Топтық жоба тақырыбы: Протоплас Орындаған: Амандық Е. Қазықұлов Н. Оңалбек е. Шәкір М. Бақтыберген т

ағзаларды қалыптастырудағы қызметі туралы жинақталған ұғым. Гуктің микроскопы қаралатын затты жүз

еседен астам ғана үлкейтіп көрсететін болған. Роберт Гук өсімдіктерді микроскоп арқылы қарап

отырып,олардың ұлпаларынан ара ұясы тәрізденген құрылысты тапқан.Ол осы ұяларды грек сөзімен

“целлюлла“- “жасуша” деп атады.Бұл жерде Роберт Гук тіршілігін жойған жасушалардың ұяшығын ғана көрген

еді .17 ғасырдың 70-жылдарынан бастап голландық Антони Ван Левенгук объектіні үш есе үлкейтетін

микроскоп жасап,оның көмегімен судағы біржасушалы ағза-кірпікшелі кебісшені тұңғыш рет көрді. Тірі

жасушаны алғаш рет 1839 жылы чех ғалымы Ян Пуркинье көрген еді. Ол жасушаның ішіндегі сұйықты

протоплазма немесе алғашқы плазма деп атады. Протоплазма дегеніміз-жасуша ішіндегі сұйықтық пен ядро.

Роберт Броун жасуша протоплазмасының тұрақты бөлігі-ядроны ашты. 1858 жылы Рудольф Вирхов әрбір

жасуша өзіндей жасушаның бөлінуі арқылы пайда болатынын анықтады. Карл Бэр сүтқоректілердің жұмыртқа

жасушасын ашып,көп жасушалардың дамуы бір жасушадан басталатынын және аталық сперматозоид пен

аналық жұмыртқа қосылғанда,зигота түзетінін анықтады. Жасуша теориясының негізгі қағидалары:

1. Барлық тірі ағзалар жасушалардан тұрады. Жасуша – тіршіліктің ең кіші құрылымдық және қызметтік бірлігі;

2. Барлық жасушалардың құрлысы ұқсас жоба бойынша құрылған;

3. Жасуша тек жасушадан, олардың бөлінуі нәтижесінде, пайда болады.(Р.Вирхов,1858ж).

Барлық организмдер және оның құрамындағы клеткалар эволюциялық жолмен арғы аталық клеткадан тараған.

Эволюцияның негізгі екі процесі - ол:

1) генетикалық ақпараттың кездейсоқ үйлесуі, ол организмнен оның ұрпақтарына беріледі

2) өзін тасымалдаушысының тіршілігіне және көбеюіне мүмкіндік туғызатын генетикалық ақпаратты сұрыптау.

Тірі табиғаттың көз жетпес көпшілігіне үңілуге мүмкіншілік беретін биологияның орталық принципі

эволюциялық теория болып табылады.