Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 87
g
θ~
GM
c
2
ρ
(2)
Гравитациялық радиус деп аталатын жалпы салыстырмалылық теориясында жиі
қолданылатын массивтік дененің сипаттамасын енгізу ыңғайлы:
Бұдан шығатыны [4]:
r =
2GM
c
2
(3)
θ =
r
g
ρ
(4)
Дәл осы нәтижені Эйнштейн жалпы салыстырмалылықтың
бастапқы
нұсқаларының бірінде алған. Ал жалпы салыстырмалылықтың соңғы нәтижесі екі есе кӛп
[4]:
θ = 2
r
g
ρ
(5)
Қорытындылай келе, салыстырмалылық теориясы толық физикалық теория болып
табылады. Ол классикалық механика, классикалық электродинамика, кванттық механика
сияқты, физикалық мағыналы сұрақтарға біржақты жауап береді, жүзеге асырылатын
бақылаулар мен эксперименттерге нақты болжамдар береді. Дегенмен, кез келген басқа
физикалық теория тәрізді, жалпы салыстырмалық теориясының да ӛзінің қолдану аймағы
бар. Бұл аймақтан тыс кванттық әсерлер маңызды болатын ӛте күшті гравитациялық
ӛрістер жатыр.
Салыстырмалы теориясының элементтерін оқыту ерекшеліктері Аңдатпа Салыстырмалылық теориясы - таңғажайып физикалық теория. Мақалада
салыстырмалылық теориясының ерекшеліктері ғалымдардың еңбектерімен кӛрсетілді.
Эйнштейн болжаған бір ерекшелігі – Күн ӛрісіндегі жарық сәулесінің ауытқуы. Қазіргі
гравитация теориясын жасауды арнайы салыстырмалық теориясынсыз, классикалық
электродинамиканың құрылымын терең түсінбей, кеңістік - уақыттың бірлігін білмей
елестету мүмкін еместігі ерекше айтылды.
Кілттік сӛздер: гравитациялық ӛріс, Эйнштейн теориясы.
Особенности преподавания элементов теории относительности Аннотация Теория относительности-удивительная физическая теория. В статье были
продемонстрированы особенности теории относительности трудами ученых. Одна
особенность, которую предсказал Эйнштейн - это отклонение светового луча в Солнечном
поле. Особо подчеркивалась невозможность представить создание современной теории
гравитации без специальной теории относительности, без глубокого понимания структуры
классической электродинамики, без знания единства пространства - времени.
