Тіл мәдениеті, стилистика бойынша қүрастырылған бүл жинаңта сөйлеу мөдениетіне ңойылатын талаптар, топ ал-дында сөйлеуге әзірлік жүмыстары туралы айтылып, тіл да-мыту жолдары
жүктеу/скачать 0,92 Mb.
|
b175
| Тұрақты сөз тіркестері
1. Үріп ауызға салғандай, жүзіктің көзінен өткендей, хор қызындай - әдемі, сұлу 2. Тіліңді жұтарсың, аузынан дәмі кетпейді, саусағыңды жалайсың – дәмді, тәтті. 3. Елең-алаңнан, таң сәріден, ала көлеңкеде – ерте. 4. Ит арқасы қиянда, ит өлген жерде – алыс. 5. Жыланның аяғын санаған – қу, тақыс. 6. Қой аузынан шөп алмас – момын. 7. Оқтау жұтқан, түйе үстінен сирақ ұйыту. 8. Өкпесін қолға алып жүгіру, аяқ-қолы жерге тимеу, жан ұшыру – қатты, тез жүгіру. 9. Жерден алып жерге салу – қатты ұрысу. 10. Жерге кіріп кете жаздау, бетінен оты шығу – қатты ұялу. 11. Кеңірдегі жыртылғанша, даусы қарлыққанша, бар даусымен – қатты айқайлау. 12. Көзге түртсе көргісіз – қараңғы. 13. Төбесі көкке жеткендей, жоғалғаны табылғандай, өлгені тірілгендей - қатты қуану. 14. Өлген адамды күлдіреді – қу тіл, күлдіргі. 15. Зәресі зәр түбіне кету, көзі шарасынан шығу, зәре-құты қалмау – қатты қорқу. 16. Жаны мұрнының ұшына келу, жай таппау – қатты сасу. 17. Екі аяғын бір етікке тығу – асығу. 18. Терісіне сыймау, жын қаққандай аласұру – қатты ашулану. 19. Аузы-аузына жұқпау – тез сөйлеу. 20. Қолы-қолына жұқпау – тез істеу. 21. Өгіз аяңмен – жай, ақырын. 22. Мұрнынан шаншылып жүру, сүрініп жығылу – қатты шаршау. 23. Өрт жалағандай – тақыр. 24. Ит байласа тұрғысыз – көңілсіз. 25. Ұшарға қанаты жоқ – тез жетуге асығу. 26.Түйенің құйрығы жерге, ешкінің құйрығы көкке жеткенде – ешқашан орындалмайтын іс, ой. 27.Опық жеу, бармағын тістеу – қатты өкіну. 28. Салт атты, сабау қамшылы – отбасынсыз, жалғыз басты адам. 29.Сақтықта қорлық жоқ, жаман айтпай жақсы жоқ – қауіп-қатерден ойлап сақтандыру. 30. Шаш етектен бату – молшылыққа кездесіп, мол олжаға ие болу. Пайдаланғат әдебиеттер тізімі: М. Балақаев. «Тіл мәдениет және қазақ тілін оқыту». - А., 1989. М.Балақаев. Қазақ тілінің мәдениеті. - А., 1971. Т.Қордабаев. Қазақ тіл білімінің мәселелері. - А., 1991. С.Құрманғалиева. Қазақ тілінің мәселелері. - А., 1965. Р.Сыздықова. Сөз құдіреті. - А., 1997. Р.Сыздықова. Сөздер сөйлейді. - А., 1980. С.Жендырбаева. Мәнерлеп оку. - А., 1992. «Орыс сөздігіндегі ымдар мен қимылдыр» А.А. Акишинованың, Х.Кано, Т.Е.Акишининованың редакциясынан. М. 1991ж. жүктеу/скачать 0,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|