Учебно-методическое пособие для студентов-бакалавров базового уровня владения казахским языком всех направлений подготовки Филиала. / Г. Т



Pdf көрінісі
бет16/17
Дата28.12.2016
өлшемі1,2 Mb.
#611
түріУчебно-методическое пособие
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17

 
Сөздік  
шұңғыма –  яма 
шақырым – километр 
ойпат жер - низина 
тіршілік – существование 
нүкте – точка 
жылдамдық – скорость 
Тынық мұхит - Тихий океан 
озу – превосходить 
табан - плоскость 
бағындыру - покорить 
 
8-
тапсырма.  «Ғылым  мен  техника»  тақырыбына  қатысты  мәлімет 
жинап, шығарма жазыңыз.  
 
 
25-
САБАҚ 
 
ГРАММАТИКА:  Шартты  рай   
Шартты  рай  (Условное  наклонение)  обозначает  действие,  которое 
является условием для совершения другого действия. Условное наклонение 
образуется  путем  присоединения  суффиксов  
са/-се  к  основе  глагола  и 
личных  окончаний.    В  предложениях  иногда  добавляется  отдельное  слово 
егер «если». 
Жақ/ 
лицо 
Негізгі етістік/ Основной глагол 
Мен  
бар+са+м,      бар+ма+са+м 
жүр +се+м,       жүр+ме+се+м 
Сен 
бар+са+ң,      бар+ма+са+ң 
жүр +се +ң,      жүр+ме+се+ң 
Сіз 
бар+са+ңыз,  бар+ма+са+ңыз 
жүр +се +ңіз,    жүр+ме+се+ңіз 
Ол  
бар+са,           бар+ма+са 
жүр +се,            жүр+ме+се 
Біз  
бар+са+қ,       бар+ма+са+қ 
жүр +се +к,       жүр+ме+се+к 
Сендер  
бар+са+ңдар, бар+ма+са+ңдар 
жүр +се +ңдер, жүр+ме+се+ңдер 
Сіздер  
бар+са+ңыздар,  
бар+ма+са+ңыздар 
жүр +се +ңіздер, 
 
жүр+ме+се+ңіздер 
Олар  
бар+са,           бар+ма+са 
жүр +се,             жүр+ме+се 

120 
 
Примечание:
 
Иногда  к  этим  формам  в  1  и  2  лице    прибавляется 
частица  
шы/  -ші,  которая  в  1  лице  придает    этим  глаголам  значение 
сожаления: бар+са+м+шы «надо было пойти», во 2 лице - значение просьбы: 
бар+са+ң+шы «иди же».  
 
1-
жаттығу. Келесі етістіктерді шартты райда жіктеңіз.  
Ашу,  жабу,  қайту,  шығу,  кіру,  сөйлеу,  сөйлесу,  жеңу,  сезу,  беру,  алу, 
көмектесу, ренжу, демалу, телефон соғу, сәлем айту, көрсету, түзеу, ұмыту,  
шақыру, демалу, күту, шаршау, жүру, теру, қайталау, шашу, жіберу, тоқу. 
 
2-
жаттығу. Келесі сөйлемдерді аударыңыз. 
1
. Мұғалімге айтсаңшы. 2. Егер оны көрсек, айтамыз. 3. Шақырсаңыз, 
барамыз.  4.  Жауабын  берсеңші.  5.  Көп  оқысаң,  көп  білесің.  6.    Мүмкіндік 
болса, келеміз. 7. Қатты сөйлесек, ренжіме. 8. Егер ұмытпасам, саған телефон 
соғамын.  9.  Ертерек  келсемші.  10.  Үй  жұмысын  орындамасаң,  төмен  баға 
аласың. 11. Қателерің болса, түзе. 12. Қателерімді қайталамасамшы. 13. Ерте 
тұрсаң,  жұмысыңды  ерте  бітіресің.  14.  Біраз  күтсемші.  15.Демалмасақ, 
шаршаймыз. 16. Тезірек жүрсеңші. 17. Шақырған жерге бармасаң, шақыруға 
зар боларсың.  18. Айтқан тілді алмасаң, атры жақсы болмайды. 
 
3-
жаттығу. Сөйлемдерді сәйкестендіріңіз. 
Басым ауырса,    
басыңыз ауырады. 
Ауылға барсаң,    
жақсы баға аларсың. 
Қатты шаршасаңыз,   дәрі ішемін. 
Көп ұйықтасаңыз,  
телефон соқ. 
Көп дайындалсам, 
ренжімеңдер. 
Ұмытпасам, 
 
сәлем айт. 
Қолың босаса,   
жатып демал. 
Қатты сөйлесек,    
ертең мейрам.  
Жұмысың көп болса,  бізге айтыңдар.  
Көмек қажет болса,   жақсылап демалыңыз. 
 
4-
жаттығу. Келесі сөйлемдерді толықтырыңыз. 
А) 1. Оспан келсе, ... . 2. Дәрі ішсең, ... . 3. Демалмасаң, ... . 4. Қазақ 
тілін үйренсең, ... . 5.  Демалмасақ, ... . 6. Тіл үйренсем, ... . 7.  Дариға телефон 
соқпаса, ... . 8. Жақсы оқысаңдар, ... . 9. Тоңсаң, ... . 10. Олар ауылға барса, ... . 
11
. Кітап оқысақ, ... . 12. Мәтінді дұрыс аудармасаңыз, ... . 13. Жиырма бірді 
отыз үшке қоссақ, ... . 14. Сабаққа кешіксем, ... . 15. Қателеспесем, ... . 
Б)  1.  ...  ,    жазыласың.  2.  ...    ,  қазақтармен  сөйлесетін  мүмкіндігің 
болады. 3. ... , шетелге оқуға барамын. 4. ... , маған айт. 5. ... , бізден сәлем 
айтсын. 6. ренжимін. 7. ..., жақсы маман боласыңдар. 8. ... , терезені жап. 9. ... 
,  шаршаймыз.  10.  ...,  шаршайсың.      11.  ...  ,  білімді  боламыз.  12.  ...  ,  оның 
мазмұнын түсінбейміз. 13. ..., елу төрт болады ма? 14. ..., бүгін жексенбі. 15
... , 
оқытушы кіргізбейді.  

121 
 
5-
жаттығу. Сөйлемдерді аяқтаңыз.  
Үлгі: Сен келсең, мен де келемін.  
 
1
. Оны көрсең, ... . 2. Ережені жаттамасаң, ... . 3. Музыка тыңдасам, ... . 
4
. Ата-анасын тыңдаса, ... . 5. Студенттер келсе, ... . 6. Терезені ашсақ, ... . 7
Сөйлемді  аударсам,  ...  .  8.  Ағылшын  тілін  үйренсек,  ...  .  9.  Ережені 
қайталасаңдар,  ...  .  10.  Демалысқа  шықсаңыз,  ...  .  11.  Театр  алдында 
кездессек,  ...  .  12.  Алғыс  айтсаң,  ...  .  13.  Тапсырманы  орындасақ,  ...  .  14
Қазақша сөйлесем, ... . 15. Уақытында шықпасаң, ... . 16. Уақыт бөлсең, ... . 
 
6-
жаттығу.  Сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.  
1
. Если увидите его, пусть ко мне зайдет. 2. Если будет время, позвони 
мне. 3. Надо было учиться! 4. Если у тебя трудности, поговори со мной.  5
Если  будешь  выполнять  задание,  возьми  мой  словарь.  6.  Если  хотите 
познакомиться    с  другой  культурой,  выучите  язык.  7.  Если  повезет,  завтра 
утром будем в Астане. 8. Сдадим экзамены, отдохнем. 9. Услышишь новости, 
расскажи  нам.  10.  Не  надо  было  пропускать  занятия!  11.  Закончились 
занятия,  поезжай  домой.  12.  Если  не  выучишь  стихотворение,  получишь 
низкие  баллы.  13.  Не  прочитаешь,  не  поймешь.  14.  Не  позвонишь  сегодня, 
обижусь. 15. Поможете им, поблагодарим. 16. Если скажешь, обижусь. 
 
ЛЕКСИКА: Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі 
 
1-
тапсырма. Мәтінді оқыңыз. Орыс тіліне аударыңыз.  
Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі – Астана                       
Қуаныш СҰЛТАНОВ, Мәжіліс депутаты: 
– 
Астана  –   Қазақстанның  жаңа  тарихының  алтын  парағы,  жарқын 
бейнесі.  Елбасының мемлекетімізді қуаттандыру  мақсатындағы теңдесі жоқ 
жобасы. Бұл – қоғамдағы әртүрлі көзқарастарға, пікірлерге қарамастан қысқа 
мерзімде жаңа келбетпен бой көтерген мүлде жаңа қала. Санаулы жыл ішінде 
әлем  қызығарлық  сипатқа  ие  болып,  дүниені  дүр  сілкіндірген  шаһар.  Бұл  – 
саяси  шешім  қабылдап,  жаңа  экономикалық  жобаларды  жүзеге  асыратын 
орда.  Бұл  –  көркіне  көз  тоймайтын  жұмақ  мекен.  Бұл  –  жастардың, 
болашақтың қаласы. Бұл – терең білім мен озық медицина тамыр жайған жер. 
Астана  өзі  ғана  жарқырап  қойған  жоқ,  бүкіл  мемлекетіміздің  өркендеуіне 
қуатты серпін берді. 
Елорда ерекше сәулет мәдениетімен, батыл шешімдерімен, тың баста-
маларымен танылуы тиіс. Біздің алдымызда үлкен сынақ тұр. Ол – «ЭКСПО-
2017»  халықаралық  көрмесі.  Оны  абыроймен  өткізуге  тиіспіз.  Бұған  дейін 
Қазақстан  ЕҚЫҰ  Саммитің  жоғары  дәрежеде  ұйымдастырды.  «ЭКСПО-
2017» көрмесі де сол деңгейде өтеді деп үміттенемін.  
[
Интервью материалдарынан
 
 

122 
 
Сөздік 
алтын парақ - золотая страница 
бейне, келбет - образ 
қуаттандыру- повысить мощь 
бой көтеру - расти 
мүлде - совершенно 
дүр сілкіндіру -  всполошить 
көз тоймайтын - ненаглядный
 
жұмақ - рай 
тамыр жаю - распространяться 
серпін беру - взбодрить 
тың бастамалар - новые начинания 
абыроймен - с достоинством 
жоғары дәреже, деңгей -  высокий уровень 
 
2-
тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз.  
1
. Мәжіліс  депутаты Астананы қалай сипаттады? 
2
. Астана қалай танылуы тиіс? 
3. 2017 
жылы қандай көрме ұйымдастырылады? 
4
. Астана кімдердің қаласы? 
5
. Астана қалай танылуы тиіс? 
6
. Астананың болашағы қандай? 
7
. Астананың дамуына қандай үлес қоса аласыз? 
8
. Сізге Астана ұнайды ма? Неге? 
9
. Астана қаласы қашан Астана мәртебесін алды? 
10
. Астана бұрын қалай аталды? 
 
 
3-
тапсырма. Сөздерді сәйкестендіріп, сөз тіркестерін құрастырыңыз.  
алтын 
дәреже 
жарқын  
көрме 
дүр 
серпін 
экономикалық 
жайған 
бой 
тоймайтын 
сипатқа 
жоба 
саяси 
парақ 
көз  
ие болу 
тамыр 
көтеру 
қуатты 
шешім 
халықаралық 
сілкіндіру 
жоғары  
Бейне 
 
4-
тапсырма.  Сөйлемдерді  мәтіннен  алынғын  сөздермен  және  сөз 
тіркестерімен толықтырыңыз. 
1
.  Астана  –   Қазақстанның  жаңа  тарихының  ...,  жарқын  бейнесі.  2
Елбасының  мемлекетімізді  ...  мақсатындағы  теңдесі  жоқ  жобасы.  3.  Бұл  – 
қоғамдағы  әртүрлі  ...,  ...  қарамастан  қысқа  мерзімде  жаңа  келбетпен  бой 
көтерген мүлде жаңа қала. 4.  Санаулы жыл ішінде әлем ... сипатқа ие болып, 
дүниені  ...  шаһар.  5.  Бұл  –  саяси  шешім  қабылдап,  жаңа  экономикалық  ... 
жүзеге  ...  орда.  6.  Бұл  –  көркіне  ...  жұмақ  мекен.  7.  Бұл  –  жастардың,  ... 
қаласы.  8.  Бұл  –  терең  ...  мен  озық  ...  тамыр  жайған  жер. 

123 
 
9
Астана  өзі  ғана  ...  қойған  жоқ,  бүкіл  мемлекетіміздің  ...  қуатты  серпін 
берді. 
 
5-
тапсырма.  Келесі  сөздер  мен  сөз  тіркестеріне  синоним 
жазыңыздар.  
Алтын  парақ,  жарқын  бейне,  қуаттандыру,  теңдесі  жоқ,  дүр 
сілкіндірген, жұмақ мекен, терең білім, тамыр жайған, серпін беру.  
 
6-
тапсырма. Сөйлемдерді кеңейтіңіз. 
Үлгі: Астана – Қазақстанның бейнесі. Астана қаласы – Қазақстанның 
бейнесі. Астана қаласы – Қазақстанның жарқын бейнесі. Астана қаласы – 
Тәуелсіз Қазақстанның жарқын бейнесі.  
 
1.
 
Астана елбасының жобасы. 
2.
 
Астана – қала. 
3.
 
Астана шешім қабылдап, жобаларды жүзеге асыратын қала.  
4.
 
Астана – мекен. 
5.
 
Астана – білім мен медицина дамыған жер.  
6.
 
Астана әлемге танылуы тиіс.  
 
7-
тапсырма. Мәтінді жазбаша аударыңыз. 
                                              
Новая столица 
Совсем недавно на географических картах мира появился город Астана. 
Астана  –  новая    столица    Казахстана.  Астана  –  четвертая  по  счету  столица 
республики.  До  этого  столицами  Казахстана  были  Оренбург,  Кызылорда, 
Алматы.  
Если дать определение северной столице в нескольких словах, то сегодня 
Астана – это огромная стройка.  Над городом возвышаются высокие краны, 
поднимаются  красивые  многоэтажные  дома,  покрываются  асфальтом 
широкие площади, проспекты и нарядные улицы.  Столица в любой стране 
является  своеобразной витриной, зеркалом государства.  
Архитектура  Астаны  выполняется  в  евроазиатском  стиле.  Такое 
сочетание не случайно. Предполагается, что именно наша северная столица и 
будущем станет символом единения двух континентов.  
Новая  Астана  представляется  огромным  городом,  окруженным 
поселками-спутниками, которые будут обслуживать столицу.  
 
Сөздік 
появился - пайда болды 
определение - анықтама 
огромная  - орасан зор, алып 
возвышаются - аспанмен таласуда 
реставрируются - қалпына келтірілуде
 
сочетание - үйлесім 
символ - нышан 
предполагается - болжанады 
поселки-спутники - серіктес кенттер
 
 

124 
 
8-
тапсырма. «Қазақстанның жарқын бейнесі» тақырыбы бойынша өз 
пікіріңізді қосып, мазмұндаңыз.     
 
 
26-
САБАҚ 
 
ГРАММАТИКА: Шартты  рай   формасындағы Калау рай 
Шартты    рай    формасындағы  Калау  рай  (Желательное  наклонение  в 
сочетании  с  условным  наклонением)  выражает  желание,  намерение 
говорящего  с  условием  для  совершения  другого  действия. 
Желательное 
наклонение  в  сочетании  с  условным  наклонением  образуется  путем 
присоединения суффиксов 
са/-се к корню  вспомогательного глагола келу  
желательного наклонения. Мысалы: Сенің барғың  келсе, бар. «Если хочешь 
идти, иди». 
Жақ/лицо 
Негізгі етістік/ 
основной глагол  
Көмекші етістік/  
вспомогательный глагол 
менің 
бар+ғы+м 
көр+гі+м 
 
 
 
 
 
 
кел+
се / кел+ме+се 
сенің 
бар+ғы+ң 
көр+гі+ң 
сіздің  
бар+ғы+ңыз 
көр+гі+ңіз 
оның  
бар+ғы+сы 
көр+гі+сі 
біздің  
бар+ғы+мыз 
көр+гі+міз 
сендердің  
бар+ғы+лар+ың 
көр+гі+лер+ің 
сіздердің  
бар+ғы+лар+ыңыз 
көр+гі+лер+іңіз 
олардың  
бар+ғы+лар+ы 
көр+гі+лер+і 
 
1-
жаттығу. Көп нүктенің орнына қажетті грамматикалық көрсеткішті 
қойыңыз.  
1
. Фильм көр... келсе,  теледидарды қос. 2. Театрға бар... келсе, билет сатып 
алыңыз. 3. Шай іш... келмесе, шырын ішіңдер. 4. Шымыр бол... келсе, жаттығу 
жасаймын. 5. Әдемі бол... келсе, өзіңді күт. 6. Сұрақ қой... келсе, қолдарыңызды 
көтеріңіздер.  7.  Жақсы  баға  ал...  келсе,  көп  оқы.  8.  Білікті  маман  бол...  келсе, 
терең  білім  алыңдар.  9.  Телефон  соқ...  келмесе,  хабарлама  жібер.  10.  Соңғы 
жаңалықтарды біл... келсе, ғаламтордан қара.  
 
2-
жаттығу. Келесі сөйлемдерді аударыңыз. 
1
.  Ауырғың  келмесе,  дәрігерге  қаралшы.  2.  Сөздің  дұрыс  аудармасын 
тапқың  келсе,  сөздікті  қолдан.  3.  Кәсіби  маман  болғыларың  келсе,  сабақты 
жақсы  оқыңдар.  4.  Компьютерлік  бағдарламаларды  жақсы  білгілеріңіз  келсе, 

125 
 
комппьютерлік  курсқа  барыңыздар.  5.  Ұйықтағың  келмесе,  жүгір.  6
Шаршағысы  келмесе,  ерте  жатсын.  7.  Айтқыңыз  келмесе,  жауап  бермеңіз.  8
Жұмыс тапқың келсе, хабарламаларды қарашы. 9. Жазғың келмесе, демал. 
 
3-
жаттығу. Сөйлемдерді сәйкестендіріңіз. 
Коньки тепкің келсе,  
 
 
телефон соқ. 
Сырласқың келсе,    
 
 
көшет сатып алсын. 
Уақытыңды қызықты өткізгің келсе,  жылы киініңіз. 
Тоңып қалғыңыз келмесе,  
 
мамандықты игеріңіз. 
Кәсіпті жақсы меңгергім келсе,  
жолынан қалдырма 
Ұятқа қалғыңыз келмесе,   
 
сабақтан қалмаңыз. 
Кәсіпкер болғыңыз келсе,  
 
фильм қара. 
Жоғары балл алғыңыз келсе,   
Медеуге бар. 
Үйге қайтқысы келсе, 
 
 
көп еңбек етемін. 
Алма өсіргісі келсе,  
 
 
тәртіпті сақтаңыз. 
 
4-
жаттығу. Келесі сөйлемдерді толықтырыңыз. 
А)  1.  Қалғың  келмесе,  ...  .  2.  Университетке  кешіккісі  келмесе,  ...  .  3
Тамақ ішкім келсе, ... . 4. Шымыр болғыңыз келсе, ... . 5. Ас дайындағыларың 
келмесе, ... . 6. Ақылды болғысы келсе, ... . 7. Шетелде оқығысы келсе, ... . 8
Ренжігің  келсе  де,  ...  .  9.  Қайырымды  болғыңыз  келсе,  ...  .  10.  Демалғыңыз 
келсе де, ... . 11. Жауап бергің келмесе де, ... .12. Гүл өссе, ... . 
Б)  1. ... , дайын ас сатып алыңдар. 2. ... , күліп алғыс айт. 3. ... , спорт 
залға барыңыз. 4. ... , асханаға барамын. 5. ... , мықты болу керек. 6. ... , тіл 
үйренсін. 7. ... , үйіңе бар. 8. ... , көмек көрсетіңіз. 9. ... , жұмысты аяқтаңыз. 
10
. ... , ерте жатсын. 11. ..., жердің көркі. 12.  ... , көп оқысын. 
 
5-
жаттығу. Сөйлемдерді аяқтаңыз.  
Үлгі: Сен келсең, мен де келемін.  
 
1
.  Айтқыларың  келсе,  ...  .  2.    Әпкеңізді  көргіңіз  келсе,  ...  .  3.  Менімен 
сөйлескісі  келмесе,  ...  .  4.  Осында  қалғың  келмесе,  ... . 5.  «Абай  жолын» 
оқығың келсе, ... . 6. Көп ақша тапқылары келсе, ... . 7.  Көңіл көтергім келсе, 
... . 8
.  Ол туралы ойлағың  келмесе, ... . 
 
6-
жаттығу.  Сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.  
1
. Если хотите быть здоровыми, занимайтесь спортом.2. Если не хотите 
быть против, не голосуйте. 3. Хотите быть счастливыми, усердно трудитесь. 
4
.  Хотите  тишины,  выключите  телевизор.  5.  Если  хотят  достичь  успеха  в 
одном деле, пусть не жалеют сил. 6.  Хочешь пить, попей воды.  7. Хотите 
увидеть пустыню, поезжайте в Сахару. 8. Если хочет сделать подарок, пусть 
купит мне красивое платье. 9. Если хотите утешить ребенка, поиграйте с ним. 
10
. Если захочу быть богатым, буду заниматься бизнесом. 
 

126 
 
ЛЕКСИКА: Қазақ зиялылары 
 
1-
тапсырма. Мәтінді оқыңыз. Орыс тіліне аударыңыз.  
Абай  Құнанбаев 
Қазақ халқының ұлы ақыны Абай 1845 жылы қазіргі Семей облысының 
Абай  ауданында  дүниеге  келген.  Абай  Пушкинді,  Лермонтовты,  Крыловты 
көп  оқып,  олардың  шығармаларын  қазақ  тіліне  аударады.  Абай  аударған 
Пушкиннің  «Татьянаның  әні»,  Лермонтовтың  «Қараңғы  түнде  тау  қалқып» 
өлеңдеріне  ән  де  шықты.    Абайдың  «Болыс  болдым  мінекей»,  «Сегіз  аяқ», 
«Интернатта оқып жүр» деген өлеңдері болыс-билерді қатты сынға алады. Ол 
қазақ  халқын  сауатты  болуға,  орыс  тілін  үйренуге  шақырады.  Абайдың 
сөзімен  айтсақ:  «Орыстың  тілі  –  дүниенің  кілті.  Орыстың  тілін  білсең, 
көкірек,  көзің  шайдай  ашылады».  Өйткені  оның  ойынша,  орыс  тілі  арқылы 
Еуропа мәдениетіне жол ашылады. 
Абай  1904  жылы  қайтыс  болды.  Ол  өз  шығармаларының  басылғанын 
көре  алмай  кетті.  Оның  шығармалары  1909  жылы  Петербургте  «Қазақтың 
ақыны  Ыбраһим  Құнанбайұлының  өлеңдері»  деген  атпен  кітап  болып 
шықты.  Абайдың  шығармалары  кеңес  дәуірінде  көп  данамен  бірнеше  рет 
жарық көрді. Орыс тіліне, орыс тілінен шет тілдеріне аударылды.  
Қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов «Абай жолы» эпопеясын ақын 
өміріне арнады.  
Республикада көптеген мектептер, көшелер Абай есімімен аталады. Абай 
атында қала, аудан бар.  
Абай – қазақ халқының ұлы ақыны, композитор және жазба әдебитетінің 
негізін қалаушы.  
Сөздік 
дүниеге келген - родился 
сынға алу – критиковать 
кеңес дәуірі – советская эпоха  жазба – письменный 
дана – экземпляр 
арнау – посвящать 
дүниенің кілті  – ключ к миру  көкірек, көзің шайдай ашылады - станешь образованным, 
грамотным 
 
2-
тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз. 
1
. Абай қашан дүниеге келген? 2. Кімнің шығармаларын көп оқып, қазақ 
тіліне  аударған?  3.  Абайдың  қандай  шығармаларына  ән  жазылды?  4.  Ол 
өзінің  шығармаларында  кімді  қатты  сынға  алды?  5.Абайдың  шығармалары 
қашан  басылып  шықты?  6.  Мұхтар  Әуезов  «Абай  жолы»  эпопеясын  кімге 
арнады?  7. Абай кімнің тілін үйренуге шақырды? 8.  Ол қазақ халқын неге 
шақырды?  
 
3-
тапсырма. Келесі сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.  
Қазақ  халқы,  ұлы  ақын,  ән  шығару,  шығармаларды  аудару,  сынға  алу, 
мәдениетті болу, үлгі алу, көре алмау, көп данамен,  шет тілдері, жарық көру, 
ақын өміріне арнау, есімімен аталу, жазба әдебиет негізін қалаушы.  

127 
 
4-
тапсырма.  Сөйлемдердерге  жақша  ішіндегі  тиістісін  қойып 
жазыңыз. 
1
.  Абай  –  қазақ  халқының  ұлы  (суретшісі,    инженері,  ақыны).  2.  Абай 
(Алматы,  Семей,  Көкшетау)  қаласында  туған.  3.  Абай  өз  шығармаларында 
болыс-билерді  (мақтайды,  суреттейді,  сынға  алады).  4.  Абай  1904  жылы 
(қайтыс  болғаннан  кейін,  туғаннан  кейін,  кітап  жазғаннан  кейін) 
шығармалары  көп  данамен  басылып  шығады.  5.  Қазақтың  ұлы  жазушысы 
(Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов, Сабит Мұқанов) «Абай жолы» эпопеясын 
ақын өміріне арнады.  
 
5-
тапсырма. Қарсы пікір айтыңыз. 
1
.    Абай  Құнанбаев  –  қазақ  халқының  ұлы  мүсіншісі.  2.  Абай  Орал 
қаласында  туған.  3.  Абай  ағылшын  жазушыларының  шығармаларын  орыс 
тіліне аударған. 4. Ол қырғыз халқын мәдениетті болуға шақырады. 5. Абай 
2000 
жылы  қайтыс  болды.  6.  Абайдың  шығарламары  жарық  көрген  жоқ.  7
Абайдың  шығармалары  шет  тілдеріне  аударылмаған.  8.  Орыстың  ұлы 
жазушысы А.Пушкин «Абай жолы» эпопеясын ақын өміріне арнады. 9. Абай  

ауыз  әдебитетінің  негізін  қалаушы.  10.  Республикамызда  Абай  атымен 
аталған көше жоқ.  
 
6-
тапсырма. Сөйлемдерді тақырыпқа байланысты толықтырыңыз.  
1
. Мен кітап оқуды жақсы көрем, сондықтан ... . 2. Мен кітап дүкенінен ... 
сатып  алдым.  3.  Сіздің  үйіңізде  Абайдың  ...  бар  ма?  4.  Мен  1976  жылы 
туғанмын,  Абай  ...  дүниеге  келген.  5.  А.Байтұрсынов  Крыловтың 
мысалдарын  аударған,  Абай  ...  .  6.  А.Байтұрсынов  қазақ  тіл  білімінің 
реформаторы  болса,  Абай  ...  .  7.  Қаламыздың  көшелеріне  көптеген  атақты 
адамдардың  есімдері  берілген,  соның  ішінде  ...  даңғылы  да  бар.    8.  Ахмет 
Жұбанов – қазақ халқының белгілі композиторы, Абай ... .  

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет