ТУҒан тіл / №1 (20), 2014 Редакция алқасы
жүктеу/скачать 11,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Sauitbek ABDRAHMANOV ана ТІЛІМ – айБаРыМ 34 ХАБАРЛАНДЫРУ
- ЕРЕЖЕСІ Мақсаты
- Көрмеге қатысу шарттары
- Суретшілер өздерінің хаттарын мына мекенжайға жібере алады: Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының үйі (Алматы қаласы
- Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың М.В.ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзі Еуразиялық одақ
- Құрметті кездесуге қатысушылар!
El – wlI wğIM «El – haliq sözіnіñ de, memleket sözіnіñ de, wlt sözіnіñ de balamasi. «Adamzat tarihinda öşpes іz qaldirip ketken, Euraziya qwrliğindaği haliqtardiñ tağdirina orasan äser etken» (N.Nazarbaev), zamaninda
33 ана ТІЛІМ – айБаРыМ köptomdiğiniñ arnauli redaktorliğina bekіtіlgen, sol tomdardaği wzin sani bes miñday betke juiq mätіndі mwqiyat qarağan, salistirğan, audarilğan twstarin teksergen, tüzegen adam retіnde bwl wğimniñ sondaği sözderde talay ret qoldanilğanina kepіldіk ete alamin. Oniñ sirtinda Prezident 2008 jilği 6 şіldede Astananiñ qaq ortasindaği bas alañğa egemen elіmіzdіñ eñ basti eskertkіşіn – Täuelsіzdіk monumentіn ornatqizip, oğan «Qazaq elі» degen at bergen edі. Osi arqili özіnіñ ömіrşeñ ideyasina qajettі qoğamdiq pіkіrdі dayinday bastağan edі. Oğan da alti jilday uaqit kettі. Bwl oydi jüzege asiruğa, naqti şeşіm qabildauğa da taği bіraz uaqit ketedі. Onsiz bolmaydi. Bärі eskerіledі. Bärі ekşeledі. «Plyuster» men «minuster» saralanadi. «Minusterdі» de alğa tartatindar tabiladi. Bіrіkken Wlttar Wyiminan bastap barliq älemdіk qwrilimdardaği atauimizdi özgertuden tartip, ondağan zañnamağa, jüzdegen qwjattarğa özgerіs engіzu, miñdağan mañdayşalardi, mörlerdі, milliondağan blankіlerdі qayta jasatuğa, qayta bastiruğa, qayta ornatuğa jwmsalatin qiruar qarjini şotqa salatin künder de keledі. Qanimizğa, janimizğa, oyimizğa, boyimizğa sіñіp ketken, köz üyrengen, qwlaq dağ-dilanğan, özіmіz «Tuğan jerіm menіñ, Qazaqstanim!» dep şirqaytin ardaqti ataudan bіrte-bіrte alistau da psihologiyaliq twrğidan oñayğa tüspeydі. Bіrte-bіrte degende de kün tärtіbіne qoyilğan bwl mäsele boyinşa şeşіm el tarihindaği erekşe beles bolatin EХPO – 2017 körmesіne deyіn qabildanğanin qalaydi haliq. Oğan deyіn el sipatin erekşeleytіn, osi ataudan tabiği tuindauğa tiіstі taği bіraz mäselelerdіñ qaralğani jön dep bіlemіz. Soniñ bіrі – eldіñ aumaqtiq- äkіmşіlіk bölіnіsіnіñ ataularinda töltumaliliqtiñ kerektіgі. Bіz bwl arada qazіrgі Qazaqstanda ol ataulardiñ bіrazi körşі elmen sözbe-söz säykes keletіnіn, mwniñ özі, bwyirtsa, bolaşaqta Qazaq Elі dep atalatin memlekettіñ wlttiq daraliğin kömeskіlendіrіp twratinin aytpaqpiz. Misali, Reseyde de oblistar, Qazaqstanda da oblistar, Reseyde de audandar, Qazaqstanda da audandar. Äsіrese, ol ataular orisşasinda tіptі sözbe- söz qaytalanadi. Osini şeşuge äbden-aq bolatinday körіnedі. Misali, bіzdegі oblistiñ «aymaq» siyaqti töl sözben atalui oylastirilsa. Al audanniñ orisşasin «rayon» dey salmay, qazaqşa nwsqadaği «audan» türіn aluğa bolar edі. Sonda orisşa jazğanniñ, söylegennіñ özіnde «Karagandinskiy aymak» deudіñ, «Talgarskiy audan» deudіñ tük äbestіgі joq. Bara-bara bärіmіz aytip ta, jazip ta üyrenіp ketemіz. Özbek ağayindar, misali, täuelsіzdіktіñ alğaşqi jilinda-aq «oblisti» «uälayat» dep auistira qoyğan bolatin. Tіl turali söz qozğağan soñ, Prezidenttіñ «Qazaqstan – 2050» Strategiyasi – qaliptasqan memlekettіñ jaña sayasi bağiti» atti Joldauindaği «Qazaq tіlі jappay qoldanis tіlіne aynalip, şin mänіndegі memlekettіk tіl märtebesіne köterіlgende, bіz elіmіzdі QAZAQ MEMLEKETІ dep ataytin bolamiz» degen sözіn taği eske salayiq. Qazaq tіlіn şin mänіndegі memlekettіk tіl märtebesіne kötermeyіnşe eldіñ ati da, zati da Qazaq Elі bola almaq emes. Sondiqtan, Elbasimizdiñ osi oyin qay kezde naqti jüzege asira alatinimiz özіmіzge, tek özіmіzge, tek qana özіmіzge qatisti dep aşiq aytuğa tiіstіmіz. «Qazaq qazaqpen qazaqşa söylessіn» degendі Elbasimizğa qayta-qayta qaytalatu – wlttiq namisimizğa sin. Taği eskerer jay minau: memlekettіñ resmi ataui özgere qalğanda bwğan deyіn elіmіzdі bіr ğasir boyi qate atap kelgendey quistanudiñ tіptі de jönі joq. Mwniñ bärі bіzdіñ tarihimiz. «Ötkenge topiraq şaşsañ, bolaşaq sağan tas atadi» degen atadan qalğan wlağatti söz bar. Tarihin wliqtamağan, barin bağalamağan jwrttiñ baği janip, joği tügen-delmeydі», degendі Elbasimiz däl sol «Qazaq elі» monumentіn aşarda aytqan edі. Jaña el atauina qatisti «minuster» qanşa köp bolğanimen, olardiñ bärіn bezbennіñ basina salğanda bіr ğana «plyustіñ» tarazina tömen tartip ketetіnі talassiz. Ol – bіzdіñ eldіgіmіzdіñ eñselenuі, memlekettіñ daraliq sipatiniñ ekşeluі, qazaq jwrtiniñ osi memlekettegі wlttiq wyisudiñ wyitqisi ekendіgіn erekşeleuі, іşkі twraqtiliqti niğayta otirip, eldіñ barliq azamattariniñ bіrlіgіn küşeyte tüsuі, söytіp Täuelsіzdіgіmіzdі twğirlandira tüsuі. Qazaq elі – bіzdіñ jerіmіzdіñ tarihi ataui, oni qalpina keltіru arqili bіz halqimizdiñ, memleketіmіzdіñ qaynar bastaularina qayta oralamiz deytіn ziyali qauim pіkіrі öte orindi. «Qazaqstan» ataui jiirmasinşi ğasirdiñ basinda, negіzіnen odaqtiq Qazaq SSR-nіñ beyresmi ataui retіnde orniqqani belgіlі. Egemendіktіñ eleñ-alañinda, täuelsіzdіktіñ tañsärі şağinda endі ğana, jaña-jaña qaz basa bastağan jas memlekettіñ atin «Qazaq Respublikasi» dep bekіtudіñ sätі tüspegenі de belgіlі. 1991 jilği 17 jeltoqsanda, Täuelsіzdіk jariyalanğan künnіñ erteñіnde Almatidaği bas alañda söylegen twñğiş sözіnde Nwrswltan Nazarbaev «Asiqsaq ta aptiqpayiq» dep edі. Bіz bіr asudan keyіn bіr asudi asiqpay da, aptiqpay da alip kele jatqan elmіz. El atauiniñ Qazaq Elі bolip özgertіluіnіñ mümkіndіgі jönіndegі oydiñ ortağa tastaluiniñ özі sonday asularimizdiñ taği bіrі, bіregeyі. Basin aşip aytayiq: Prezident bwl jönіnde kesіp- pіşіp pіkіr bіldіrgen de joq, bwğan baylanisti naqti tapsirma bergen de joq, bärі de elmen aqildasa otirip şeşіletіnіn eskertіp qana öttі. Bіzdіñ bwl maqalani jazudaği maqsatimiz – täuelsіzdіktіñ tağdiri üşіn asa mañizdi memlekettіk mäsele boyinşa qoğamdiq pіkіr qaliptastiruğa iqpal jasauğa wmtilu ğana. El atauin eldіñ özі şeşedі. Zati özgergen eldіñ ati da özgergenі jön.
Sauitbek ABDRAHMANOV ана ТІЛІМ – айБаРыМ 34 ХАБАРЛАНДЫРУ СуреТ көрмеСі Шетелдік және оралман қазақ жастарының арасында «Бір мАҚСАТ, Бір мҮдде, Бір БОЛАШАҚ» атты сурет көрмесі өтеді. Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігінің Тіл комитеті 2014 жылдың қазан айында Алматы қаласында «Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты шетел- де тұратын және оралман қазақ жастарының өнер фестивалі аясында сурет көрмесін өткізуді жоспарлап отыр.
меңгерудегі шығармашылық шеберлігіне баса назар аудару. Олардың отансүйгіштік, рухани, ұлттық нақышта бейнеленген, сомдалған тың тақырыптағы шығармаларын насихаттау. Міндеті: бейнелеу өнері түрлері саласында шығармашылық шынайы туындыла- рын шыңдап жүрген шетелдегі қандас жастарымыз бен оралман қазақ жастарының еңбектерін көпшілікке таныту.
1. Суретшінің жас мөлшері 20-35 жас аралығында болуы тиіс; 2. Автордың өмірбаяны, толық мекен-жайы және оқу орны, жұмысы, телефоны көрсетілуі керек; 3. Кескіндеме шығарма көлемі 100*150 см.-ден кем немесе аспауы тиіс (Матери- алдары: майлы бояу, гуашь, акварель, кенеп, картон, ақ қағаз) 4. Графикалық шығарма көлемі 40*90 см. (материалдары: офорт, линогравюра, гравюра, литография, т.б.) көркемдік деңгейі талапқа сай, тақырыпқа мейлінше лайық болуы тиіс; Әрбір автордың көркем шығармасы талапқа сай безендіріліп (багет), саны 5-7- ден аспауы керек. Суретшілер өздерінің толық аты-жөні, өмірбаяны, байланыс телефонда- ры, тұрғылықты мекен-жайын көрсетіп хат жазуы керек. Ұйымдастырушылар авторларға өздері көрсеткен байланыс телефондары арқылы хабарласатын болады. Жеңімпаздар лауреаттық дипломдармен және бағалы сыйлықтармен марапатталады.
ТІЛ МӘРТЕБЕСІ – ЕЛ МӘРТЕБЕСІ 35 ҚҰРМЕТТІ КЕЗДЕСУГЕ ҚАТЫСУШЫЛАР! Мен
университет ұжымын
соңғы онжылдықтарда ММУ-де жүзеге асқан орасан өзгерістермен құттықтаймын. Мені университеттің Құрметті профессоры ретінде сіздердің ғылыми жеңістеріңіз, әлемдік ғылым мен білім берудегі шептеріңізді нығайтқандарыңыз қуантады. Мен осыдан 14 жыл бұрын Владимир Путин Астанада М.В.Ломоносов атындағы ММУ-дің филиалын ашу туралы идеямды қолдағанына терең қанағат сезіміндемін. Осы жылы Астанадағы филиал өзінің мыңыншы тәлімгеріне диплом тапсырады. Бұл – айтулы оқиға! Бүгінде ММУ дипломы бар мамандар Қазақстанның экономикасында, ғылымында және басқа да бағыттарда табысты жұмыс істеп жүр. Сондықтан ММУ-дің қазақстандық филиалының қалыптасуына қатысқандардың бәріне ризашылығымды білдіремін. Қымбатты достар! Жиырма жыл бұрын, ММУ қабырғасында мен алғаш рет жаңа интеграциялық бірлестік – Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы идеяны ұсындым. Оның тұжырымдамасы біздің елдің барлық азаматтарына бірдей жақын және түсінікті шындыққа негізделді. Ортақ тарих, өзара экономикалық тартымдылық, мәдениеттердің тығыз өзара байланысы мен адамдардың Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың М.В.ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзі Еуразиялық одақ идЕясынан - Еуразиялық интЕграцияның жаңа пЕрспЕктиваларына жақындасуға ұмтылысы біздің халыққа көпқырлы мемлекетаралық байланыстардың жаңа үлгісін құруға мүмкіндік береді. Мен Еуразиялық Одақ тек еркіндік, тең құқықтылық, өзара тиімділік қағидаттары мен әр қатысушы елдің прагматикалық мүмкіндіктерін есепке алғанда ғана мүмкін деген ұстанымда болып келдім және соның берік жақтаушысы болып қала беремін. Бұл бастама қазір Еуразиялық интеграция деп аталып жүрген жаңа тарихи үдеріс үшін қадам басар нүктеге айналды. Біріншіден, сол уақыттағы ТМД-дағы көптеген саясаткерлер үшін түсініксіз және лайықты бағаланбаған менің идеям бүгін іскер топтарда және қоғамдық-гуманитарлық деңгейде кең қажеттілікке айналды. Еуразиялық интеграцияны нәрлендіретін көптеген бірлескен алаңдар пайда болды және жемісті жұмыс істеп тұр. Бұл Еуразия Даму банкі, Еуразия Іскерлік кеңесі, Еуразиялық Медиа-форум, Еуразия университеттерінің ассоциациясы және тағы басқалар. 18 жыл бұрын Астанада біз алғаш ашқан нысандардың бірі Лев Николаевич Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті болды. Бүгінде бұл – Орталық Азиядағы жетекші ЖОО. Лев Николаевич Гумилев Ресей мемлекетінің еуразиялық жолының тағдыршештілігін алдын ала білген көреген орыс интеллектуалдарының бірі болып табылады. Бұған аса көрнекті ойшылдар К.Леонтьевтің, Д.Данилевский мен басқа да көптеген ғалымдардың еңбектері айғақ бола алады. Бұл туралы Ресейдің тарихы, географиясы,
ТІЛ МӘРТЕБЕСІ – ЕЛ МӘРТЕБЕСІ 36 мәдениеті, экономикасы да айтады. Бүгінде «еуразиялық интеграция» түсінігі саясаткерлер, экономистер, журналистер мен қоғамдық орта белсенді пайдаланып жүрген бренд болып отыр. Екіншіден, қазіргі заманғы еуразиялық бастама ешқашан шындықтан алшақ болмағанын ерекше атап көрсеткім келеді. Бірінші кезекте, ол тәуелсіздік пен саяси егемендік интеграциялық үдеріске қатысушы барлық мемлекеттер үшін басымдыққа ие екенін әркез есепке алып келді. Сонымен бір мезгілде, оның мәні әуелден Қазақстанның, Ресейдің, Беларусьтің, сондай- ақ, Еуразия кеңістігіндегі басқа да елдердің қарапайым азаматтарының мүдделері туралы шынайы қамқорлықта жатқан еді. 1998 жылы мен «Қарапайым адамдарға қарай қарапайым жиырма қадам» бағдарламасын ұсындым. Осы жылдар ішінде оның барлық негізгі ережелері іс жүзінде орындалды. Кеден одағы мемлекеттері арасындағы бірлескен шекаралар біздің елдеріміздің азаматтары кедергісіз кесіп өту үшін, жүктер мен тауарлар, валюта қаржыларын алып өту үшін мөлдір болды. 2009 жылдан бері Қазақстанның Еуразиялық экономикалық кеңістік және Кеден одағы әріптестерімен тауар айналымы 88 пайызға артып, 24,2 миллиард долларға жетті. Біздің Ресей мен Беларуське экспортымыз 63 пайызға өсті, оның ішінде өңделген тауарларды шығару 2 есеге ұлғайды. Біз ресейлік және беларусьтік компаниялармен бірлескен кәсіпорындар ашудамыз. Біздің елдерімізде жоғары, орта және кәсіптік білім туралы дипломдарды өзара тану туралы келісім жұмыс істейді. Жыл сайын Қазақстанның, Ресейдің және Беларусьтің, сондай-ақ, басқа да бірқатар ТМД елдерінің ондаған мың азаматтары біздің мемлекеттеріміздің ЖОО-ларында оқуға, еңбекке орналасуға және жедел медициналық көмек алуға теңдей құқықтарды пайдаланады. Бір мемлекеттің азаматтарының басқа қатысушы елдің аумағында шағын және ортақ бизнес жүргізу үшін жағдайлар кеңейіп келеді. Еуразиялық интеграция мәдени- гуманитарлық байланыстарды, туризмді жемісті дамыту үшін көптеген басымдықтар береді. Осының барлығы миллиондаған адамдар үшін нақты тиімділік. Және бүгінде осының барлығы болмауы ықтимал екенін елестетудің өзі мүмкін емес.
Үшіншіден, еуразиялық бастама бүкіл ТМД кеңістігінде интеграциялық үдерістердің сипатын өзгертіп, серпінділік берді. Осылайша Ұжымды- қауіпсіздік туралы шарт ұйымы құрылды. 2000 жылы Еуразиялық экономикалық қоғамдастық бекітілді. Тұтастай алғанда, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының қызметі мен оның құрылымдық буындары нақтырақ бола түсті. Оның шеңберінде 40-қа жуық салалық мемлекетаралық органдар жұмыс істейді. Төртіншіден, ХХ және ХХІ ғасырлардың тоғысында еуразиялық бастамасы халықаралық қатынастарға, оның ішінде оның алғашқы кезіндегі географиялық алаңынан тыс жерлерге де айтарлықтай ықпал етті. Арқаулық еуразиялық қағидаттар Шанхай ынтымақтастық ұйымын құруда және қызметінде қолданылды. Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесте де осындай прагматикалық негіздегі үдеріс 20 жылдан астам уақыттан бері табысты жүргізіліп келеді. 2010 жылы ЕҚЫҰ-ның Астана саммитінде мен Еуразиядағы қауіпсіздіктің ортақ құрлықтық тұғырнамасын қалыптастыру бойынша жұмысты бастауды ұсындым. Сенім, тең құқықтылық және өзара тиімділік қағидаттарына негізделген ол еуропалық және азиялық өлшемдерді қоса алған болар еді. Бұл ұстаным ЕҚЫҰ-ның «Қауіпсіздік қоғамдастығы жолында» деп аталған Астана декларациясында көрініс тапты. Бесіншіден, еуразиялық идеясы қазір, ХХІ ғасырдың екінші онжылдығының ортасында нақты геоэкономикалық және геосаяси сұлбаға ие болып келеді. Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес пен Еуразиялық экономикалық комиссия табысты жұмыс істеп тұр. Қазақстан, Беларусь және Ресей Біртұтас Кеден кодексін қолданып, өздерінің макроэкономикалық саясаттарын үйлестіріп отыр. Еуразиялық экономикалық одақ
құру идеясының 20 жылдығында Астанада осы интеграциялық бірлестік құру туралы тарихи шартқа қол қойылуы жоспарлануының нышандық мәні бар. Одақ жұмысына қатысуға бірқатар басқа да елдер қызығушылық танытып отыр. Еуразиялық интеграцияның экономикалық әлеуеті өте жоғары. Тек қатысушы үш ел экономикасының жиынтық көлемі 2,2 триллион долларды құрайды. Үш ел шығарған өнеркәсіп өнімінің жалпы көлемі 1,5 триллион АҚШ долларына жуықтады. Жиынтық ІЖӨ-нің өсімі түріндегі интеграциялық тиімділіктің перспективасы 2030 жылға қарай шамамен 900 миллиард долларды құрай алады. Осылайша, еуразиялық интеграция бізге келе жатқан Үшінші жаһандық индустриялық революция алдында
ортақ стратегиялық басымдықты қамтамасыз етеді. Ол әлемдік құрылыс парадигмасының көпқырлылық жағына қарай ауысуы драмалық актісі жағдайында жүріп жатыр. Қазіргі жаһандық тұрақсыздық – бұл тек экономиканың ғана емес, сондай-ақ, халықаралық құқықтың, жаһандық саясаттың дағдарысы. Олардың алдында G-8 және G-20 дәрменсіздік танытуда. Нақ сондықтан 2012 жылы мен G-GLOBAL бастамасын ілгерілеттім. Оған 160 ел интерактивті қатысуда. G-GLOBAL әлемнің ХХІ ғасырдағы іргелі қағидаттарын: эволюцияны; әділеттілікті; теңдікті; консенсусты; жаһандық толеранттылық пен сенімді; жаһандық транспаренттілікті; конструктивті көпқырлылықты қамтиды. Мен егер халықаралық құқықта, сыртқы саяси практикада, мемлекетаралық қатынастар тәсілінде түбегейлі өзгерістер жүретін болса, онда қазіргі жаһандық сын-қатерлер еңсерілетін болады деп есептеймін. Сондықтан, біздің G-GLOBAL ТІЛ МӘРТЕБЕСІ – ЕЛ МӘРТЕБЕСІ 37 қағидаттары туралы ұсыныстарымыз әлемдік қоғамдастыққа бүгінде қай кездегіден де пайдалы. Мен олардың әлемнің дамуына конструктивті сипат беруге қабілетті екеніне сенімдімін. Тұтастай алғанда, бүгін біз еуразиялық интеграциялық үдерістің орасан зор оң рөлі мен нақты нәтижелерін көріп отырмыз. Интеграцияны одан әрі тереңдету – бұл тек жаңа мүмкіндіктер ғана емес, біздің мемлекеттеріміздің қазіргі және болашақ буын азаматтарының алдындағы ортақ парызымыз. Қымбатты достар! Жиырма жыл бұрын мен Еуразиялық экономикалық одақ құруға апаратын интеграциялық үдерістердің ядросын нақ Қазақстан мен Ресей құрауы тиістігін айтқан болатынмын. ХХІ ғасырдың басында еуразиялық интеграциялық дамудың жаңа серпін алғанында Владимир Путиннің маңызды рөлін атап өту қажет. 2010 жылы оны Дмитрий Медведев қолдады. Қазақстан мен Ресейдің қатынасы әркез әріптестіктің үлгі тұтар мысалы болып келді және болып қалып отыр. Өткен 2013 жыл біздің елдеріміз үшін серпінді жыл болды. Екатеринбургте ХХІ ғасырдағы ізгі көршілестік және одақтастық туралы ғаламат шартқа қол қойылды. Бүгінде біздің елдерімізде сенімді негізде өзара іс-қимыл танытпайтын сала іс жүзінде жоқ. Өнеркәсіптік кооперация үдерісі, оның ішінде өңіраралық деңгейде де жүріп жатыр. Энергетикалық әріптестік, ғарыш саласындағы ынтымақтастық табысты дамып келеді, мәдени- гуманитарлық саладағы өзара іс-қимыл кеңейе түсуде. Ресей – Қазақстанның аса ірі сауда әріптесі. Өткен жылы біздің елдеріміздің арасындағы тауар айналымы 24 миллиард долларды құрады. Бұл – біздің қарым-қатынасымыздың барлық тарихындағы рекордты көрсеткіш. Ол көп жағдайда Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістіктің арқасында мүмкін болды. Жалпы, өткен жыл біздің экономикамыз үшін оңай жыл болған жоқ. Өткен жылдың соңында Әскери-техникалық ынтымақтастық туралы екіжақты шарт жасалды. Әуе шабуылына қарсы қорғаныстың біртұтас жүйесі жұмыс істейді. Өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелерінде біз Ресеймен халықаралық ұйымдар аясында тығыз өзара іс- қимыл танытудамыз. Сенім, тең құқықтылық, өзара тиімді ытымақтастық пен одақтастық – бұл біз ұрпақтан-ұрпаққа әрі қарай да беруге міндетті болып табылатын қазақстандықтар мен ресейліктердің ортақ құндылықтары.
Әлем әлі де толықтай айыға қоймаған жаһандық қаржы-экономикалық дағдарыс планетаның түрлі ареалдарының өңірлену үдерісін жеделдетті. Ол Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Оңтүстік- Шығыс Азияда, Парсы шығанағы субөңірі мен араб-мұсылман әлемінде, Австралия мен Океанияда, Батыс Африкада жүріп жатыр. Біз мемлекетаралық экономикалық-қаржылық қатынастарда ортақ алгоритмдерге ие ірі өңірлік жүйелер қалай қалыптасуда екенін көріп отырмыз. ХХІ ғасырда өңірлік интеграция түрлі жаһандық тәуекелдерге қарсы тұруда маңызды фактор болатыны айдан анық. Қазір, жалпыға ортақ жаһандану жағдайында, бұл – мемлекеттердің экономикалық және өркениетті дамуындағы, олардың жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттырудағы түбегейлі мәселе. Бүгін, Еуразиялық экономикалық одақ туралы айтқанда, сарапшылар мен саясаткерлердің бәзбіреулері әлемдік қоғамдық пікірді Кеңес Одағының мифтік
«реинкарнациясымен» қорқытады. Мұндай пікірлер шындықтан алыс жатыр және негізсіз деп есептеймін. Біріншіден, бүгін кеңестік үлгі бойынша реинтеграция үшін, тіпті, институттық база да жоқ. Барлығы түп-тұқиянымен тарих қойнауына кеткен. Екіншіден, посткеңестік кеңістік халықтары өздерінің жеке мемлекеттілігін құрды. Үшіншіден, меншіктің қазіргі жүйесі, біздің қоғамдарымыздың әлеуметтік құрылымы мен экономикалық қалпы кеңестік архаикадан тым алысқа ұзап кетті. Және мұнда біз Ресей және Беларусь басшылығымен бір пікірдеміз. Алайда, қазіргі дүниеде жүзеге асырылып жатқан бірнеше өңірлік интеграциялық жобалар бар екенін байқамау да қиын. Бірақ олардың бірде-бірі қалыптастырылып жатқан Еуразиялық экономикалық одақ сияқты біржақты бағалауларға ие емес. Ашық айтайын, мұндай теріс бағалаулардан мен, бір жағынан, Еуразиялық экономикалық одақ жаһандық экономикалық гравитацияда басқа орталықтарға айтарлықтай күшті бәсекелес болатындай әлеуетке ие деген қауіпті бүркемелеу әрекетін көремін. Іс жүзінде, құқық тілімен айтқанда, әңгіме біздің жаңа интеграциялық бірлестігіміздің қалыптасу кезеңінде-ақ жаһандық ауқымдағы әділетсіз бәсеке әдіс-тәсілі туралы болып отыр. Неліктен олар Еуропалық және Еуразиялық экономикалық одақтардың орасан зор жақындасу перспективалары туралы айтпайды? Бұл жерде пайда әркімге де айқын. Екінші жағынан, түрлі ақылға қонбайтын әңгімелер ағыны еуразиялық интеграцияның әлеуеті мен перспективаларын тек нақтылай түседі. Жиырма жыл бұрын, Еуразиялық Одақ жобасын ұсына отырып, мен экономикалық прагматика оның табыстылығын айқындайтынын алдын ала болжаған едім. Қашанда «Әуелі – экономика, сосын саясат» белгілі формуласының шынайы жақтаушысы болдым және болып келемін. Бұл қағидат біздің еліміздің ішкі де, сыртқы да саясатына теңдей тарап, жалпыға ортақ сипатқа ие болып отыр. Мұндай қадам Қазақстан дамуының барлық саласында – экономикалық реформалардан халықаралық аренада әріптестермен прагматикалық қатынастар қалыптастыруға дейінгі экономикалық реформалардың дәйектілігін қамтамасыз етті.
|