Терминологиясы
жүктеу/скачать 1,84 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қысқалық туралы.
| Дəлдік туралы. Термин арқылы ғылыми ұғым білдіріледі.
Ондай жағдайда термин ғылыми-зерттеу жұмыстарының, ізденістердің негізгі құралына айналады. Ғылыми ой-пікір қашанда өзінің анықтығымен, дəлді- гімен, нақтылығымен ерекшеленуге тиіс. Термин дəл болсын дейтін талап осы негізде пайда болған. Сонда осы дəлдікті кейбір зерттеушілердің айтуына қарағанда (Гасымов М.Ш.) қамтамасыз ететін үш түрлі фактор бар сияқты: 1) термин білдіруге тиісті ұғым белгілерін дəл іріктеп алу; 2) термин жасау кезінде пайдаланылатын оның компо- ненттері мен элементтерін дұрыс саралау; 3) термин жасау барысында осы аталған элементтердің органикалық бірлігі қамтамасыз етілуге тиіс. Қысқалық туралы. Термин қысқа болсын дейтін та- лап əншейін айтыла салған сөз емес. Оның негізінде на- зар аудармауға болмайтын себеп бар. Əсіресе, ғылым мен техниканың ерекше қарқынды даму жолына түскен қазіргі кезде ақпарат жиілігі барған сайын үстемелене түсуде. Оның игерілуі едəуір қиындыққа айналып отырған осын- 6 Кеңесбаев І., Жанұзақов Т. Тіл білімі терминдерінің орысша-қазақша сөздігі. Алматы, 1966. 7 Қазақ Кеңес энциклопедиясы. Алматы, 1977. 2-том. 17 дай жағдайда айтылатын ұғымның, мəліметке тірек бо- латын термин сөздердің барынша қысқа, тұжырымды келуінің практикалық мəні айрықша болып отыр. Ал авто- маттандырылған ақпараттық-іздеу жүйесі (автоматическая информационно-поисковая система) қолданысқа ендірілген кезеңде осыған лайықталған мəтіндердің қысқалығы қажет- ақ. Мұның үстіне көңілге жатталып, есте сақталуы үшін де, сондай-ақ есептеу машинасына берілетін мəтінді бастыруға кететін уақытты үнемдеу үшін де оның маңызы зор. Қысқа əрі ыңғайлы термин жасау үшін түркологияда мынадай əдістер қолданылып жүргенін байқаймыз: термин құрауға қатыстырылатын кейбір элементтерді қысқартуға болады; термин құрамының қайсыбірін басқа элементтер- мен алмастыруға болады; термин құрамындағы жеке сөз- дерді қосымшалармен алмастыруға болады; бір синтаксис- тік құрылымды екіншісімен ауыстыруға болады; кейбір бөліктері мен элементтерін қысқартуға болады; аббревиату- ра көмегін пайдалануға болады 8 . жүктеу/скачать 1,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|