En-cephalon – ми (головной мозг)
Em-pyema – плеврада іріңнің жиналуы
Cephale – бас (голова)
Pyon – ірің (гной)
(скопление гноя)
Em-physema – эмфизема, ағзада ауаның көбеюі
Physema тыныс алу
–
(скопление гноя)
Em-physema – эмфизема, ағзада ауаның көбеюі
Physema тыныс алу
–
5
endo-
ішкі, ішкі қабығы (внутри, внутренн яя оболочка)
Endo-crinicus – ішкі секреция бездеріне қатысты(внутр енний секрет) Endo-cardium- жүректің ішкі қабаты(внутре н.оболочка сердца)
Endo-angiitis- қан тамырларыны ң ішкі
қабығының қабынуы (вспаление внутр.оболочк и сосуда)
Crino – бөлемін (секрет)
Cardio – жүрек (сердце)
Angion – тамыр (сосуд)
5
endo-
ішкі, ішкі қабығы (внутри, внутренн яя оболочка)
Endo-crinicus – ішкі секреция бездеріне қатысты(внут ренний секрет)
Endo-cardium- жүректің ішкі қабаты(внутре н.оболочка сердца)
Endo-angiitis- қан тамырларыны ң ішкі
қабығының қабынуы (вспаление внутр.оболочк
и сосуда)
Crino – бөлемін (секрет)
Cardio – жүрек (сердце)
Angion – тамыр (сосуд)
6
epi-
үстіңгі (на-, над-)
Epi-dermis- тері үсті (наружный слой кожи)
Derma – (кожа)
тері
6
epi-
үстіңгі (на-, над-)
Epi-dermis- тері үсті (наружный слой кожи)
Derma – (кожа)
тері
7
meta-
ауысу, бір қалыптан екіншіге
Meta-plasia- тіндердің қайта түзілуі
Plasma – түзілу (образование)
7
meta-
ауысу, бір қалыптан
Meta-plasia- тіндердің
Plasma – түзілу (образование)
ауысу (пере-
,перемещ ение, переход из одного состояни я в
другое)
Peri-arteritis- артерияның сыртқы қабығының қабынуы (воспаление
вокруг артерий)
Arteria - артерия
9
peri-
айналасы (вокруг, около)
Peri-arteritis- артерияның сыртқы қабығының қабынуы (воспаление вокруг
артерий)
Arteria -
артерия
10
syn- (sym)-
бірге, бірігу (вместе, с-; соединен ие, совместн ое
действие)
Syn- chondrosis- сүйектердің шеміршек арқылы қосылуы (соединение костей посредством хрящевой ткани) Symbiosis-
бірігіп өмір сүру(совместн ое существование
)
Chondros – шеміршек (хрящ)
Bios – өмір (жизнь)
10
syn- (sym)-
бірге, бірігу (вместе, с-; соединен ие, совместн ое
действие)
Syn- chondrosis- сүйектердің шеміршек арқылы қосылуы (соединение костей посредством хрящевой ткани) Symbiosis- бірігіп өмір сүру(совместн ое существовани
е)
Chondros – шеміршек (хрящ)
Bios – өмір (жизнь)
11
hyper-
үстінде, жоғары (над-; сверх; а)превыш ение нормы б)нахожд ение выше
чего- либо)
(под-,низ-
,
а) недостато к до
нормы в)
нахожден ие ниже чего-
либо)
(пониженная чувствительно сть) Hypoglossus – тіл астылық (подъязычный)
Glossa – тіл (язык)
(под-,низ-
,
а) недостато к до
нормы в)
нахожден ие ниже чего-
либо)
(пониженная чувствительно сть) Hypoglossus – тіл астылық (подъязычный
)
вствительность
)
Glossa – тіл (язык)
Греко-латинскиедублетыиодиночныетерминоэлементы
Латинские и греческие обозначения анатомических образований, имеющие абсолютно одинаковые значения, называются греко-латинскими дублетными обозначениями, или дублетами. Для обозначения большинства анатомических образований (органов, частей тела) применяются греко- латинские дублеты, причем в анатомической номенклатуре - преимущественно латинские слова, в клинической терминологии – связанные ТЭ греческого происхождения.
Встречаются отклонения от этого положения. Так напр., влагалище обозначается дублетами: лат.vaginaигреч.colp(o)- в клинической терминологии в качестве ТЭ встречаются оба (colpitis и vaginitis– воспаление влагалища).
Способы образования клинических терминов из греко-латинских дублетов:
Гректүбірі ГрекТЭ Gastr - асқазан (желудок) - algia ауырсыну (боль)
Gastralgia– асқазан ауырсынуы (боль в желудке)
Грек-латындублеттеріжәнежекетерминоэлементтер Сөз тудырушы негіз екі немесе одан көп болса, онда ол күрделі сөз деп аталады. Күрделі сөз - латын және грек тілінен шыққан терминдерді құраудың кең таралған әдісі. Түбір сөздерді, ТЭ байланыстыратын «о» және «і» әріптері. Жалпы туынды сөздердің мағынасына күрделі сөздердің орын тәртібінің әсері болады. Мысалы: ТЭ haemo-, haemato- және - aemia қанға байланысты жалпы бірдей мағына береді. Бірақ соңғы ТЭ –aemia,орта, «құрамы», яғни патологиялық жағдайын анықтайды: azotaemia, uraemia, bacteraemia. ТЭ haemo-,haemato- мүшеге байланысты мағына береді: haematomyelia– жұлынға қан кету.
Ағзалар мен тіндерді анықтайтын грек-латын дублеттерінен клинкалық терминдерді құру жолдары:
