Тәуекел хан және оның 1590-шы жылдардағЫ

© 2018 Al-Farabi Kazakh National University 
ҒТАХР 03.20.00
Кәрібаев Б.Б.
ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, профессор,
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы қ.,
e-mail: bereket.bk64@gmail.com
ТӘУЕКЕЛ ХАН ЖӘНЕ ОНЫҢ 1590-ШЫ ЖЫЛДАРДАҒЫ
МӘУЕРЕННАХРҒА ЖОРЫҚТАРЫ
Автор мақаласында XVI ғасырдың соңғы жылдарындағы Қазақ хандығы мен Мауереннахрдағы 
шайбанилық әулет арасындағы қарым-қатынастар мәселесін қарастырады. Бұл қарым-
қатынастардың негізгі өзегіне – Түркістан аймағы үшін күрестер жатты. Мақалада автор сол 
күрестердің тарихына шолу жасай келе, Тәуекел хан тұсында да оның жалғасқанын, Тәуекел 
ханның шайбанилық билеуші II Абдулла ханмен күресу үшін Мәскеу патшасына елші жібергенін, 
қазақ елшісі Мәскеуде Иран елшілерімен байланыс жасап, Аббас шах адамдарымен Тәуекел хан 
адамдары арасында қатынас орнатқанын деректерге сүйене отыра зерттейді. Тіпті Мауереннахрға 
қарсы күресте Қазақ хандығы мен Иран арасында әскери одақ құрылуы мүмкін деген болжам 
білдіреді. Тәуекел хан жорығының нәтижелі болуының себептеріне ханның жеке басындағы 
қасиеттері, қазақ қоғамындағы бірлікті жатқызады. Осы жорық нәтижесінде Түркістан аймағы 
Қазақ хандығының құрамына түпкілікті енеді.
Түйін сөздер: Тәуекел хан, Мәуереннахр, жорық, Түркістан, елшілік.
Karibaev B.B.
Corresponding member of NAS RK, Doctor of Historical Sciences, Professor,
al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan,
e-mail: bereket.bk64@gmail.com
Tauekel Khan and his Campaigns in Mauerennahr in the 1590th years
In the article, the author examines the problems of the relationship between the Kazakh Khanate and 
the Mauerennahr Shayban dynasty of the late 16th century. The core of this relationship was the struggle 
for Turkestan. In the article the author, relying on sources, examines the history of these battles, investi-
gates the facts that Tauekel Khan in the struggle with the Shayban ruler Abdullah II Khan sent an ambassa-
dor, and also about establishing a connection between the Kazakh ambassador, the Iranian ambassadors 
in Moscow and the people of Abbas Shah. Even in the struggle against Maurennahr, there is a possibility 
that a military alliance between the Kazakh Khanate and Iran can be established. The reasons for the ef-
fectiveness of Tauekel Khan’s campaigns are the personal qualities of the khan, the unity of the Kazakh 
society. Because of this campaign, the Turkestan region finally became a part of the Kazakh Khanate.
Key words: Tauekel Khan, Mauerennahr, campaign, Turkestan, embassy. 
Карибаев Б.Б.
Член-корреспондент НАН РК, доктор исторических наук, профессор,
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, г. Алматы,
e-mail: bereket.bk64@gmail.com