Қушылардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы

57 
6 мың литр қанды айдайды. Қанның тамырларда қозғалуына 
түрткі болатын энергия жүректің бұлшық еттерінің 
қызметіне байланысты ӛндіріледі. 
Адамның жүрегі бұлшық еттен тұратын конус пішінді 
қуыс мүше. Ол салмағына, жынысына қарай бӛлектенеді: 
ерлердің жүрегі (300 г) әйел жүрегінен (220 г) салмақтырақ. 
Жалпы ұзындығы – 12-14 см, ең жалпақ жері – 10-11 см. 
Жүрек оң және сол жақ бӛлімдерден тұрады. Олардың 
әрқайсысында екі-екіден қуыстары бар: 
жүрекше
және 
қарынша
деп аталатын қуыстар. 
Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады: сыртқы – 
эпикард (грек. 
эпи
– үстіңгі + 
кардиа 
– жүрек), ортаңғы – 
миокард (грек. 
миос
– бұлшық ет + кардиа) және ішкі – 
эндокард (грек. 
эндос
– ішкі + кардиа). Жүректің еті – 
миокард
– ерекше құрылымды кӛлденең жолақты ет 
ұлпаларынан тұрады. Оның қалыңдығы жүректің әр жерінде 
әртүрлі. Ең жұқа жері жүрекшенің қабырғасында 2-3 мм, ал 
ең қалың жері – сол жақ қарыншаның қабырғасының 
қалыңдығы бұдан 3-4 есе артық. 
Үлкен және кіші қан айналыс жолдары.
Денедегі қан 
үлкен және кіші қан айналыс жолдары арқылы 
тасымалданады. Сол жақ қарыншаның қуысынан 
үлкен қан 
айналыс жолы
басталады. Қан қарыншадан қолқаға, одан 
үлкенді-кішілі артериялар мен артериолаларға, олардан 
артериялық 
капиллярларға 
айдалады. 
Артериялық 
капиллярлар ұлпалардың клеткаларына тарап, қанның 
құрамындағы қоректік заттар мен оттегін клеткааралық 
сұйықтарға құяды да зат алмасуынан пайда болған 
кӛмірқышқыл газын қосып алып, веналық капиллярлар 
арқылы үлкенді-кішілі веналаларға, олардан жоғарғы және 
тӛменгі қуыс веналарына қосылып, қанды оң жақ 
жүрекшенің қуысына әкеледі. Оң жақ жүрекшеден оң жақ 
қарыншаға айдалады. Оң жақ қарыншадан 
кіші қан айналыс 
жолы
басталады. 

58 
Негізгі әдебиеттер. [

жүктеу/скачать 0,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: