Ту хабаршысы

● Техникалыќ єылымдар 
 
ЌазЎТУ хабаршысы №1 2014  
 
165
УДК: 574;624;69;72 
 
Н.С.Қыдырғали, Б.А.Алияскаров, А.А.Батырбаева, Р. Адырбайқызы 
(Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті, Алматы, Қазақстан Республикасы) 
 
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТҰРҒЫН ҮЙЛЕР 
 
Түйіндеме. 
Экологиялық тұрғын үй – тек қана сəнді тренд немесе Батыстың əсері болып табылмайды, 
қазіргі  заманда  күннен-күнге  өсіп  бара  жатқан  энергия  тасымалдағыштың  құны  тұрғын  үйге  деген 
эксплуатациялық  шығын  мəселесін  тудырады.  Еуропада  энергияны  сақтайтын  құрылыстың  дамуы  белсенді 
түрде  жүруде,  яғни  құрылыс  объектілерін  энергияны  тұтынудың  төмен  деңгейіне  келтіретін  мемлекеттік 
бағдарламалар  талданған.  Мақалада  экологиялық  тұрғын  үйлердің  ерекшеліктері,  сондай-ақ,  экоүйлердің 
барлық талаптарына сəйкес келетін қазіргі заманның ең үздік 10 үйдің тізімі келтіріледі.  
Түйін  сөздер:
  экологиялық  үй,  болашақ  заманның  үйі,  жасыл  құрылыс,  экологиялық  материалдар, 
экологиялық сертификат. 
 
Экологиялық  тұрғын  үй  қалай  болады,  ол  туралы  не  білеміз,  мүмкін,  бұл  үйлер  жаңашыл 
заманның, болашақтағы, тіпті жақын арадағы уақыттың жобаларына жатады! Кейбір елдердің үкіметі 
мысалы,  Дания  елінде  экологиялық  жағдай  туралы  алаңдайды,  сол  себепті  де  энергия  сақтайтын 
технологияларды  құру  ұлттық  бағдарлама  қатарына  жатады.  Сондықтан  да,  ең  «ақылды»  жəне 
экологиялық таза үй осы елде тұрғызылуы таңғаларлық емес.  
Əлемдік  қоғамның  тұрақты  дамудың  ғаламдық  мəселелеріне  назар  аударуының  салдары 
ретінде  тұрғылықты  мекендер  бойынша  БҰҰ  демеу  беретін  «Қалалардың  тұрақты  дамуы»  атты 
арнайы  бағдарламаның  пайда  болуы  жатады.  Осы  бағдарламада  əлемнің  көптеген  қалалары 
қатысады. 
Өткен ғасырдың аяғында бір уақытта халықаралық қоғам мен іскерлік орта негізінде тұрақты 
даму  ұстанымдары  жатқан    ғимараттар  мен  қондырғылардың  жасыл  немесе  экологиялық  құрылыс 
жəне  эксплуатацияның  концепцияларын  белсенді  түрде  талдай  бастады.  Осы  талдау  нəтижесінде 
қозғалмайтын объектілерді жасыл стандарттаудың əртүрлі жүйелері, сондай-ақ, оларды ерікті түрде 
сертификаттау жүйелері пайда болды.  
Жасыл  құрылыстың  міндеті – жобалау  жəне  құрылыс  технологияларын  экологияландыру, 
яғни қоршаған ортаға зиянды əсерін азайту, энергияны тиімді тұтынуды қамтамасыз ету, сондай-ақ, 
жергілікті  тұрғындар  денсаулығына  қолайлы  əсер  ету.  Жасыл  құрылыста  пайдаланылатын 
технологиялар 
эксплауатациялық 
шығындарды 
елеулі 
түрде 
азайтып, 
инновациялық 
технологияларды  енгізуге  мүмкіндік  береді  жəне  стандартты  емес  шешімдердің  ізденіс  табуын 
мақұлдай түседі.  
Əлем  бойынша  жасыл  құрылысты  сертификаттаудың  жүйелері  кеңінен  таралды.  Осы 
жүйелерде ғимараттар мен қондырғылардың құрылысына қойылатын арнайы талаптар (критерийлер) 
бар  стандарттар  жəне  олардың  орындалуының  рейтингті  бағалануы  талданады.  Жасыл  құрылыс 
сертификаты  құрылыс  компаниясының  нарықтағы  позициясының  беки  түсуіне  септігін  тигізеді, 
тұрғызылған  тұрғын  үйдің  бағасын  көтере  отырып,  бір  уақытта  осы  ғимараттың  экологиялық 
қауіпсіздігіне жауап береді.   
Экологиялық  құрылысты  сертификаттау  жүйелеріне  əлем  бойынша  бірнеше  мысалдарды 
келтіруге  болады,  мысалы:  Ұлы  Британияда – BREEAM, Францияда – Demarche HQE, АҚШ-та – 
LEED, Данияда – EcoProfile, Германияда – German Sustainable Building Council (DGNB), Жапонияда – 
CASBEE,  Канадада – GBI. Аталмыш  жүйелер  экологиялық  құрылыс  бойынша  кеңестермен (Green 
Building Councils) талданады,  олар  коммерциялық  емес  қоғамдық  ұйымдарға  жатады.  Əлемнің 12 
елінде осындай кеңестер жұмыс істейді, ал бес елде кеңестерді құруға дайындық жүргізілуде. Ұлттық 
«жасыл»  стандарттардың (BREEAM, LEED, DGNB, GBI жəне  т.б.)  пайда  болуы  жəне  кеңінен 
пайдалануы тіршілік ортасының сапасы мен комфорты, ұйымдардың нарық бəсекелестігінде тіршілік 
ету жəне жұмыс істеу əдістері туралы үйреншікті біраз ұғымдарды қайтадан санадан өткізуге мəжбүр 
еткізді.  Соңғы 20-жылдық  жасыл  стандарттардың  теориясы  мен  тəжірибесінде  көптеген  амалдар, 
шешімдер жəне əдістер талданды.  

● Технические науки 
 
     
                                               
№1 2014 Вестник КазНТУ  
         
166 
70-ші  жылдары,  энергетикалық  дағдарыс  кезеңінде  бүкіл  əлемді  негізгі  міндеттері – табиғи 
энергиялық  ресурсты  сақтау  жəне  қазіргі  заманның  адамын  қайтадан  табиғатқа  оралту  болып 
табылатын  экологиялық  таза  үйлердің, «экоүйлердің»  жаңа  теориясы  қызықтыра  түсті.  Осы  кезде  
органикалық  архитектура  деген  жаңа  бағыт  туындап,  арнайы  терминдер - ecohome, биоклиматтық 
дизайн,  күн  сəулесі  өндіретін  батареялар,  сəулелік  коллекторлар, "ақылды  үй"  жүйелері,  желдік 
генераторлар жəне тағы басқа терминдер пайда болды. 
Экологиялық 
үй 
қандай 
бөліктерден 
тұрады? 
Ең 
алдымен, 
бұл – үйдің  
жылы қорапшасы. Дəстүрлі үймен салыстырғанда күн сəулесінің есебінен жылулық қорғанышы алты 
еселенген  экоүй  ғимаратын  экономикалық  жəне  техникалық  мақсатта  жылыту  қажет.  Экоүйдің 
екінші  бір  бөлігіне  оның  тіршілікті  қамтамасыз  ету  жүйелері - жылыту,  вентиляция,  органикалық 
қалдықтар жəне тұрмыстық ағындыларды қайта өңдеу - жатады. 
Үшінші құрамдас бөлігіне биоботаникалық бағы бар ғимарат алды алаң жатады.  
Нағыз  экоүйді  жылуды  жақсы  сақтайтын  жəне  адам  денсаулығына  зиян  келтірмейтін 
материалдардан  тұрғызылған  жылы,  аялы  үй  ретінде  елестетеміз.  Ондай  үйді  тұрғызу  үшін,  жылы 
қорапшасын жасау қажет, яғни оның құрылысы үшін жылытқыштарды пайдалану қажеттігі арқылы 
тек қабырғаларын ғана емес, сонымен қатар фундаменті мен еденін жылытуға болады.  
Экологиялық тұрғын үйлердің біраз артықшылықтары мен ерекшеліктері болады, ішіндегі ең 
маңыздыларына тоқталып өтсек:  

  компьютерлендіру 

  изоляция 

  вентиляция  

  экологиялық материалдарды қолдану. 
Компьютерлендіру. Үйдегі барлық процестерді компьютер басқарады, оның функцияларына 
жылыту жүйесін, су айналымы, жарықты қосу мен өшіру, терезені ашу басқармасы жатады, тіпті оны 
«ақылды»  үй  қайнатқан  кофеге  оятқыш  ретінде  үй  иелерін  ояту  үшін  бағдарламаға  қосуға  болады. 
Егер  экологиялық  үйдегі  ауа  құрғап  бара  жатса,  автоматты  жүйе  ионизаторды  бірден  қосады.  Егер 
қатты ыстық немесе желді болса – бағдарлама желдің қай жақтан бағытталғанын немесе терезені қай 
уақытта ашу керектігін танып біледі.   
Изоляция.  Аса  маңызды  ережелердің  біріне  сапалық  изоляция  жатады.  Егер  кəдімгі  үй 
құрылысы  кезінде  жылулық  изоляцияның  қалыңдығы  небары 2-5 см-ді  құраса,  ал  экологиялық  үй 
құрылысында бұл қалыңдық 20-50 см-ге жетеді. 
Вентиляция.  Үшінші  талап – тұрғын  үйге  жылудың  максималды  қайтарымын  қамтамасыз 
ететін  вентиляциялық  жүйені  орнату  болып  табылады.  Автоматты  вентиляциямен  жабдықталған 
үйлер  шаңды  ұстап  қалатын  көптеген  фильтрлер  есебінен  таза  ауамен  қуантады.  Егер  кəдімгі 
пəтерлерде  вентиляциялық  торда  қаншама  шаң-тозаң  шөгетін  болса,  экоүйде  ондай  жағдай 
болмайды. 
Экологиялық материалдарды қолдану. Əрине, экоүйлердің бастапқы ерекшелігіне құрылыста 
экологиялық  материалдарды:  ағашты,  тасты,  кірпішті,  бейорганикалық  табиғаттағы  қалдықтарды 
қайта өңдеу өнімдерін (əйнек, бетон, металл) пайдалану жатады. 
Қазіргі таңда осындай үйлер кездеседі. Осыған орай экоүйлердің барлық талаптарына сəйкес 
келетін ең үздік 10 үйдің тізімін жариялағымыз келеді.  
10. 
Casa No Gere архитекторлар  Граса  Коррейя  мен  Роберто  Раваццимен  Португалия  елінде 
ұлттық  паркінде  тұрғызылған.  Тұрғын  жайдың  бір  бөлігі  тау  ішіне  жасырылған,  ал  қалған  бөлігі 
жартас  пен  өзеннің  үстінен  орналасқан.  Қарапайым  конструкция,  терезеден  керемет  көрініс  жəне 
табиғатпен етене таныс. 
9. 
Неміс компаниясы Aisslinger "Fincube" атты ерекше экологиялық жобаны ойлап тапты. Үй 
Италияда, Больцано маңайында 1200 метр биіктікте тұрғызылған. Жоба бойынша минимальды көмір 
қышқыл  газының  төгіндісі  бар  энергияны  аз  тұтынады.  Үйдің  ауданы 47 м
2
,  интерьер  дизайны 
минималды, толығынан тіршілік ету үшін барлық жағдай жасалынған. 
8. 
Ikaros  экологиялық  үй  Германияда  тұрғызылған.  Розенхаймдегі  қолданбалы  ғылымдар 
Университетінде  құрастырылған  осы  жоба  бойынша  энергия  кəдімгі  үй  тұтынатын  энергиядан  да 
артық  өндіреді.  Бұл  қалайша  жүзеге  асады?  Əрқалай  жасыл  технологияларды,  мысалы,  күн  сəулесі 

● Техникалыќ єылымдар 
 
ЌазЎТУ хабаршысы №1 2014  
 
167
өндіретін  батареялар,  вакуумды  изоляция  панельдері,  жоғары  тиімді  механикалық  жүйелер  жəне 
табиғи вентиляцияны пайдалана отырып, жүзеге асыруға болады. 
7. 
Осы экологиялық үй швейцариялық қыстақта орналасқан жəне екі қабаттан тұрады. Екінші 
қабаты 40 градусқа ылдиы бар жəне бірінші қабаттың жоғары бөлігіне сүйеніп тұр.  
6. 
Көпшілік  күн  сəулесі  өндіретін  батареялардың  үйдің  архитектуралық  дизайнына  сəйкес 
келмейді деп қауіптенеді. Нақты жағдайда панельдер ғимараттан тəуелсіз бола отырып, осы мəселеде 
ұтымды шешімді көрсетеді. Чаканат Ридж үйі Прентисс архитекторларымен жобаланып, Вашингтон 
штатында тұрғызылған. 
5. 
"Өмірге  арналған  үй"  ААРТ  архитекторларының  тұрғын  эко-жобасы  болып  табылады. 
Дания  елінде  Орхус  маңайында  орналасқан.  Архитекторлар  минимальды  көмір  қышқыл  газының 
төгіндісі  бар  энергияны  аз  тұтынуға  басты  назар  аударған.  Таңғаларлық  жайт,  осы  үйде  тұтыну 
энергиясына қарағанда өндіру энергиясы артық.  
4. 
Пьетро  Руссо  жобалаған  əдемі  де  жинақы  экологиялық  үй  Оңтүстік  Африкада, 
Франшхоекта  орналасқан.  Үй  көркі  көз  тартарлық  пейзаж  арасында  орналасқан  жəне  қоршаған 
ортамен  үйлесімін  тапқан,  қазіргі  заман  талабына  лайық  дизайны  бар.  Табиғат  аясында  оңаша  өмір 
сүруге мүмкіндік береді.  
3.
  Жартастың  шың  басында  орналасқан  осы  экологиялық  үй  Ресей  көркем  жазығына  тəн 
таңғажайып  түрді  ұсынады.  Құрылыс  кезінде  экологиялық  ең  таза  материалдар  мен  энергиялық 
тиімді жүйелер, сондай-ақ, ағынды жүйелер жобасы пайдаланылды.  
 
 
 
 
1-сурет. Ресейдегі экологиялық үй 
 
2. 
Үйді  иран  архитекторы  Глен  жобалаған  жəне  Калифорния  штатында,  Лос-Анджелес 
қаласында  тұрғызылған.  Жобаның  міндетіне  емін-еркін  бос  кеңістікті  пайдалана  отырып, 
максимальды ашық кеңістікті құру жатады. Сондай-ақ, үй əртүрлі табиғат апаттарынан сақталынған. 
 

● Технические науки 
 
     
                                               
№1 2014 Вестник КазНТУ  
         
168 
 
 
2-сурет. 
Архитектур Глен жобалаған экологиялық үй 
 
1. 
Архитектор  Роблес  осы  таңғажайып  экологиялық  вилланы  Коста-Рикеада  тұрғызған.  Үй 
қаладан 20 км қашықтықта, мұхитке шығып тұрған кішігірім жартаста орналасқан. Ылғал ортада үй 
ғимаратының тəуелсіздігі мен сенімділігі оның ерекшелігі болып табылады.  
 
           
 
 
3-сурет. 
Архитектур Роблес жобалаған Коста-Рикадағы экологиялық үй 
 
Статистикаға сəйкес, əлемдегі бар тұрғын үйлер біріншілік энергияның жуықтап алғанда 40%-
н, электр қуатының 67%-н, шикізаттың 40%-н жəне ауыз су қорының 14%-н тұтынады екен. Сонымен 
қатар,  бүкіл  əлемдік  көмір  қышқыл  газының 35%-н  жəне  тұрмыстық  қатты  қалдықтардың 50%-н 
құрай  отырып,  қоршаған  ортаға  зиянды  əсерін  тигізуде.  Қазақстанда  «жасыл  құрылыс»  дамымаған, 
«жасыл стандарттарды» талдау əлі күнге дейін жоспарлану деңгейінде.  Оған бірнеше себеп: ұлттық 
«жасыл стандарттардың» жоқтығы, энергияны үнемдеу саласындағы жəне экологиялық құрылыстың 
басқа  аспектілерінде  өзіндік  жобалардың  аздығы.  Біздің  елде BREEAM немесе LEED халықаралық 
сертификатына ие болатын құрылыс объектісі жоқтың қасы.  
 
 

● Техникалыќ єылымдар 
 
ЌазЎТУ хабаршысы №1 2014  
 
169
ƏДЕБИЕТТЕР 
1.  Исмаилов  Р.  Экологически  эффективное  строительство.  Зеленые  стандарты  в  мире  и  России.                     
/ «Экоменеджмент, Москва, 22 қаңтар, 2013 ж. 
2.   Экодом - миф  или  реальность  [Электронный  ресурс]:  Информационный  портал  "Мир  во  мне.  
info@mirwomne.ru 
3.  Экологические  понятия  и  термины / А.Д.  Потапов,  В.И.  Теличенко,  Ю.В.Кононович,                       
Т.Г. Богомолова. - М.: МГСУ, 1999.  
4.  Гусева К.С. Экологические сертификаты строительства. Мир современной науки. 2011, №4. 
5.  Мустафина  А.  Каковы  перспективы  развития  «зеленого»  строительства  в  Казахстане?  АСТАНА.                     
9 ноября 2012, 15:15. BNews.kz  
 
REFERENCES 
1.  Ismailov R. Еkologisheski effektivnoe stroitelstvo. Zelenye standarty v mire I Rossii./”Ekomenedgment, 
Moskva, 22 kantar, 2013j 
2.  Ekodom-mif ili real’nost’ [Elektronnyi resurs]: Informasionnyi portal “Mir va mne. info@mirwomne.ru 
3.  Ekologisheskie poniatya i terminy / A.D. Potapov, V.I. Telishenko, U.V. Kononovish, T.G. Bogomolova.              
- M.: MGSU, 1999. 
4.  Guseva K.S. Ekologisheskie sertifikaty stroitel’stva. Mir sovremennoi nauki. 2011, №4 
5.  Mustafina A. Kakovy perspektivy razvitiya “zelenogo” stroitel’stvoa v Kazakhstane? ASTANA.                       
9 noyabrya 2012, 15:15. BNews.kz  
 
Қыдырғали Н.С., Алияскаров Б.А., Батырбаева А.А., Адырбайқызы Р. 
Экологический дом 
Резюме
. В статье рассматриваются особенности экологического дома, список 10 лучших домов нашего 
времени, которые соответствуют всем требованиям экодомов.  
Ключевые слова:
 экологический дом, дом будущего, зеленое строительство, экологические материалы, 
экологическая сертификация. 
 
Kydyrgali N.С., Аliaskarov B.А., Batyrbayeva А.A., Аdyrbaykyzy R. 
Ecological houses 
Summary.
 In article is considered the features of green construction and is proposed a list from 10 best 
ecological houses of our time which fits to the all requirements of ecological houses. 
Key words:
 ecological hous, future house, green construction, ecological materials,   environmental 
certification. 
 
 
УДК 371.3:346.544(045) 
 
А.Ж. Кинтонова, А.К. Сексенбаева, А.А. Кулдеева  
(Евразийский национальный  университет им.Л.Н.Гумилева, 
Астана, Республика Казахстан) 
 
К
 
ВОПРОСУ
 
О
  
СТАНДАРТИЗАЦИИ
 
СИСТЕМ
 
ЭЛЕКТРОННОГО
 
ОБУЧЕНИЯ 
 
Аннотация. 
Развитие  электронного  обучения  на  вузовском,  межвузовском,  региональном  уровнях 
обуславливает  необходимость  разработки  национальных  стандартов,  нормативно-технических  документов 
технологий e-Learning и соблюдения международных стандартов в этой быстроразвивающейся области. 
Ключевые слова. 
Электронное обучение, стандарты, автоматизированная обучающая система. 
  
Популярность электронного обучения (e-Learning) в последние годы резко выросла благодаря 
снижению  затрат  на  инфраструктуру  и  стремлению  получить  качественное  образование  по 
приемлемой для студентов цене. Дистанционное обучение позволяет  многим людям обучаться  без 
отрыва от рабочих и домашних дел.  
Одним  из  направлений  повышения  эффективности  обучения,  усвоения  информации  и 
сокращения  затрат  на  сам  процесс  обучения  является  разработка  и  использование 
автоматизированных обучающих систем (АОС). 

● Технические науки 
 
     
                                               
№1 2014 Вестник КазНТУ  
         
170 
В  настоящее  время  применяется  множество  терминов,  обозначающих  автоматизированную 
обучающую  систему,  которые,  по  сути,  являются  аналогичными.  Наиболее  распространенными  из 
них являются: 
-
 
система дистанционного обучения (СДО); 
-
 
автоматизированная система дистанционного обучения (АСДО); 
-
 
автоматизированная система обучения (АСО); 
-
 
обучающая программа; 
-
 
обучающая система и ряд других. 
Разрабатываемые технологии e-learning займут весомую долю на рынке образовательных услуг.   
Системы дистанционного обучения: 
-
 
IBM LearningSpace 
-
 
IBM LotusWorkplaceCollaborativeLearning 
-
 
OracleiLearning 
-
 
WebSoftWebTutor и WebTutorLite 
-
 
SAP eLearningSolution 
-
 
Униар Доцент 
-
 
Moodle 
Выбор  конкретного  решения  определяется  различными  факторами:  стоимость  СДО  и 
стоимость  внедрения;  платформа  на  которой  должна  работать  СДО (Windows, Linux и  т.п.), 
функциональность системы. 
LMS 
(Learning Management System) — Cистема  управления  обучением.Также  иногда 
употребляется  понятие E-learning. Пример  такой LMS-системы Moodle. Русский  синоним LMS —
 СДО (система дистанционного обучения). 
В  результате  развития  рынка  электронного  образования  широкого  внедряются    системы 
дистанционного  обучения  возникла  потребность  в  стандартизации  обмена  учебными  материалами. 
Отсутствие стандартов приводило к высокой стоимости их переноса в каждую конкретную систему 
дистанционного обучения, что сужало рынок и затрудняло его развитие. 
Подавляющее  большинство  современных  систем  дистанционного  обучения  (СДО) 
поддерживают различные версии спецификации SCORM. 
SCORM (SharableContentObjectReferenceModel)  —  стандарт,  разработанный  для  систем 
дистанционного обучения. Данный стандарт содержит требования к организации учебного материала 
и  всей  системы  дистанционного  обучения. SCORM позволяет  обеспечить  совместимость 
компонентов  и  возможность  их  многократного  использования:  учебный  материал  представлен 
отдельными  небольшими  блоками,  которые  могут  включаться  в  разные  учебные  курсы  и 
использоваться системой дистанционного обучения независимо от того, кем, где и с помощью каких 
средств были созданы. SCORM основанна стандарте XML. 
Поддержка  этой  спецификации  в  СДО  обеспечивает  возможность  передачи  учебного 
контента из одной системы в другую (конечно же при условии, что все эти системы поддерживают 
SCORM).  Помимо  этого,  если  СДО  поддерживает SCORM, Вы  можете  использовать  множество 
готовых  учебных  курсов  и  модулей,  которые  были  разработаны  в  соответствии  с  требованиями 
данной спецификации. LMS (LearningManagementSystem) — Cистема управления обучением. Также 
иногда  употребляется  понятие E-learning. Cинонимом LMS является  СДО (система  дистанционного 
обучения) 
Примерами  СДО,  которые  поддерживают  работу  с  учебным  контентом  (модулями,  курсами)  в 
формате SCORM являются: 
-
  Moodle (бесплатная СДО, поддерживает SCORM 1.2); 
-
  SharePointLMS (СДО на базе MicrosoftSharePoint, совместима со SCORM 1.2 и SCORM 2004); 
-
  WebTutor (коммерческая СДО, совместима со SCORM 1.2 и SCORM 2004); 
-
  ILIAS 4 (бесплатная СДО, поддерживает SCORM 1.2 и SCORM 2004); 
-
  ATutor (бесплатная СДО, поддерживает SCORM 1.2); 
-
  REDCLASS Learning (коммерческая СДО, поддерживает спецификации 
SCORM 1.2 и SCORM 2004) и многие другие.Первые версии SCORM (1.0, 1.1, 1.2) были тестовыми, 
сейчас они не поддерживаются ADL. На их основе была разработана версия SCORM 2004. 

жүктеу/скачать 43,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: