Топ: аж-15 Тексерген: профессор Керімқұл С. Е. Астана,2022
жүктеу/скачать 97,41 Kb.
|
| Жауабы: Есептеулер нәтижесінде хи квадрат үлестіруінің мәні теңсіздігінің мәнінен үлкен болады яғни (В) тұжырымдамасы кері болжам орындалады. Бірақ нөлдік гипотеза жөніндегі тура болжам орындалмайды. Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуын берілген және (немесе) мәнімен жоғарыдан шектелген жөніндегі (А)-тұжырымдамасы тура болжам орындалу тәртібі «Қабылданбайды» жауап крийтерийін көрсетті. Яғни =ЕСЛИ(AG58-AI58+0,00001>0;"Қабылданбайды";"Қабылданады") гипотеза тексеру үш сценарийлерде осы жауап критерийі бойынша дәлелдеді.
15-қадам. Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуын берілген және (немесе) мәніне тепе-тең жөніндегі және (немесе) нөлдік гипотезаны тексеру. Егер болса, онда жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуы берілген және (немесе) мәніне тепе-тең жөніндегі болжам, нөлдік гипотеза, – қабылданбайды/қабылданады. Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуы берілген және (немесе) мәніне тепе-тең жөніндегі болжамы (А) тура болжамы орындалу үшін және болатын(В) тұжырымдамасы кері болжамдар орындалса тепе тең болу жөніндегі нөлдік гипотезаныны орындалу тәртібі қабылданбайды/ қабылданады жауап крийтерийін дәлелдеу . Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуын берілген және (немесе) мәнімен тепе тең болу жөніндегі (А)-тұжырымдамасы тура болжам орындалуы үшін (В)-тұжырымдамасы кері болжамдар яғни және теңсіздіктерін қаңағаттандыратын кері болжам орындалса (А)-тұжырымдамасы тура болжам яғни нөлдік гипотеза жөніндегі болжам орындалмайды. Себебі Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуы дисперсиядан тең емес. Жалпыламаның дисперсиясы және (немесе) стандартты ауытқуын тепе тең болуын әр сценарийге жеке дара көрсетейік. Яғни сенімділік интервалын жекелеп қарастырайық. Алдымен Excel форматында теңсіздіктің оң жақ бөлігі үшін яғни жалпылама ортаның маңыздылық деңгейін екіге бөліндісі мен еркіндік дәрежесімен қиылысуындағы хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні еңгізілетін ($AН$63), ($АН$64), ($AН$65) бос ұяшықтар, ортасы үшін яғни теңдігінінің шешімі еңгізілетін ($AJ$63), ($AJ$64), ($AJ$65) бос ұяшықтарына, сол жақ бөлігіне екі жақты сенімділік ықтималы мен еркіндік дәрежесімен қиылуысуындағы хиквадрат үлестіруінің квантиль мәні еңгізілетін ($AL$63), ($AL$64), ($AL$65) бос ұяшықтарына қондарылады. Алынған бос ұяшықтарды тінтуірмен шертіп, содан соң есептеулер жүргізу үшін теңдік белгісін бас мәзірде (меню) орналасқан формула жолағына (строка формул) қойылады. Жоғардағы формулаға сәйкес есептеулерді сәйкес ұяшықтарды алынған ұяшықтарға белгілеп орнатамыз. 7-кесте Жалпылама ортаның дисперсиясын және стандартты ауытқуын тепе тең сенімділік интервалының кестелік мәні
Ескертпе: Мұндағы (i)- өрісі сценарийлер, (ii)- өрісі екіге бөлінген маңыздылық деңгейі, (iii)-өрісі екі жақты сенімділік ықтималы , (iv)-өрісі екіге бөлінген маңыздылық деңгейі мен еркіндік дәрежесі белгілі болғандағы хи квадрат үлестіруінің квантиль мәндері (v) –өрісі қатаң теңсіздік белгісі яғни үлкен теңсіздік белгісі, (vі)- өрісі теңсіздігінің шешімдері, (vіі) –өрісі қатаң теңсіздік белгісі яғни үлкен теңсіздік белгісі, (iv)-өрісі екіге бөлінген маңыздылық деңгейі мен еркіндік дәрежесі белгілі болғандағы хи квадрат үлестіруінің квантиль мәндері Кестенің оң жақ бөлігін яғни теңсіздіктің оң жағы екіге бөлінген маңыздылық деңгейі 5%, 2,5%, 0,5% болғандағы еркіндік дәрежесі 27 болатын және қиылысу тұсында орналасқан шамалар хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні болып табылады. Әр сценарийге сәйкес мәндері алынды. Шынайлы сцанарий үшін екіге бөлінген маңыздылық деңгейі 5% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 16,151-ке тең. Оңтайлы екіге бөлінген маңыздылық деңгейі 2,5% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 14,573-ке тең. Күмәнді сценарийі екіге бөлінген маңыздылық деңгейі 0,5% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 11,808-ке тең. ($AН$63), ($АН$64), ($AН$65) бос ұяшықтарына қондырылды. Кестенінің орта бөлігін немесе теңсіздіктің орта бөлігін сценарийлерге сәйкес есептейтін болсақ он екінші қадамда есептелінген жалпылама ортаның дисперсия мәні болып табылады яғни теңдігінің мәні. теңдігін ашып жазатын болсақ осы шама алынады. Бұл амалда қолданылған шамалар іріктеу дерегінің квадраттарының сомасынан іріктеме көлемінің сомасын квадраттап іріктеме көлеміне бөліндісінің айырымын жалпылама деректерінің дисперсия мәні қатынасын жалпылама ортаның дисперсия мәніне қатынасы болып табылады. Сонымен сол жақ бөлігін үш сценарий бойынша шынайылық, күмәнді, оңтайлы сценарийлеріне 0,081 мәні жазылады. Бұл мән ($AJ$63), ($AJ$64), ($AJ$65) бос ұяшықтарына қондырылды. Кестенің оң жақ бөлігін яғни теңсіздіктің оң жағы екі жақты сенімділік ықтималы 95%, 97%, 99% болғандағы еркіндік дәрежесі 27 болатын және қиылысу тұсында орналасқан шамалар хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні болып табылады. Әр сценарийге сәйкес мәндері алынды. Шынайлы сцанарий үшін екі жақты сенімділік ықтималы 95% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 41,113-ке тең. Оңтайлы сценарийі сенімділік ықтималы 97% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 43,195-ке тең. Күмәнді сценарийі сенімділік ыұтималы 99% болғанда хи квадрат үлестіруінің квантиль мәні 46,645-ке тең. ($AL$63), ($AL$64), ($AL$65бос ұяшықтарына қондырылды. жүктеу/скачать 97,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|