Тїркістан акср білім, єылым мјселелері
Зерттеу жұмысының практикалық маңызы
жүктеу/скачать 117,5 Kb.
|
kur -turkistan-aksr-bilim-gylym-maseleleri-1918-1924-zhzh
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу жұмысының сыннан өтуі: Зерттеу жұмысы Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ШИ Тарих факультетінің «Қазақстан тарихы» кафедрасының мәжілісінде талқыланды. Зерттеу жұмысының құрылымы
- . Тарау. Түркістан АКСР білім мәселелері 1.1 Мемлекеттік білім беру ісі.
| Зерттеу жұмысының практикалық маңызы:
Түркістан Автономиялық Кеңестік Социолистік Республикасындағы білім, ғылым мәселелері Түркістан АКСР оқу-ағартушылық тарихына байланысты зерттелген еңбектердің қатарын толықтыра түседі. Зерттеу жұмысындағы материалдар жоғары оқу орындарында оқылатын курстар мен семинар сабақтарында пайдалануаға болады. Зерттеу жұмысының сыннан өтуі: Зерттеу жұмысы Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ ШИ Тарих факультетінің «Қазақстан тарихы» кафедрасының мәжілісінде талқыланды. Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындылан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалар тізімінен тұрадады. . Тарау. Түркістан АКСР білім мәселелері 1.1 Мемлекеттік білім беру ісі. Ревалюцияға дейін Түркістан өлкесіндегі мектеп ісі, қоғамдық өмір отаршылдық саясатының шекпенінен ары аса алмады1. Патша үкіметі құлатылған соң Түркістан өлкесінде мектептерді қайта бейімдеу, мектептік білім беру жүйесін қалыптастыру жүзеге аса бастайды. Ешбір қиындықтарға қарамастан мемлекеттік білім беру құрылысын 1918 жылы қолға алу басталды. 1918 жылдың 23 наурызында өлкелік білім беру кеңесі құрылып ос ы жылдың маусым айында Түркістан АКСР оқу – ағарту комиссариаты болып құрылды. Осы уақытқа дейінгі мектептердегі оқу бағдарламасына өзгеріс енгізіп аталмыш мектептерде 1918-1919 жж оқу жылында тегін білім беру жүйесі енгізілді. Мектептерде оқыту бағдарламасына сәйкес оқыту жергілікті халықтардың өз ана тілінде оқытылуы мен тегін білім беру жүзеге аса бастады. Ұлттық мектептерде оқыту мен мектептер аша бірқатар қиындықтар туғызды, Түркістан өлкесінде мектеп ашу білім беру ісі көшпелі жергілікті халықты тарту мәселесі үлкен ұмтылыспен жүргізілді. Түркістан АКСР халық ағарту коммиссиариатының қарары бойынша және «Түркістан мектептерінің құрылымдық жағдайы» туралы бағдарламасынас әйкес шіркеулік, орыс – еврей мектептері тарапынан оның орынына 1 сатылы мектептер ашылды. Шынайы училище, гимназиялар орынан 2 сатылы мектептер қалыптасты. Діни мектеп – медреселер бұл реформалардан тыс қалды. Халық ағарту коммиссиариатының қарары бойынша бұл мектеп – медресселер мемлекеттік қаржыландырудан бас тартылып реформалауға қажет деп таппады. Мектептерде еңбектік тәрбие беруге басты назарға алынды. Түркістен АКСР қаржылық қиындықтарға қарамастан мектептерге барлық керекті заттарлды алып беруге басты наза аударды2. Аталмыш қиындықтарға қарамастан АКСР аумағында 1920 жылы 1 сатылы 2290 мектеп болса оның 1078 ұлттық мектептер болса 1212 еуропалық аралас мектеп болды. Ұлттық мектептерде 198 800 оқушы оқыса, аралас мектептерде 221000 мың оқушы білім алды. ІІ сатылы мектеп саны 98 болса, жергідікті халықтардың т тілінде оқылатын мектеп саны 8 болды. Қыз – келіншектерді оқытуға да аса көңіл бөлініп, қыздарға да ерлермен қоса мектепке келу, білім алуға құқық берілді. Осындай ткөлемді жұмыстардың арқасыда АКСР-де жылына 700 мектептер ашылуға мүмкіндік ашылды. Мектептерге қажетті құралдармен жабдықтау оқушыларға қажетті күнделікті пайдаланатын заттарын тауып беру жұмыстары көптеген көзбояушылықтарға салынып мектепке бөлінген құралдарды жолдан ұстап қалу, өздерінің бас пайдасына жарату да көрініс берді. Халық оқу ағартумиссиариатының негіздемесіне сәйкес басты назар қала, ауыл тұрғындарының яғни жасы келген адамдарды мектепке оқыту жұмыстары жүргізілді. 1919 жылы Түркістан АКСР білім алу, оқыту жүесі енгізілді. Жаппай білім алу негіздемесі енгізіліуіне орай жергілікті зиялы қауым өкілдері де атсалысып мектептерде оқыту жылдық бағдарламаға сәйкес 3 категорияға бөлінді. 1. кәдімгі мектептерде оқыту 1 қыркүйектен, - маусымға дейін оқытылады 2. 1 – маусымнан, 1- шелдеге дейін ашық аспан астындағы яғни табиғатты танып білуге арналған сабақтар жүргізілсе. 3. Демалысқа шығу күндері 1 шілдеден, 1 қыркүйекке дейін, қысқы демалыс 23 желтоқсаннан 7 қаңтар аралығында, көктемгі демалыс сәуірдің 1-14 аралығында болып бекітілді. Мектептер оқушыларға 7 күнде ашық болып 7 күн сабақ күні емес барлық сабақтардан босатылып кітап оқу, экскурцияға шығу күні ретінде қарастырылса І сатылы мектептерде алғашқы үш жылда оқу бағдарламасына сәйкес күнделікті сабақ 4 сағаттан аспауға тиіа болса қалған ек і жылда 5-6 сағатқа дейін оқыту жүйесі іске асырылды. 1918 жылы 25 қазан айынан бастап барлық жеке меншік мектептер барлық құрал жабдықтары мен мемлекет мешігіне алынып білім беру Халық ағарту коммиссиариатының бекіткен ережесіне сәйкес білім беруге көшті. Жетіс у облысында 1920 жылы 100 жуық мектептер жұмыс істеп, 11 мыңға тарта оқушы білім алды. Аталмыш мектептерде мұғалімдерді ң жетіспеу іне бабйланысты, білім сапасы нашарлап, мектептік білім беру ақсағандығы байқалып, облыстық оқу ағарту комиссиариаты мектептерде білімдерді тексеруді қатаьң бақылауға алды. Орын алған әскери қақтығыстар нәтижесінде қапал уезінде мектептерде сабақ беру мүлдем тоқтатылған. Мұнда яғни облыста әлі 222 мектеп ашу көзделсе сабақ беретін мұғалімдердің жетімс іздігі қолбайлау болып отырғандығы байқалды. Верный, Нарын уездері білім беру істері бойынеша алға шыққанымен жалпыға берде й білім беру жүйесі тұр. Жергілікті түрік бастау ыш сыныптарына сабақ беретін мұғалімдердің өздері 2 сыныптық білімі бар. жүктеу/скачать 117,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|