1.Pars sözlerinden hasyl edilen antonimler. Bu topara girýän antonimleriň iki komponenti–de pars diliniň sözlerindendir. Olar asly türkmen ýaly hiç bir düşündiriş talap etmeýärler. Meselem;
Merdi namart, namartlary mert kyldyň
Mest boldum, sust boldum, özüm ýitirdim (Magtymguly)
2.Arap sözlerinden hasyl edilen antonimler.
Paýlaşarlar halal–haram ýygnanyn
Halal kaýsy, haram kaýsy saýlan ýok. (Magtymguly)
3.Komponentleriň biri arap, biri–de pars sözlerinden bolan antonimler:
Dünýä gelen gidejekdir mat bolup
Özün bilmeý oýnap, gülüp şat bolup
Sud kaýsydyr, zyýan kaýsy, bilmedim (Magtymguly)
4.Komponentleriň biri ene dilinden, ikinjisi pars ýa-da arap sözlerinden bolan antonimler:
Namart duşman görse gussadan öler,
Goç ýigitler dördün bäşin aňlamaz
Şirin–şirin salar hasaba dünýä
Ajy–ajy azaba goýar dünýä (Magtymguly)
Strukturasy sostawy boýunça antonimleriň bölünişi. Türmken dilinde ulanylýan antonimleri komponentleriniň strukturasy esasynda aşakdaky ýaly toparlara bölmek mümkin:
1. Komponentleriniň ikisi–de asyl sözlerden bolan antonimler:
Ak ýüzünde gara zülpüň hünäri
Ýazşy yzzat ýaman tula ýaraşmaz (Kemine)
2. Komponentleriniň biri asyl sözden beýlekisi ýasama sözlerden bolan antonimler: Batyr söweşde belli, gorkak öýde
3.Ýasama sözlerden hasyl edilen antonimler. Bulary–da öz gezeginde birnäçe toparlara bölmek mümkin:
1) Birmeňzeş affiksli antonimler:
Çykdajy çykman, girdeji girmez. (Nakyl)
Ýagşylyk tamasyn etmäň
Ýamanlyk çykmaýan ärden (Magtymguly)
2) Dürli affiksli antonimler:
Ölüm bardyr diriligiňe daýanma
Söz we frazeologik antonimler. Söz antonimleri bilen bir hatarda tirkeş sözleriň, söz düzümleriniň antonimii bolup ulanylyşyna duş gelmek bolýar. Meselem, el urmak–el çekmek, bagty çüwmek–bagty ýatmak, göwni bitmek–göwni galmak, dili uzyn–dili gysga
Достарыңызбен бөлісу: | 
