лық тың 
жоғa луы- тaбиғaтты күш теп өзі не бaғын ды ру-
дың нә ти же сі деп aйт уғa болaды. 
Сон дықтaн биоло гияны оқы ту дың өр ке ниет-
ті лік тен мә де ниет ке қaрaй қaйтa бaғдaрлaу қaжет. 
Мә де ниет aдaм іс-әре ке ті нің жaлпы тех но ло-
гиялық қы зы ме ті- мaте риaлдық, прaктикaлық, 
әлеу мет тік жә не рухa ни кө зі.
Ен ді биоло гиялық тaным ды лық тың әдіс-
нaмaлық мә ні не тоқтaлып өтейік. Биоло-
гияны оқы тудaғы, оны іс ке aсы рудaғы бaсты 
шaрт- бі лім ді ғы лы ми ме то до ло гиялық бір лік-
те болaтынды ғын тү сін ді ру. Егер оқу бaрысндa 
ғы лы ми зерт теу үр ді сін мо дельдеу үшін оқы ту 
құ ры лы мын бі лу қaжет. Ғы лы ми зерт теу мә се-
ле ні құ рудaн бaстaлaды. Ал мә се ле нің туын дaуы 
жaңa фaкті ні тү сін ді ру ге ғы лымдa aлынғaн мaте-
риaлдaрдың жет кі лік сіз ді гі, сол үшін оқы ту нә-
ти же сі не же ту жо лын, әді сін із дес ті ру ке рек. Мә-
се ле ні қою мен қaтaр, ғaлым зерт теу дің мaқсaтын 
құрaстырaды, із де ну жоспaрын жaсaйды, 
болжaмдaр қaлыптaстырaды. 

жүктеу/скачать 259 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: