Қушылардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы
Оқушылардың энергия және зат алмасуының
жүктеу/скачать 0,85 Mb. Pdf көрінісі
|
16d00f73201d940052140be0d417d975
| 8.11. Оқушылардың энергия және зат алмасуының
ерекшеліктері. Оқушылардың тамақтану гигиенасы. Дәріс тезистері Зат алмасу тірі табиғаттың ерекше маңызды және ағзаның негізгі қызметі. Зат алмасу тоқталысымен тірлік жойылады. Оның барысында организмге түрлі қуаты бар қоректік заттар, тұздар мен су кіреді де, бұл заттардың ыдырауынан пайда болған денеге қажетсіз улы заттар денеден шығарылады. Жаңадан қабылданған заттардан организмдегі ұлпалардың клеткаларының ӛздеріне беймделген заттар жасалады. Бұл а с с и м и л я ц и я , яғни организмге енген заттарды ӛзіне бейімдеп ӛзгерту. Мұнымен бірге организмге клеткалар мен олардың бӛлшектері ескіреді, олар ыдырайды, яғни д и с с и м и л я ц и я байқалады. Ассимиляция мен диссимиляцияның нәтижесінде организм ескіріп тозған қажетсіз сыртқа шығарады және қызметіне қажетті қуат алады. Зат алмасуы баланың ӛсіп, дамуы кезінде күшті болады. Бұл адамның жас ерекшелігінің ауқымды бір кӛрсеткіші. Балаларда ассимиляция диссимиляцидан басым болады, олар тек ересек 67 адамға ғана теңеседі. Бала кезінде ассимиляция басым болса, қартайғанда, керсінше дисимиляция басым болады. Бұл заңдылық түрлі ауруларға, сыртқы ортаның қауырт жағдайларының әсеріне байланысты бұзылады. Адам организмдегі клеткалардың құрамында кӛптеген химиялық заттар бар. Олар органикалық және бейорганикалық болып екі топқа бӛлінеді. Органикалық заттарға: белок, май, кӛмірсу, гормондар мен ферменттер, ал бейорганикалық заттарға: су, түрлі минерал тұздары жатады. Ден саулығы бар ересек, 70 кг салмағы бар, адамның организмде шамамен 40-45 л су, 15-17 кг белок, 7-10 кг май, 2,5-3 кг тұздар, 0,5-0,8 кг кӛмірсу болады. Бірақ дененің химиялық құрамы біркелкі тұрақты болмайды. Организмдегі үнемі болып жататын синтездеумен ыдырау қажетті заттармен ұдайы дұрыс және жеткілікті шамада қамтамасыздандыруды талап етеді. Организмге қажетті ―құрылыс материялдары‖ денеге тамақтану арқылы жеткізіледі. Әр адам ӛмір бойы ӛзінің салмағының анағұрлым артық белоктар, майлар, кӛмірсу, тұздар мен суды қабылдайды. Мысалы, 65-70 жас ӛмір сүрген кісі шамамен 50 т су ішетін кӛрінеді, ал жейтін белогы 2,5 т, майлары 2 т, кӛмірсулары 10 т, 200-300 кг ас тұзын жейді екен. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|